Sebald (Sheybal) Józef (1853–1931), fotograf, właściciel zakładu fotograficznego w Krakowie. Pierwotne nazwisko S–a brzmiało Sheybal, od r. 1893 Sebald. S. pochodził ze szkockiej rodziny, której protoplasta Andriks Sheybal w XVII w. opuścił Szkocję z powodu prześladowań religijnych i osiadł w Czechach, koło Pardubic. Część rodziny powróciła do Szkocji, część, na przełomie XIX/XX w. osiadła w Polsce. S. ur. w Złoczowie był jednym z siedmiorga dzieci Józefa (w literaturze też podawane jest imię Jan), inżyniera drogowego, i Teresy z Piaseckich.
W r. akad. 1875/76 S. studiował w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, otrzymując oceny bardzo dobre i celujące. Po śmierci ojca zmuszony był przerwać studia. Pracował kolejno, i uczył się zawodu, w zakładach fotograficznych: u Stanisława Bizańskiego, Pod Nową Bramą (obecnie Sienna 10) i Walerego Rzewuskiego; prawdopodobnie praktykował jakiś czas w Wiedniu. W r. 1890 usamodzielnił się i do r. 1893 prowadził wraz z Juliuszem Mienem zakład fotograficzny (przy ul. Sławkowskiej 31). Mieszkał kolejno przy ul. Szewskiej (nr hip. 210), potem przy ul. Karmelickiej 33.
Dn. 21 II 1893 zmienił nazwisko na Sebald, gdyż tak je wymawiano i tej formy używał od kilku lat. W t.r za namową oraz wsparciem finansowym swego przyjaciela, artysty malarza Piotra Stachiewicza, odkupił od Lesława Rzewuskiego dawny zakład Walerego Rzewuskiego (mieszczący się przy ul. Kolejowej 27 b, obecnie ul. Westerplatte 11), przejął jego klientelę, pracowników i bogate archiwum klisz fotograficznych. Wykonywał z nich odbitki, informując jednak zawsze o autorstwie Rzewuskiego. Zdołał przywrócić zakładowi dawną renomę oraz doprowadzić do rangi najlepszego w mieście. Zakład wykonywał głównie portrety. Charakteryzowały się one oszczędnością stosowania rekwizytów i tła, aż do zupełnej niemal ich eliminacji, na rzecz psychologicznego pogłębienia wizerunku portretowanej osoby. Tylko w fotografiach o charakterze reprezentacyjnym osób należących do hierarchii kościelnej czy arystokracji oraz ze świata nauki i sztuki S. wprowadzał bogatsze tło (stylowe meble, klasyczne ekrany).
Zakład używał też nazwy «Atelier Wanda» (od imienia żony S-a), w późniejszym czasie (ok. r. 1900) miał filię w Rynku Podgórskim (w r. 1906 prowadził ją współpracownik S-a Jan Suchecki). W r. 1901 S. zakupił (od architekta Tadeusza Stryjeńskiego) dom «Pod Stańczykiem» (przy ul. Batorego 12), gdzie zamieszkał, a na końcu ogrodu założył w pawilonie pracownię i salon fotograficzny. S. zatrudniał siedem osób. Siostra S-a Kazimiera współpracowała z nim do r. 1901, od t.r. prowadziła własny zakład fotograficzny w Kołomyi, jako jedna z pierwszych kobiet parających się samodzielnie profesją fotografa. Zakład S-a rozwijał się do wybuchu pierwszej wojny światowej, później S. sprzedał część sprzętu Zygmuntowi Garzyńskiemu, który otworzył własne atelier (przy ul. Sławkowskiej 6). S. należał do organizacji zawodowych: od r. 1903 był członkiem Wydziału Tow. Fotografów Amatorów, od r. 1909 był przewodniczącym Stow. Fotografów Przemysłowych. W r. 1903 S. był jurorem w I Słowiańskiej Wystawie Fotograficznej w Wieliczce.
W domu S-a odbywały się koncerty i spotkania towarzyskie; przyjaźnił się on z wieloma artystami i profesorami ASP, m.in Teodorem Axentowiczem, Józefem Mehofferem, Wojciechem Kossakiem. Sam także malował, zwłaszcza egzotyczne krzewy i kwiaty rosnące w jego ogrodzie przylegającym do domu «Pod Stańczykiem». Był też koneserem muzyki i teatru.
Po sprzedaży zakładu S. fotografował już niewiele. Ostatnie półtora roku życia (po złamaniu nogi) był przykuty do łóżka. Zmarł (na miażdżycę) dn. 24 IV 1931 w Krakowie, pochowany został na cmentarzu Rakowickim.
S. był żonaty z Wandą z Kulińskich (zm. 4 I 1912), z którą miał dwie córki: Zofię (1885 – zmarłą na szkarlatynę w r. 1897) i Helenę (Halinę) (1886–1958), żonę Tadeusza Sas-Korczyńskiego, właściciela ziemskiego.
S. pozostawił po sobie setki tysięcy zarchiwizowanych szklanych klisz (wiele zostało zniszczonych, zwłaszcza w czasie drugiej wojny światowej). Resztki archiwum (ok. 6 tys. sztuk) odnalezionego w r. 1976 w willi S-a przejęło Krakowskie Tow. Fotograficzne.
Fot. w Mater. Red. PSB; – Szulc M., Materiały do historii fotografii polskiej, I. Bibliografia, Wr. 1963; – Koziński J., Fotografia krakowska 1840–1914, Kr. 1978; Mossakowska W., Walery Rzewuski 1837–1888, fotograf. Studium warsztatu i twórczości, Wr. 1981; Mossakowska W., Żeńczak A., Kraków na starej fotografii, Kr. 1984; Plutecka G., Garztecki J., Fotografowie nietypowi, Kr. 1987; – Mater. do dziej. Akad. Sztuk Pięknych (pod Sheybal); Sheybal S., Wspomnienia 1891–1970, Kr.–Wr. 1984; – Biuletyn z Sympozjum „Z historii fotografii polskiej”, Wr. 1989, Związek Polskich Artystów Fotografików [ZPAF], Muz. Narod. we Wr.; „Czas” 1890–1914; „Fotografia” 1985 nr 1 (35); „Wiad. Fotograficzne” 1903; – B. ZG ZPAF w W.: Grychowski M., Józef Sebald – fotograf krakowski (1853–1931), (mszp. pracy dypl., Wyższe Studium Fografii); – Informacje Aliny Kowalskiej z Kr.
Michał Grychowski