INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Józef Szolc-Wolfowicz  

 
 
2 poł. XVI w. - 1626
 
Biogram został opublikowany w XLVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2012-2013.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szolc-Wolfowicz (Scholcz-Wolphowicz, Wolfowicz) Józef (zm. 1626 lub 1627), malarz.

Był wnukiem Wolfganga Szolca (zob.), synem kupca Józefa Szolc-Wolfowicza (zm. przed 6 VI 1620), i Katarzyny z Wildów (zm. przed 30 IX 1599), siostry kuśnierza Wojciecha Wilda (Wildta, zm. 1603), bratankiem Jana (zob.) i Melchiora (zob.), stryjecznym bratem Melchiora Szolc-Wolfowicza młodszego (zob.). Miał siostry: Katarzynę, żonę Wojciecha Domagalicza, i Małgorzatę, wydaną za Henryka Awensztoka. Ojciec S.-W-a Józef otrzymał 4 III 1581 od Stefana Batorego przywilej, potwierdzony 10 II 1588 przez Zygmunta III Wazę, na sprzedaż we Lwowie ołowiu i miedzi z Austrii i Węgier oraz cyny, a ponadto towarów żelaznych, stalowych i wyrobów miedzianych; w czasie bezkrólewia w r. 1587 został naczelnikiem lwowskiej straży miejskiej, w której «miał 15 […] drabów i jednego bębnistę». Od r. 1593 wielokrotnie zasiadał jako kupiec w Kolegium 40 Mężów (Trzecim Ordynku). Wspólnie z braćmi Melchiorem i Janem oraz bratankami: Wolfgangiem, Baltazarem i Erazmem, synami zmarłego Stanisława, uzyskał 24 X 1595 od cesarza Rudolfa II Habsburga nadanie szlachectwa i herb (na tarczy dzielonej w słup czerwono-czarnej trzy żołędzie zielone zaćwieczone na pierścieniu złotym). Posiadał kamienicę w pobliżu bramy Halickiej oraz winnicę na przedmieściu Halickim.

S.-W. jako «artis pictoriae socius» (czeladnik malarski) przedłożył w r. 1592 we Lwowie świadectwo dobrego urodzenia, potwierdzone przez rzeźnika Franciszka Matysowicza i krawca Wojciecha Stefanowskiego. Już jako członek cechu malarzy katolickich został wymieniony w dekrecie arcybp. lwowskiego Jana Dymitra Solikowskiego z 10 VII 1596, zatwierdzającym powstanie cechu. W trakcie sporów z malarzami prawosławnymi skarżył się w r. 1598 razem ze starszym cechu Janem Szwankowskim przed lwowskim sądem ławniczym na Rusina Ławryna Puchałę, który obu malarzom groził śmiercią. Być może w warsztacie S.-W-a pracował krótko (przed r. 1596) malarz Józef Ziarnko.

Aby uczcić pamięć zmarłej 14 VI 1598 swej piętnastoletniej siostrzenicy, Katarzyny Domagaliczówny, namalował S.-W. w 2. poł. t.r. (lub nieco później) obraz Matki Boskiej Łaskawej (zwanej Matką Boską Domagaliczowską lub Murkową). Dotychczasowa historiografia, opierająca się na późnym świadectwie Tomasza Józefowicza, niemal jednogłośnie przypisywała malowidło ojcu S.-W-a; jedynie Żegota Pauli w swych zapiskach dotyczących Lwowa (B. Jag., rkp. 5379 t. 1 k. 127) określił autora jako «Józefa Wolfowicza wuja zmarłej», a ostatnio, na podstawie badań archiwalnych, do takiego samego wniosku doszedł ukraiński historyk sztuki Wołodymyr Aleksandrowycz. W dwustrefowej kompozycji malowanej temperą na desce, wykorzystał S.-W. wzory niderlandzkie: umieszczona w górze postać Matki Boskiej z Dzieciątkiem jest wzorowana na miedziorycie Philipsa Galle z r. 1578, wykonanym wg rysunku Antonie van Blocklandta; krajobraz (niekiedy błędnie identyfikowany jako widok Lwowa) powstał wg miedziorytu Jana Wierixa z r. 1584, sztychowanego na podstawie rysunku Martena de Vos. Obraz zawieszono na zewnętrznej ścianie prezbiterium katedry łacińskiej od strony ul. Halickiej, zapewne nad grobem Domagaliczówny, pochowanej na cmentarzu przykościelnym.

Od szwagra, Domagalicza, otrzymał S.-W. w r. 1600 upoważnienie do ściągania długów. Po jego śmierci (8 II 1611) i zaniedbaniu obowiązków przez urzędowego opiekuna, Melchiora Szolc-Wolfowicza młodszego, siostra Katarzyna Domagaliczowa powierzyła S.-W-owi prowadzenie swych spraw. Jako opiekun wdowy i sierot procesował się on z architektami Ambrożym Przychylnym i Wojciechem Kapinosem, którzy przedsięwzięli roboty budowlane w kamienicy Domagaliczów przy ul. Krakowskiej i doprowadził do zaaresztowania majątku Kapinosa. Jeszcze w r. 1609 był wymieniony jako mistrz cechu malarskiego, natomiast w r. 1614 w rejestrze podatkowym malarzy lwowskich już nie występował; zapewne zrezygnował w tym czasie z działalności malarskiej. Wspólnie ze złotnikami Piotrem Kalpem i Szymonem Ruskim poręczył w r. 1613 umowę na wykonanie srebrnego ołtarza, zawartą między kaszt. krakowskim Januszem Ostrogskim a złotnikiem Stanisławem Klubczykiem. Dn. 28 X 1618 uczynił zapis na rzecz kaplicy Boimów. T.r. zajmował się sprawami owdowiałej siostry, Małgorzaty Awensztokowej. Prawdopodobnie to S.-W. (a nie jego ojciec) był geometrą miejskim we Lwowie do r. 1624, kiedy na jego miejsce wybrano ławnika Walentego Szolc-Stanclowicza. Dn. 27 IV 1626 potwierdził S.-W. zapis na swych dobrach na rzecz Krzysztofa Kuny, a 21 XII 1626 skwitował siostrę, Katarzynę, z zapisu ojca. Zapewne wkrótce potem zmarł.

W r. 1599 był jeszcze S.-W. kawalerem; ożenił się przed r. 1618. Nie pozostawił potomstwa.

S.-W. był zapewne twórcą obrazu Adoracja Trójcy Świętej z r. 1594 (olej na desce), również wzorowanego na rysunku Martena de Vos (obecnie w Muz. Prow. Ojców Bernardynów w Leżajsku); umieszczona na odwrociu inskrypcja «Jan Scholcz Wolfowicz» spowodowała atrybuowanie malowidła stryjowi S.-W-a, Janowi, jednak oznacza ona raczej nie twórcę, lecz fundatora. Wg Tadeusza Mańkowskiego dziełem S.-W-a mógł być też zaginiony obraz przedstawiający Matkę Boską z Dzieciątkiem i bł. Jana z Dukli, ofiarowany przez Jadwigę Szolcównę lwowskiemu klasztorowi Bernardynów; wg opisu z r. 1649 widniały tam «personae eiusdem familiae Scholczianae». Być może namalował S.-W., również nieznany obecnie, «konterfekt Jana Boima Scholzowej roboty», w r. 1671 będący własnością Jana Matyjasza we Lwowie. Wg Jerzego T. Petrusa dziełem S.-W-a może być także Pieta Anielska (tempera na desce, 101 x 80,5 cm), powstała ok. r. 1600, pochodząca z jednego z lwowskich kościołów (obecnie w zbiorach Lwowskiej Galerii Sztuki w Olesku). Jan Bołoz Antoniewicz przypisał ponadto S.-W-owi obraz «przedstawiający śmierć grzesznika i zbawienie jego duszy» (olej na desce, przed r. 1914 wł. H. Budzynowskiej we Lwowie), a na podstawie analogii stylistycznej również siedemnastowieczne postacie trzech ormiańskich fundatorów, domalowane w r. 1612 na kopii przedstawienia Świętej Rodziny Andrea del Sarto (olej na desce, przed r. 1914 wł. arcybiskupstwa ormiańskiego we Lwowie). Zarówno niewątpliwe, jak i przypisywane S.-W-owi dzieła wykazują sprawność warsztatową malarza, wykształconego w kręgu sztuki północnoeuropejskiej, być może południowoniemieckiej.

Obraz Matki Boskiej Łaskawej szybko zdobył popularność we Lwowie; na polecenie arcybp. lwowskiego Stanisława Grochowskiego przeniesiono go w r. 1644 do kaplicy Szolcowskiej, następnie na krótko do kaplicy Gidelczykowskiej, ufundowanej przez rajcę Jakuba Gidelczyka i jego żonę, Jadwigę z Domagaliczów, a 21 XI 1645 do kaplicy Domagaliczowskiej, dobudowanej przez Jana Domagalicza (brata zmarłej Katarzyny, zob.) przy zewnętrznej ścianie prezbiterium, w miejscu, gdzie obraz wisiał pierwotnie. Przed tym obrazem, przeniesionym specjalnie na tę okoliczność do ołtarza głównego katedry, 1 IV 1656 składał «śluby lwowskie» król Jan Kazimierz. Ostatecznie umieszczony został w ołtarzu głównym 11 V 1765 przez arcybp. lwowskiego Wacława Hieronima Sierakowskiego, który 28 IV 1766 uznał go oficjalnie za cudowny, a 12 V 1776 koronował nadesłanymi przez papieża Piusa VI koronami. Obraz restaurował w r. 1904 Stanisław Batowski (zdjęto wówczas srebrne sukienki z r. 1765). W kwietniu 1946 arcybp lwowski Eugeniusz Baziak wywiózł obraz do Polski. Początkowo był on przechowywany w Seminarium Duchownym w Kalwarii Zebrzydowskiej, a po jego likwidacji w r. 1951 trafił do Muz. Archidiecezjalnego w Krakowie i w r.n. został umieszczony w katedrze na Wawelu w ołtarzu nad grobem św. Stanisława. W r. 1954 obraz przeniesiony do skarbca katedry w Tarnowie, w r. 1962 znalazł się w Lubaczowie, gdzie w r. 1974 umieszczono go w prokatedrze p. wezw. św. Stanisława w głównym ołtarzu. Dn. 19 VI 1983 papież Jan Paweł II dokonał na Jasnej Górze jego rekoronacji; w związku z rozbudową prokatedry t.r. obraz ponownie przeniesiono do kaplicy domu biskupiego w Lubaczowie. Po konserwacji, przeprowadzonej w l. 1997–8, obraz zdeponowano w skarbcu katedry na Wawelu. W Lubaczowie i Lwowie znajdują się obecnie kopie, które w l. 1978–82 wykonał Józef Nykiel.

 

Mytci Ukraïny. Encyklopedyčnyj dovidnyk, Red. A. V. Kudryc’kyj, Kyïv 1992; Rastawiecki, Słown. malarzów, III; Slovnyk chudožnykiv Ukraïny, Kyïv 1973; Słown. Artystów Pol., III 138, 205, VIII 129; Urzędnicy miasta Lwowa w XIII–XVIII wieku, Tor. 2008; – Aleksandrovič V. S., Malars’ke seredovyšče L’vova naprykinci XVI stolittja j utvorennja cechu malariv-katolikiv, w: L’viv, misto, suspil’stvo, kul’tura, L’viv 2007 VI 95, 98–101, 106, 110; tenże, Portretnaja živopis’ vo L’vove v poslednej četverti XVI v., „Pamjatniki kul’tury. Novye otkrytija” 1990 s. 243; Batowski Z., O obrazie Matki Boskiej Domagaliczowskiej („Łaskawej”), „Spraw. Kom. do Badania Hist. Sztuki w Pol.” T. 9: 1913; Betlej A., Kościół p.w. św. Andrzeja i klasztor OO. Bernardynów, w: Materiały do dziejów sztuki sakralnej na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej. Cz. 1, Kościoły i klasztory rzymskokatolickie dawnego województwa ruskiego, Red. J. K. Ostrowski, Kr. 2012 XX; Bielowski A., Szymon Szymonowic, „Pam. Wydz. Filol. i Hist.-Filoz. AU” T. 2: 1875 s. 202; Bołoz-Antoniewicz J., Największy obraz Józefa Wolfowicza, „Spraw. Kom. do Badania Hist. Sztuki w Pol.” T. 9: 1913; Dzieduszycki M., Kościół katedralny lwowski obrządku łacińskiego, Lw. 1872 s. 34–6, 54–5, 71; Gębarowicz M., Studia nad dziejami kultury artystycznej późnego renesansu w Polsce, Tor. 1962; Hornung Z., Nieznany obraz Jana Scholza Wolfowicza, „Spraw. Tow. Nauk. we Lw.” R. 6: 1926 z. 2 s. 63–5; Józefowicz T., Kronika miasta Lwowa od roku 1634 do 1690, Lw. 1854 s. 54–5; Leszczyński M., Z kart historii Administratury Apostolskiej w Lubaczowie i diecezji zamojsko-lubaczowskiej, „Biul. Muz. Diec.” 1999–2000 nr 3 s. 39–40; Łoziński W., O lwowskich malarzach XVII wieku, „Spraw. Kom. do Badania Hist. Sztuki w Pol.” T. 5: 1896; tenże, Patrycjat i mieszczaństwo lwowskie w XVI i XVII wieku, Lw. 1902; tenże, Złotnictwo lwowskie w dawnych wiekach 1384–1640, Lw. 1889; Makara S. P., Administratura Apostolska w Lubaczowie skarbnicą pamiątek lwowskich, w: Ze Lwowa do Lubaczowa. W 60. rocznicę przeniesienia stolicy arcybiskupów lwowskich do Lubaczowa, Lubaczów 2008 s. 70–3; Mańkowski T., Lwowski cech malarzy w XVI i XVII wieku, Lw. 1936 s. 24, 26, 33, 43–7, 51, 95, 100; Obruśnik A. E., Muzeum Prowincji Ojców Bernardynów w Leżajsku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kośc.” T. 67: 1997 s. 81; Petrus J. T., Obraz Matki Boskiej Łaskawej (Domagaliczowskiej) z katedry łacińskiej we Lwowie, „Spraw. PAU” T. 60: 1996 s. 76–7; Platowska-Sepetowa I., Cudowny obraz Najświętszej Maryi Panny Łaskawej z archikatedry lwowskiej w sanktuarium prokatedry w Lubaczowie, Rzeszów 1991; – Akta grodz. i ziem., X; Sumariusz Metryki Koronnej, S. Nowa, Red. W. Krawczuk, Kr. 2004 III; Zubrzycki D., Kronika miasta Lwowa, Lw. 1844 s. 211–12; – B. Jag.: rkp. 5379 t. 1 k. 127, t. 2 k. 194, 246, 248.

Agnieszka Biedrzycka

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Piotr Boym

ok. 1614 - 1659-08-22
jezuita
 

Henryk (de Valois)

1551-09-19 - 1589-08-02
król Polski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kasper Smolik h. Kotwicz

brak danych - między 12 VI 1588 a 29 V 1589
dworzanin królewski
 

Piotr Niszczycki h. Prawdzic

1 poł. XVI w. - 1606/1607
kasztelan bełski
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.