Rozwadowski Józef, także Józef de Rogala Rozwadowski (1844–1937), ichtiolog, filolog klasyczny. Ur. 25 III w Drohobyczu; brak danych o rodzicach i pochodzeniu.

Szkołę ludową i gimnazjum ukończył R. w rodzinnym mieście, po czym wyjechał do Wiednia na studia filologii klasycznej, podczas których brał udział w pracach Stow. Studentów Polaków «Ognisko» i ogólnopolonijnym «Strzecha». Po ukończeniu studiów osiadł w Krakowie,mieszkał początkowo przy ul. Starowiślnej 15, po czym w l. 1882–3 wybudował jednopiętrowy dom przy ul. Dietlowskiej 95 (obecnie, po przebudowie, ul. Dietla 99). Przez 25 lat (do r. 1897) był nauczycielem łaciny i greki w Gimnazjum Św. Jacka. Główną jednak pasją R-ego było przyrodoznawstwo, a zwłaszcza ichtiologia. W końcu lat dziewięćdziesiątych został członkiem Krajowego Tow. Rybackiego (KTR) w Krakowie i będąc doskonałym znawcą spraw rybackich i wędkarskich w Galicji, wspierał prezesa KTR Ferdynanda Wilkosza w sporach prowadzonych z krajowym inspektorem rybackim Zygmuntem Fiszerem i profesorem UJ Julianem Nowakiem, zwłaszcza od objęcia funkcji wiceprezesa Towarzystwa w r. 1899 (spory te dotyczyły przekształcenia KTR z organizacji typu ochrony przyrody na zawodową, rybacko-gospodarczą). W r. 1910 wycofał się z pracy w KTR na znak solidarności z F. Wilkoszem, który zniechęcony ciągłymi atakami na jego program działalności, zrzekł się prezesury na rzecz J. Nowaka.

R. pisał dużo i ze znajomością rzeczy, ale popularnie, publikując najczęściej na łamach „Okólnika Rybackiego”, organu prasowego KTR. Szczególnie wartościowy był cykl artykułów Nasze ryby (w l. 1900–8, nr 45–104) obejmujący w krótkich monografiach morfologię, biologię, siedliska, okresy połowów itp. wszystkich ryb słodkowodnych w Galicji. Zajmował się też historiografią rybacką, jak np. Zasługi Nowickiego dla rybactwa (1898 nr 37), Pamiętnik dwudziestopięcioletniej działalności Krajowego Towarzystwa Rybackiego w Krakowie (1904 nr 72) czy Stuletnia rocznica urodzin Tomasza Dubisza (1913 nr 9). R. zasłużył się też w propagowaniu wędkarstwa w Galicji, zwłaszcza swoim Poradnikiem dla miłośników sportu wędkarskiego czyli sztuką łowienia pstrąga, lipienia i łososia na wędkę (Kr. 1900, 1908). Poza wędkarstwem, a także i myślistwem, R. zajmował się hodowlą gołębi oraz róż, i na tym polu miał duże osiągnięcia, znane również za granicą. Zmarł 22 IX 1937 w Krakowie i został pochowany na cmentarzu Rakowickim.

W małżeństwie z Anielą z Brzezińskich (1855–1940), córką Karola i Henryki, miał córkę Zofię (1888–1971), żonę profesora historii starożytnej na UJ Ludwika Piotrowicza (zob.).

Słown. biologów; – Brzozowski S., Tobiasz M., Z dziejów rybactwa małopolskiego, w: Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. B., W. 1964 z. 9 s. 75 (bibliogr.); [Kukucz J.] J. K., Prof. Józef Rozwadowski, „Przegl. Rybacki” 1929 nr 2 s. 742–3 (fot.); – Nekrologi z r. 1937: „Czas” nr 261, „Ilustr. Kur. Codz.” nr 264; – AP w Kr.: Spis mieszkańców Krakowa za r. 1890, sygn. S176.

Stanisław Sroka