Sroczyński Jan (ok. 1614–1696), mieszczanin krakowski, pasamonik, kupiec, wójt sądu wyższego prawa magdeburskiego na zamku krakowskim. Ur. w Jerzmanowicach, wsi starostwa ojcowskiego, w rodzinie kmiecej, był synem «opatrznego» Jana (zm. ok. 1630) i Anny z domu Filip (zm. ok. 1642).
Wyrobiony charakter pisma, poprawna polszczyzna i obycie S-ego wskazują, że uczęszczał do szkół. W r. 1645 genealogię i świadectwo dobrej sławy S-ego (zapewne w związku z rozpoczęciem nauki rzemiosła) zeznali i zaprzysięgli przed urzędem wójtowskim krakowskim mieszczanie kazimierscy: Jadwiga, wdowa po ławniku Marcinie Tijmerze, i Wojciech Sołtysik, jedwabnik, oraz mieszczanie krakowscy: Andrzej Sławkowski, piekarz, i Krzysztof Ambrozowicz, starszy cechu pasamoników. W jego warsztacie przy ul. Grodzkiej S. terminował i 27 XII 1647 wyzwolony został na czeladnika. Dn. 31 VII 1649 uzyskał prawo miejskie krakowskie. W r. 1652 odkupił od Jacka Leśniowskiego kram nr 18 w Kramach Litewskich, który posiadał do końca życia. W l. 1653–6 mieszkał i prowadził własny warsztat pasamoniczy w kamienicy wdowy Łuszczkowskiej przy bramie Mikołajskiej, mimo że dopiero 23 V 1655 został wyzwolony na mistrza. W r. 1654 został członkiem Arcybractwa Miłosierdzia. W r. 1656 przeniósł się na ul. Szpitalną do kamienicy Rogalicowskiej, w r. 1668 na ul. Floriańską do kamienicy dr. Mitkowskiego, której część nabył, a t.r. powrócił na ul. Grodzką do domu Ambrozowiczowskiego, gdzie przed laty rozpoczął naukę rzemiosła. Już wówczas trzecia część kamienicy była jego własnością. Pracował zazwyczaj na dwóch warsztatach z dwoma towarzyszami i trzema chłopcami. W r. 1658 został starszym cechu pasamoników i na tę godność wybierano go jeszcze wielokrotnie (1662, 1668–72). S. uczestniczył aktywnie w życiu cechu. Był współautorem poprawki wniesionej do statutu cechu dotyczącej warunków uprawniających wdowy po mistrzach do prowadzenia warsztatów. Występował też przeciwko konkurencji pasamoników kazimierskich i reprezentował cech krakowski w toczącym się od r. 1658 w asesorii kor. procesie z pasamonikami żydowskimi.
W sierpniu 1660 został S. powołany przez radę miejską na urząd wiertelnika przysięgłego m. Krakowa i do r. 1671 uczestniczył w szacowaniu i rozgraniczaniu nieruchomości, ustalaniu szkód budowlanych i potwierdzaniu wykonanych prac remontowych. W r. 1666 wygrał zawody strzeleckie Bractwa Kurkowego i zgodnie z przywilejami jako król kurkowy uwolniony został w r.n. od wszelkich podatków i opłat celnych. W r. 1671 został wybrany na ławnika sądu prawa wyższego magdeburskiego na zamku krakowskim. Był już wówczas zamożnym kupcem. Księgi celne i rozproszone wzmianki w aktach wójtowskich pozwalają sądzić, że prowadził poważne operacje handlowe. Często wyjeżdżał z towarem pasamoniczym z Krakowa, surowce do produkcji przywoził sam lub za pośrednictwem swoich dostawców m.in. z Wrocławia i Jarosławia. Ponadto wwoził do miasta rozmaite towary: bawełnę, wosk, skóry, kosy, wino, a nawet anyż i cytwar. W r. 1674 kupił za 2 tys. złp. od Ventura Brygantego dalsze części kamienicy Ambrozowiczowskiej i od r. 1676 figurował jako jej jedyny właściciel. W r. 1676 w imieniu swoim i małżonki Agnieszki darował Bractwu Miłosierdzia przy kościele św. Barbary plac za bramą Mikołajską. W r.n. kupił od pasamoniczki Doroty z Czechowiczów Sobańskiej za 500 złp. «dziedziczny kram bogaty», a od Jana i Teofili z Romerów Ocienkiewiczów przy ul. Szpitalnej dwie części kamienicy zwanej Stara Łaźnia, a później Zybertowska. Ślub zawarty 31 VII 1678 z Cecylią Cyrusówną, córką wójta krakowskiego Franciszka, umocnił pozycję S-ego wśród patrycjatu krakowskiego.
Na początku l. osiemdziesiątych XVII w. rozpoczął S. starania o uzyskanie zgody na budowę szpitala dla ubogich i kaplicy w swej rodzinnej wsi Jerzmanowicach. Działał za pośrednictwem penitencjarza kościoła Mariackiego w Krakowie Jerzego Stachowicza, który pismem z 30 I 1682 prosił o aprobatę star. ojcowskiego Jana Kazimierza Warszyckiego. Zgodę na fundację wyraziła diecezja krakowska, a król Jan III Sobieski potwierdził ją dokumentem wystawionym 29 III 1683, wspomagając uposażenie szpitala nadaniem prawa do pobierania z lasów ojcowskich pięciu wozów suchego drewna tygodniowo. Dn. 19 IV 1696 zapisał S. 9 tys. złp. zabezpieczonych na swej kamienicy przy ul. Grodzkiej w Krakowie na fundację wystawionego już szpitala, w którym przebywało pięciu ubogich. Czynsze z kamienicy, 450 złp. rocznie, przeznaczył na ich utrzymanie. Budowa istniejącej do dziś kaplicy p. wezw. św. Jana Chrzciciela, konsekrowanej w r. 1688, ukończona została w r. 1696, wkrótce po śmierci fundatora. W tym samym czasie jako wotum za zwycięstwo wiedeńskie podniósł S. własnym sumptem z ruin kościół p. wezw. św. Krzyża na Kleparzu, ufundowany w r. 1390 przez Władysława Jagiełłę i Jadwigę. Świątynię wyposażył w obrazy i paramenty, a na utrzymanie prebendarza zapisał rentę wyderkafową od kapitału 1500 złp. (lokowanego na wsiach szlacheckich Irządze i Zawadka w pow. lelowskim w wysokości 105 złp. rocznie). Król Jan III przywilejem z 9 II 1686 nadał na uposażenie plebana 12 beczek soli rocznie. Konsekracja kościoła odbyła się w r. 1687 (rozebrany w r. 1818). Ukoronowaniem kariery S-ego było objęcie w r. 1687, na podstawie mandatu królewskiego, obowiązków wójta sądu wyższego prawa magdeburskiego (jako senior ławników) po śmierci Daniela Turczyńskiego. Faktyczną nominację otrzymał dopiero w r. 1689. Dn. 9 II 1695 spisał testament, w którym najwięcej uwagi poświęcił fundacji jerzmanowickiej, powierzając opiekę nad nią pisarzowi Arcybractwa Miłosierdzia. Trzeciej żonie zapisał 10 tys. złp., kram bogaty, dożywotnie mieszkanie przy ul. Grodzkiej i wszystkie mobilia. Kamienicę Zybertowską podzielił między żonę i mansjonarzy kościoła Mariackiego, w których krypcie pragnął być pochowany. Zmarł w Krakowie 26 X 1696.
S. był trzykrotnie żonaty: z Reginą Gołasiewiczówną, z Agnieszką (nazwisko panieńskie nieznane), i z Cecylią Cyrusówną (prawnuczką Sebastiana Cyrusa, zob.). Nie pozostawił potomstwa.
Bieniarzówna J., Mieszczaństwo krakowskie w XVII w., Kr. 1969 s. 163, 167; Chmiel A., Domy krakowskie, ul. Grodzka, Kr. 1934 cz. 1 s. 29; Chrzanowski T., Kornecki M., Sztuka ziemi krakowskiej, Kr. 1982s. 355; Falniowska-Gradowska A., Ojców w dziejach i legendzie, Ojców 1995 s. 132–5, 215–16; Falniowska-Gradowska A., Noga Z., Jan Sroczyński (1614–1696) mieszczanin krakowski i dzieje jego fundacji, „Roczn. Krak.” T. 67: 2001 s. 19–47; Kracik J., Konsekracje kościołów i ołtarzy w diecezji krakowskiej, „Nasza Przeszłość” T. 61: 1984 s. 131; Krukowski J., O słowiańskim kościele św. Krzyża i klasztorze benedyktynów założonym przez Jadwigą i Jagiełłę na Kleparzu w Krakowie w r. 1390, Kr. 1886 s. 24, 27; Książka pamiątkowa Arcybractwa Miłosierdzia i Banku Pobożnego w Krakowie od r. 1584 do 1884, Kr. 1884 cz. 1 s. 113; Łysiak L., Ius Supremum Magdeburgense castri Cracoviensis 1356–1794. Organisation Tätigkeit und Stellung des Krakauer Oberhofs in der Rechtsprechung Altpolens, [w:] Ius communae. Sonderhefte. Studien zur europäischen Rechtsgeschichte, Frankfurt a/M. 1990 t. 49 s. 29, 180, 184; Rożek M., Mecenat artystyczny mieszczaństwa krakowskiego w XVII w., Kr. 1977; tenże, Nie istniejące kościoły Krakowa, „Biul. Bibl. Jag.” R. 33: 1983 s. 114–15; Samek J., Kaplica św. Jana Chrzciciela w Jerzmanowicach (z dziejów fundacji związanych z wyprawą wiedeńską), „Biul. Hist. Sztuki” T. 21: 1959 s. 228–9; Wiśniewski J.,Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Olkuskiem, Marjówka 1935 s. 119–20; Wyrozumski J., Benedyktyni słowiańscy w Oleśnicy i Krakowie, Zesz. Nauk. Wydz. Human. Uniw. Gdań., 1982, Slawistyka, nr 3 s. 113–24; – Liber beneficiorum et benefactorum Universitatis Iagellonicae in saeculis XV–XVIII, [Wyd.] J. Michalewicz, M. Michalewiczowa, Kr. 1978 t. 1 cz. 1 s. 496–97, Kr. 1980 t. 1 cz. 2 s. 118; Prawa, przywileje i statuta m. Kr., II; Pruszcz P. H., Klejnoty stołecznego miasta Krakowa…, Kr. 1745 s. 161–2; Z dawnych metryk kościoła Mariackiego w Krakowie, Wyd. J. Sygański, Lw. 1911 s. 17, 26; – Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: AVCap, t. 28 s. 236, t. 29 s. 124, Acta off., t. 160 s. 1861; AP w Kr., Dział Miejski: Dok. perg. 1240, rkp. 41 s. 630–9 (testament), rkp. 241 s. 222, 367, 1781–2, rkp. 464 s. 210–11, 896, rkp. 466 s. 367, 564, rkp. 467 k. 177, 569–70, 588–9, 844–5, rkp. 468 s. 30, 948, 1000–1, 1275–6, 1287–8, 1430, rkp. 470 s. 363, rkp. 521 s. 118, rkp. 523 s. 889, 1408–10, rkp. 1215 s. 44, 377, 383, 601, 630, rkp. 1217 s. 437, rkp. 1379 s. 503, 546, 547–9, 553, 555–6, 567, 583–4, 591–2, 594, 598–9, rkp. 1382 s. 2, 4, 6, 9, 14, 29, 31, 39, 41–2, 48–9, rkp. 1425 s. 86, rkp. 1865 poz. 18, rkp. 1866 poz. 18, rkp. 1867 poz. 18, rkp. 1876 poz. 22, rkp. 1877 poz. 21, rkp. 1882 s. 99, rkp. 2183 s. 86, rkp. 2186 s. 61, 85, 109, rkp. 2187 s. 20, 52, 89, 107, rkp. 2188 s. 55, 73, 75, 101, rkp. 2193 s. 28, 54, rkp. 2194 s. 13, 25, 34, 42–3, rkp. 2195 s. 55, 75, 91, 99, rkp. 2623 s. 109, rkp. 2626 s. 214, rkp. 2628 s. 163, rkp. 2639 s. 94, rkp. 2650 k. 86, rkp. 2651 s. 12, rkp. 2654 s. 48, 166, rkp. 2657 s. 48, rkp. 2662 s. 52, rkp. 2670 s. 52, rkp. 2671 s. 12–13, rkp. 2679 s. 52, rkp. 2681 s. 42, 142, rkp. 2682 s. 44, 154, rkp. 2700 s. 56, 200, rkp. 2712 s. 48, 166, rkp. 2721 s. 42, 146, rkp. 2727 s. 46, 75, rkp. 2729 s. 38, 144, Sąd Wyższy Prawa Magdeburskiego I, nr 46 s. 1032, 1071–2v., nr 96 s. 87, 242–51, 909, Księgi radzieckie m. Kleparza, rkp. KL 32 s. 286, Akta metrykalne paraf. NMP w Kr., mikrofilm 5–214 s. 24, Akta metrykalne paraf. św. Krzyża w Kr., mikrofilm 5–154 s. 262; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Rel. Crac., t. 103 s. 1076, t. 111 s. 2134–9, t. 113 s. 608–10; B. Jag.: rkp. 5350/II s. 384, rkp. 5353 s. 342, rkp. 5357/III s. 10, 16, 44, 74; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 428 s. 250–2 (testament), rkp. 1005 s. 143–6, 150, 152, 157, 164–5, 170–3, 175, 180, 182–5, 189, 200–1, 207, 211, 225, rkp. 1006 s. 3, 4, 7, 14–15, 17, 22–4, 28, 31, 37, 44, 46, 50, 55, 58, 61, 72, 101, 108, 116–21, 124, 128– 36, 138–40, 142–3, 146, 158, 160, rkp. 1212 s. 53, rkp. 1228 s. 18, 26, 28.
Alicja Falniowska-Gradowska i Zdzisław Noga