INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Mertka     

Jan Mertka  

 
 
1899-07-27 - 1918-12-27
 
Biogram został opublikowany w 1975 r. w XX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Mertka Jan (1899–1918), żołnierz I Batalionu Pogranicznego Poznańskiego w Szczypiornie. Ur. 27 VII w Przygodzicach koło Ostrowa Wielkopolskiego, w rodzinie chłopskiej, był synem Józefa i Magdaleny Kasprzak. Po ukończeniu szkoły podstawowej pracował jako robotnik kolejowy w Ostrowie. W r. 1915 wyjechał do Westfalii, gdzie pracował w fabrykach Bochum i Wietmaru, zdobywając zawód montera-elektryka. Na emigracji należał do polskich towarzystw. W początkach 1918 r. powołany został do armii pruskiej i służył w oddziale reflektorów w Cottbus. Na wieść o rewolucji w Berlinie wrócił w rodzinne strony. W listopadzie 1918 wstąpił do I Ostrowskiego Pułku Piechoty – wówczas już polskiej jednostki wojskowej w zaborze pruskim. Gdy oddział ten pod presją władz poznańskich został rozwiązany, M. przedostał się przez «zieloną granicę» do Szczypiorna koło Kalisza, gdzie pułk został odtworzony w formie I Batalionu Pogranicznego Poznańskiego. Formacja ta miała być jednym z zawiązków armii wielkopolskiej. M. poległ 27 XII 1918 pełniąc służbę patrolową na polach między Boczkowem a Szczypiornem, w starciu z Heimatschutzem, na kilka godzin przed wybuchem powstania w Poznaniu. Dn. 31 XII 1918 odbył się jego manifestacyjny pogrzeb w Ostrowie.

Dowództwo Główne Polskich Sił Zbrojnych byłego zaboru pruskiego uznało M-ę za ofiarę powstania, umieszczając go na oficjalnej liście strat, a gen. Józef Dowbór-Muśnicki nadał matce M-i patentem nr 1 Krzyż Pamiątkowy, jako matce pierwszego poległego żołnierza armii wielkopolskiej. Pośmiertnie otrzymał odznaczenia: Krzyż Walecznych, Wielkopolski Krzyż Powstańczy. W r. 1937 na koszarach w Szczypiornie były głównodowodzący armii powstańczej gen. Stanisław Taczak odsłonił tablicę ku jego czci. Została ona zniszczona w czasie okupacji hitlerowskiej.

 

Jabłoński T., Lista strat powstania wielkopolskiego 1918/19, W. 1936; tenże, Szlakiem bohaterów powstania wielkopolskiego, „Dzien. Ostrowski” 1937 nr 117–18; Lewandowski W., Udział Wielkopolan w odbudowie Rzeczypospolitej w latach 1918–1919, P. 1939 s. 105; Łossowski P., Zbrojny czyn ludu Wielkopolski, W. 1970 s. 72; Pietrzak J., Spór o pierwszeństwo ofiary życia (W 55 rocznicę powstania wielkopolskiego), „Kierunki” 1973 nr 51/2; Wawrzyńczak J., J. Mertka pierwszy poległy powstaniec wielkopolski, „Słowo Powsz.” 1965 nr 305; Zieliński R., Powstanie wielkopolskie 1918–1919, W. 1968 s. 111–11; – Wawrzyniak W., Zarys historii powstania w południowej części Księstwa Poznańskiego, „Wolność” 1922 nr 5; Wieliczka Z., Od Prosny po Rawicz, P. 1931; – „Gaz. Ostrowska” 1919 nr z 6 I; „Przegl. Zach.” Mies. Związku Polskich Ziem Zachodnich (Londyn) 1969 kwiecień (relacja S. Czekalskiego); „Za i Przeciw” 1962 nr 52–3 (relacja K. Kaczmarka); – Centr. Arch. Wojsk.: Akta odznaczeniowe J. M-i, Akta Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych byłego zaboru Pruskiego sygn. 22 (Lista strat nr 2 – załącznik do rozkazu dziennego nr 162 z dn. 15 VI 1919); – Materiały w posiadaniu Józefa Mertki.

Jerzy Pietrzak

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stefan Żeromski

1864-10-14 - 1925-11-20
powieściopisarz
 

Leopold Kula (Lis-Kula)

1896-11-11 - 1919-03-07
pułkownik WP
 

Michał Kalecki

1899-06-22 - 1970-04-18
ekonomista
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Bolesław Jerzy Roja

1870-04-04 - 1940-05-27
generał dywizji WP
 

Zdzisław Skibiński

1895-01-07 - 1947-11-14
lekarz
 

Władysław Pomaski

1895-04-05 - 1981-03-07
pilot balonowy
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.