Pogorzelski Jan (XIX w.), złotnik. P. działał już przed r. 1851 w Warszawie, w r. 1854 był wymieniony jako mistrz, w r. 1869 wzmiankowany jako złotnik, członek cechu, a w r. 1888 jako kupiec II gildii. Mieszkał przy ul. Bielańskiej 17 (nr hipoteczny 597) i kierował tam fabryką i magazynem wyrobów ze srebra, w r. 1888 współwłaścicielem tej wytwórni był Władysław Strengiel. Jak świadczą sygnatury, P. współpracował także ze spółką «Wertheim i Segal» przy ul. Nalewki 14. Firma P-ego czynna była do ok. r. 1920. Wyroby sygnowano podpisem Pogorzelski (POGORZELSKI) i puncą z głową jelenia lub łosia w owalu. Produkcja była dość duża, były to zarówno naczynia i przybory stołowe: cukiernice, czajniki do kawy, konfetiery, solniczki, kandelabry, lichtarze, jak i kultowe przedmioty żydowskie, głównie lampy chanukowe i balsaminki. Najwcześniejsze z tych wyrobów pochodzą z lat pięćdziesiątych XIX w. Początkowo P. działał w duchu późnego klasycyzmu, przy czym jego wyroby wyróżniały się szlachetną sylwetą i oszczędną dekoracją; najchętniej jednak, już od wczesnych lat sześćdziesiątych, posługiwał się swoiście przekształconymi formami i dekoracją o charakterze neobarokowym. Na szczególną uwagę zasługują wychodzące z pracowni P-ego lampy chanukowe i balsaminki w specyficzny sposób nawiązujące do typów znanych z czasów baroku. P. wykonywał m. in. balsaminki «polskiego typu», odmienne od powstających w innych środowiskach złotniczych.
Zachowało się sporo sygnowanych przez P-ego wyrobów w muzeach polskich (m. in. w Muz. Hist. m. Krakowa, Muz. Hist. m. st. Warszawy, w Muzeum w Chrzanowie) oraz w obcych, m. in. w Muz. Rzemiosła Artystycznego w Budapeszcie i w zbiorach prywatnych.
Gradowski M., Pierwsza wystawa w Muzeum Sztuki Złotniczej. Katalog, Muzeum Sztuki Złotniczej. Oddział Muzeum Kazimierza Dolnego, Kazimierz Dolny 1979 poz. 116, 138, 139, 147, 151, 193, 194; Polskie dzieła sztuki w zbiorach węgierskich, Wystawa w Muzeum Rzemiosła Artystycznego, Budapeszt 1978 s. 15 poz. 38; – Gradowski M., Znaki złotnicze na wyrobach warszawskich z XIX wieku, „Biul. Hist. Sztuki” T. 31: 1969 s. 186–7 poz. XVI; Lepszy, Przemysł złotniczy, s. 291 nr 315–19, s. 321; Lileyko H., Srebra warszawskie w zbiorach Muzeum Historycznego m. st. Warszawy, W. 1979 s. 45 poz. 94–7, s. 68 (tamże starsza literatura); Myszkówna H., Srebra warszawskie XVIII i XIX wieku w zbiorach Muzeum Historycznego, W. 1973 s. 52–4; Rejduch-Samkowa I., Polskie typy judaików w rzemiośle artystycznym wieku XIX, „Biul. Hist. Sztuki” T. 40: 1978 s. 362; taż, Typy polskie judaików w XIX-wiecznym rzemiośle artystycznym, „Biul. Żydowskiego Inst. Hist.” 1979 nr 4 s. 98; taż, Zabytki sztuki judaistycznej w muzeach polskich (mszp. złożony do druku w wyd. Arkady); Samek J., Złotnictwo w Polsce (mszp. w druku w wyd. Ossolineum); – IS PAN: Rejduch-Samkowa I., Problem judaików w złotnictwie polskim (synagogalia), (mszp.).
Izabella Rejduch-Samkowa