Motowidło Jan h. Prus I (zm. 1673), pułkownik, hetman nakaźny Michała Chanenki. Józefowicz i bałamutna późna tradycja rodzinna przypisywali mu imię Samuel. Rodzina M-y pochodziła z W. Ks. Lit., w XVII w. przesiedliła się do ziemi sanockiej. Jego matka była z domu Stoińska (Stojeńska), przez nią był spokrewniony z poetą Jakubem T. Trembeckim. Wzięty przez Tatarów do niewoli pod Korsuniem (1648), sprzedany Turkom, przez 18 lat był wioślarzem na galerach. Kawalerowie maltańscy, zadawszy klęskę flocie tureckiej, uwolnili go (ok. r. 1666?); przyczynił się do tego i sam M.: namówił towarzyszy niedoli do uderzenia na załogę turecką, przy czym zabili oni jakoby 300 przeciwników. Po powrocie do kraju w r. 1671 był dowódcą pułku Kozaków na służbie polskiej; prawdopodobnie brali oni udział już w kampanii letniej t. r., skoro w listopadzie instrukcja dla posłów wojskowych wspomina jego podkomendnych jako «dobrze ojczyźnie zasłużonych»; były kłopoty z ich opłacaniem. W październiku t. r. pułk ten stacjonował w Chreptiowie, wchodząc tu w skład grupy Jerzego Wołodyjowskiego. Z początkiem 1672 r. (w styczniu?) M. jako hetman nakaźny Michała Chanenki został rozbity przez Tatarów koło Horynia. W r. 1672 (już w sierpniu) był rotmistrzem (określano go również nadal jako pułkownika) chorągwi semeńskiej (serdyńskiej), a więc kozackiej (o 140 porcjach w grudniu 1672, o 200 porcjach w r. 1673) zaliczonej od maja 1673 do komputowych chorągwi piechoty węgierskiej. W początkach oblężenia Kamieńca (1672) 30 serdiuków M-y stanowiło, wespół z dragonami J. Wołodyjowskiego, załogę Starego Zamku. Zapewne M. odznaczył się w r. 1672, skoro instrukcja dla posłów wojskowych z 2 III 1673 prosiła o nagrodę dla M-y wyróżniającego się «odwagą osobliwą». Idąc pod Chocim Jan Sobieski 17 (?) X 1673 wysłał M-ę dla zebrania promów i czółen dla budowy mostu łodziowego przez Dniestr pod Łuką (w pobliżu Niżniowa), nie wykluczone, że M. kierował jego budową. Dn. 10 XI pod Chocimiem znalazł się w prawoskrzydłowej grupie S. Bidzińskiego, prawdopodobnie niezależnie od swojej chorągwi dowodził wówczas także oddziałem ciurów zorganizowanym dla szturmu na obóz turecki. Wespół z gen. J. Dennemarkiem zaatakowali pierwsi «nad ordynans» (wskutek jakiegoś nieporozumienia?) szańce przeciwnika, zanim całość wojska zakończyła przygotowania. Wskutek tego, choć udało im się wedrzeć na wały, nie wsparci na czas przez inne oddziały, zostali wkrótce odrzuceni. M. zginął na wałach jakoby wystrzelawszy wszystkie strzały z sajdaka, szczególnie żałowany przez wojsko.
Wg bałamutnej tradycji rodzinnej (?) M. miał zginąć pod Wiedniem (1683), wg tejże był ożeniony z Heleną Kryńską (Krynicką), 1. v. Dulską, z którą miał synów: Jana oraz Samuela, namiestnika pancernego. Żona po jego śmierci wyszła za mąż za Bobrowskiego.
Wspominali M-ę Zbigniew Morsztyn i Wacław Potocki w poematach o Chocimiu. Postać jego występuje w „Panu Wołodyjowskim” H. Sienkiewicza, jest on również prototypem Muszalskiego z tejże powieści.
Niesiecki (uzup. Bobrowicza); Uruski; – Górski K., Wojna Rzeczypospolitej Polskiej z Turcją w l. 1672 i 1673, W. 1890 s. 55; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego, Kr. 1898 III 389–90, 404–5; tenże, Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Lw.–W.–Kr. 1923 II; Kosman M., Na tropach bohaterów Trylogii, W. 1973 s. 321–2; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1961 VII cz. 1 s. 432; tenże, Wojsko polskie w drugiej połowie XVII w., W. 1965; Woliński J., Oblężenie Kamieńca w 1672 r., Zesz. Nauk. Wojsk. Akad. Politycznej, W. 1966, S. Hist, nr 14 (44) s. 185, 187; – Józefowicz T., Kronika m. Lwowa, Przełożył M. Piasecki, Lw. 1854 s. 341; Kochowski W., Roczników polskich Klimakter IV, Lipsk 1853 s. 335; Materiały do dziejów wojny polsko-tureckiej 1672–1676, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1964 X cz. 1; Morsztyn Z., Muza domowa, W. 1954 II; Ojczyste spominki, Kr. 1840–5 I 200, II 270; Pisma do wieku Jana Sobieskiego, I cz. 1–2; Trembecki J. T., Wirydarz poetycki, Lw. 1911 II 157–8.
Wiesław Majewski