INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jerzy Pietkiewicz h. Działosza  

 
 
brak danych - 1574
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pietkiewicz Jerzy h. Działosza (zm. 1574), biskup żmudzki. Często występuje w aktach jako Pieczkiewicz, Pietkowicz, Petcovius, Petcunius, Petoki. Sam używał w podpisach formy «Peckiewycz». Pochodził prawdopodobnie, z rodziny litewskiej «ab Eysiski». Był synem Mikołaja, chociaż w popisie wojska litewskiego z r. 1528 brak Pietkiewicza o tym imieniu. We wspomnianym popisie występują także drobni bojarowie ejszyscy – Pietkiewicze. Nie wywodził się on natomiast z rodziny Pietkiewiczów – Saka, gdyż ci używali h. Pomian. P. studiował w Witenberdze, Padwie i Ferrarze, gdzie uzyskał 27 V 1556 dyplom doktora medycyny. Po powrocie z Włoch został kanonikiem żmudzkim; Piotr Rojzjusz w wydanym w r. 1557 utworze „Chiliastichon” wymienia go bowiem w składzie tejże kapituły żmudzkiej, podkreślając jednocześnie jego «biegłość» poetycką i humanistyczne wykształcenie. Po śmierci bpa żmudzkiego Jana Domanowskiego P. otrzymał kanonię wileńską, którą objął 3 XI 1563. Na sejmie grodzieńskim 1566/7 r. wyznaczono go, wraz z ciwunem wileńskim Stanisławem Naruszewiczem, na «głównego birczego» z zadaniem zorganizowania zebrania uchwalonych podatków na wojnę z Moskwą. Funkcję tę sprawował do następnego sejmu grodzieńskiego w połowie 1568 r. W pocz. 1567 r. Zygmunt August mianował P-a biskupem żmudzkim. Dn. 14 XI t.r. P. otrzymał prowizję papieską, chociaż nie odbył studiów z zakresu prawa kanonicznego i teologii. Mimo to uznano go za spełniającego warunki z powodu «iis eruditus est litteratus et fecit professionem fidei, ipsum que illi». Wyświęcony został przez bpa wileńskiego Waleriana Protaszewicza.

P. objął biskupstwo w czasie szybkiego rozszerzania się wpływów reformacji na Żmudzi, czemu sprzyjały ciągłe kłótnie i niesnaski wewnątrz kapituły. W tej trudnej sytuacji nowy biskup okazał daleko idący brak zainteresowania sprawami kościelnymi. Współczesny P-owi Rojzjusz podkreślał jego zamiłowanie do polowań. P. brał również udział w życiu politycznym. Był obecny na sejmie grodzieńskim 1568 r., a także na sejmie lubelskim 1569 r. Dn. 1 VII t.r. podpisał akt unii polsko-litewskiej, następnie 4 VII świadczył pod dokumentem Zygmunta Augusta, zatwierdzającym unię lubelską. W czasie bezkrólewia dn. 26 IX 1572 brał udział w obradach połączonych sejmików wileńskiego i trockiego w Rudnikach. Podjęto wówczas uchwałę o oddawaniu w zastaw zamków i dworów królewskich w celu zdobycia środków potrzebnych na obronę granic W. Ks. Lit. Był wówczas współtwórcą projektu listu części panów litewskich do cara Iwana IV z propozycją wyniesienia jego syna Fiodora na w. księcia litewskiego. Za niedbałych rządów biskupich P-a nastąpił niemal całkowity upadek katolicyzmu na Żmudzi. Większość kościołów zajęta została przez protestantów. W całej diecezji miało zostać jedynie siedmiu księży katolickich (W. Kojałowicz). W niektórych rejonach Żmudzi doszło do odrodzenia się pogaństwa. Również P. zachowywał chwiejną postawę wobec dogmatów Kościoła katolickiego. Nie zerwał jednakże otwarcie z Kościołem katolickim, chociaż istnieją przekazy, że przeszedł na luteranizm (P. Piasecki). Jego zachowanie wynikało raczej z braku zainteresowania działalnością religijną i świeckiego, humanistycznego podejścia do świata niż z chęci przejścia na protestantyzm. W testamencie z 21 V 1574 zapisał 1 700 kóp gr litewskich na kształcenie 12 kleryków z diecezji żmudzkiej w nowo utworzonym kolegium jezuickim w Wilnie, ofiarował również pewną sumę na odnowienie kościoła Bernardynów w Wilnie, a także obdarował katedrę w Worniach. Zmarł w lipcu 1574. Pochowany został w katedrze w Worniach (Miedniki). Wykonawcami testamentu P-a byli: bp wileński W. Protaszewicz, jezuita Stanisław Warszewicki, rektor kolegium wileńskiego, i bratanek Piotr Pietkiewicz, kanonik żmudzki, który w r. 1601 znacznie rozszerzył fundusz na seminarium żmudzkie.

Piotr Rojzjusz poświęcił P-owi swoje wiersze: „Ad Georgium Petcunium episcopum Samogitiae” i prawdopodobnie „In quendam antistitem”.

 

Lietuvių Enc.; Podr. Enc. Kośc., XXXI 132–3; Hierarchia catholica, III 257; Kojałowicz, Compendium; Niesiecki; Paprocki B., Gniazdo cnoty, Kr. 1578 s. 1177; Uruski; Szostkiewicz, Katalog bpów obrządku łac.; – Floria B., Wschodnia polityka magnatów litewskich w okresie pierwszego bezkrólewia, „Odr. i Reform. w Pol.” T. 20: 1973 s. 54–5; Ivinskis Z., Aus den entscheidenden Jahren der Restauration des Katholizismus in Litauen. Der Kampf um den Bischofsstuhl von Medininkai (Žemaiten) 1574–1576, „Festschrift für M. Woltmer” (Heidelberg) 1967 s. 91–101; tenże, Status religions dioec. Mednicensis ante adventum ep. M. Giedraitis, „Aidai” R. 1956 s. 265–9; tenże, Žemaiĉių religine padétis vysk. Jurgio Petkūno-Petkeviĉiaus laikais, tamże R. 1955 s. 377–81; Kruczkiewicz B., Royzyusz jego żywot i pisma, Kr. 1897 s. 64; Kurczewski J., Kościół zamkowy, Wil. 1916 III 49; Lebedys J., Mikalojus Daukša, Vil. 1963; Lubavskij M., Litovsko-russkij sejm, Moskva 1900 s. 356, 776, Dodatki s. 194, 201; Ossoliński J. M., Wiadomości historyczno-krytyczne do dziejów literatury polskiej, Kr. 1819 II 176 n., 221 n.; Wołonczewski M., Biskupstwo żmujdzkie, Kr. 1898 s. 44–9, 132; – Akta Unii; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, IV; Kojałowicz A. W., Miscellanea rerum ad statum ecclesiasticarum in M. D. L., Wil. 1650 s. 86; Piasecki P., Chronica gestorum in Europa, Kr. 1648 s. 49; Petri Royzii Maurei Carmina, Ed. B. Kruczkiewicz, Kr. 1900 I 175, II 131–3; Petri Royzii Maurei Chiliastichon, Cracoviae 1557; Relationes status dioecesium in M. D. Lituaniae, Romae 1971, I; Script. Rer. Pol., XV 114; Tomasza Świeckiego historyczne pamiątki, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1858 I 239; Węgierski A., Libri quattuor Haroniae reformatae, W. 1973; Zbiór dawnych dyplomatów i aktów miast: Wilna, Kowna, Trok, Wil. 1843 I 113; Zbiór pamiętników do dziejów polskich, Wyd. W. Broel-Plater, W. 1858 III 20–1; Zbiór Praw i Przywilejów Miastu Stołecznemu W. Ks. Litewskiego Wilnowi nadanych, Wyd. P. Dubiński, Wil. 1788 s. 120, 122; – Arch. Archidiec. w W.: Juzumowicz W., Miedniki albo opisanie dawnej diecezji miednickiej, s. 70–3, 196–7; B. Czart.: rkp. 1352 s. 245 (Kojałowicz, Herbarz litewski z r. 1658), Depozyt Muz. Narod. w Kr.: rkp. 1025/1, 2; B. PAN w Kr.: rkp. 3374 k. 20.

Henryk Lulewicz

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.