Potemkowski Jerzy (1900–1975), inżynier rolnik, zootechnik. Ur. 17 X w Kapuścianach na Podolu, był synem Ignacego i Augustyny Gustawy z Krzyczkowskich, młodszym bratem Wacławy (zob.). Po śmierci ojca rodzina wyjechała do Winnicy, gdzie w l. 1910–18 P. uczęszczał do szkoły realnej i otrzymał świadectwo dojrzałości. W r. 1918/19 działał w Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie – K. N. III Wschód. Następnie przeniósł się do Warszawy i w l. 1919–20 służył jako ochotnik w Wojsku Polskim w 36 p. piechoty. W r. 1920 rozpoczął studia na Oddziale Matematyczno-Przyrodniczym Wydziału Filozoficznego Uniw. Warsz. W r. 1921 brał udział w III powstaniu śląskim przydzielony jako kanonier do pociągu pancernego «Nowak» i «Zygmunt Powstaniec». Studia na uniwersytecie kontynuował do r. 1923, lecz przerwał je i przeniósł się na Wydział Rolniczy Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego (SGGW) w Warszawie, gdzie specjalizował się w hodowli zwierząt. Po uzyskaniu 2 V 1927 dyplomu inżyniera-rolnika na podstawie pracy z zakresu kraniologii, wykonanej pod kierunkiem Jana Rostafińskiego, odbywał przez kilka miesięcy praktykę w gospodarstwie rolnym na Kujawach. W l. 1927–9 był asystentem, a w l. 1929–38 adiunktem w Zakładzie Chemii Rolnej SGGW u profesora Józefa Mikułowskiego-Pomorskiego. Przez dłuższy czas kierował pracą dydaktyczną i administracją Zakładu w zastępstwie profesora, zatrudnionego w Min. Rolnictwa. W okresie tym wykonał kilka prac z zakresu nawożenia roślin, m. in. wspólnie z J. Mikułowskim-Pomorskim: Pobieranie potasu i sodu przez owies przy nawożeniu rozmaitymi nawozami potasowymi („Roczniki Nauk Roln. i Leśnych” T. 31: 1934) oraz publikował artykuły w zawodowej prasie rolniczej (Siarczan amonu, „Gaz. Roln.” T. 68: 1928). W r. 1938 zrezygnował z pracy naukowej na SGGW na skutek złego stanu zdrowia. Równocześnie w l. 1923–30 uczył przyrody, geografii i chemii na maturalnych kursach wieczorowych w Warszawie, a w l. 1935–9 prowadził zajęcia z rolnictwa i hodowli zwierząt w Państwowej Średniej Szkole Ogrodniczej w Ursynowie koło Warszawy.

 

Po wybuchu drugiej wojny światowej P. ukończył kurs dla asystentów kontroli obór i w l. 1940–3 pracował w pow. Mińsk Mazowiecki jako asystent, potem starszy asystent kontroli obór Warszawskiej Izby Rolniczej. W l. 1943–5 był kierownikiem inspektoratu hodowli zwierząt na powiaty: warszawski i radzymiński, oraz m. Warszawę. W powstaniu warszawskim walczył jako żołnierz Armii Krajowej. W r. 1945 P. został dyrektorem Liceum Hodowli Drobnego Inwentarza w Czerwonce w pow. sochaczewskim i prowadził równocześnie pierwsze po wojnie kursy instruktorów drobiarstwa. Następnie przez kilka miesięcy w r. 1946 był dyrektorem Zootechnicznego Zakładu Doświadczalnego w miejscowości Rossocha (pow. Rawa Mazowiecka), podlegającego Łódzkiej Izbie Rolniczej. Po powrocie do Warszawy pracował w l. 1947–9 jako referent, a następnie zastępca dyrektora Zarządu Głównego Polskiego Tow. Zootechnicznego. W r. 1949 podjął pracę w Państwowej Komisji Planowania Gospodarczego (później Komisji Planowania Gospodarczego przy Radzie Ministrów), gdzie w l. 1955–60 pełnił funkcję naczelnika Wydziału Produkcji Zwierzęcej w zespole Planowania Rolnictwa. W okresie tym uczestniczył w opracowaniu zagadnień produkcji zwierzęcej do Planu 6-letniego. Brał także udział w organizowaniu rozpoczętej w kraju w r. 1949 «Akcji Hodowlanej», tzw. Akcji H, która miała na celu rozwój hodowli zwierząt gospodarskich dla wyrównania strat wojennych w tym zakresie. Akcja obejmowała m. in. rozszerzenie bazy paszowej, racjonalizację i podniesienie jakości produkcji zwierzęcej oraz zwiększenie pogłowia bydła i trzody chlewnej. Zagadnienia te omówił P. w artykułach popularnych: Założenia i plany Akcji Hodowlanej („Przegl. Hodowlany” R. 17: 1949 nr 1–3) i Akcja Hodowlana („Instruktor Rolny” R. 1: 1949 nr 1–2). W l. 1960–5 był redaktorem w Państwowym Wydawnictwie Rolniczym i Leśnym (PWRiL) w redakcji czasopism „Nowe Rolnictwo” i „Międzynarodowe Czasopismo Rolnicze”. Po przejściu w r. 1965 na emeryturę wykonywał nadal zlecone prace redakcyjne oraz tłumaczenia tekstów z języka rosyjskiego dla „Międzynarodowego Czasopisma Rolniczego”. P. pasjonował się ornitologią, zgromadził kilkutysięczną bibliotekę z tego zakresu, przekazaną po jego śmierci bibliotekom naukowym Warszawy i szkołom rolniczym. Badał również historię Podola i osadnictwo tatarskie na tym terenie. Był członkiem Polskiego Tow. Zootechnicznego. Zmarł 4 I 1975 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Odznaczony był m. in. medalem brązowym Za Długoletnią Służbę (1938) i Złotym Krzyżem Zasługi (1956).

 

Z małżeństwa z Ewą z Bujalskich, późniejszym profesorem drobiarstwa na SGGW, a następnie z Alicją ze Stepnowskich, P. nie miał potomstwa.

 

 

 

Fot. w Materiałach PSB; – Jełowicki S., Markijanowicz M., Polskie Towarzystwo Zootechniczne im. Michała Oczapowskiego, Studia i Materiały z Dziejów Nauki Polskiej, S. B Z. 17, W. 1969 s. 193; Księga pamiątkowa SGGW, (1937); – „Przegl. Nauk. Liter. Zootechnicznej” R. 21: 1975 z. 3 s. 13–16 (fot.); „Tyg. Powsz.” 1975 nr 14; „Życie Warszawy” 1975 nr 12; – Arch. PWRiL: Teczka osobowa; Arch. SGGW: Teczka osobowa sygn. P-3318; – Informacje Rudolfa Kowalskiego.