Sokulski Justyn (1774–1834), pedagog, prowincjał dominikanów lit. Ur. w pow. brańskim, w rodzinie szlacheckiej.
S. uczył się w szkole białostockiej. Profesję zakonną złożył w r. 1790 i u dominikanów kontynuował naukę w zakresie filozofii i teologii. Następnie studiował matematykę i fizykę na Uniw. Wil. Od r. 1797 pracował jako nauczyciel; w r. 1801 uczył prawa oraz języka francuskiego i rosyjskiego w szkole dominikańskiej w Nowogródku. Od r. 1802 kierował trzyklasową szkołą powiatową przy klasztorze dominikanów w Wołyńcach nad Dryssą (od sąsiedniej miejscowości zw. często klasztorem w Zabiałach), do której reorganizacji w r. 1804 się przyczynił. Od r. 1810 był prefektem szkoły w Uszaczu i przeorem w Wołyńcach-Zabiałach. W tym czasie (1811) odrestaurował cerkiew unicką w Horbaczewie.
Od czerwca 1815 przebywał S. w Petersburgu w związku z toczącym się od dłuższego czasu procesem z Onufrym Hłaską o majątki zapisane dominikanom przez fundatorów klasztoru w Wołyńcach-Zabiałach. Nieoczekiwanie, w nocy z 20 na 21 XII t.r. (z 1 na 2 I 1816 wg st. st.), otrzymał polecenie stawienia się u metropolity Stanisława Siestrzeńcewicza-Bohusza. Tam, w obecności ministra wyznań religijnych A. Golicyna, został S-emu przedstawiony ukaz cara Aleksandra I, na mocy którego dominikanie mieli natychmiast przejąć od jezuitów wypędzonych, tymże ukazem z Petersburga, zarząd kościoła św. Katarzyny, klasztoru i szkoły. Nazajutrz rano, w asyście wyznaczonej przez gubernatora Petersburga S. K. Wiazminitowa, S. wszedł do kolegium jezuickiego, ku zaskoczeniu o niczym nie powiadomionych gospodarzy. Dn. 9 VI 1817 na kapitule prowincjalnej w Poporciach (pow. trocki) wyznaczono S-ego na przeora klasztoru dominikanów w Petersburgu. Pełnił ponadto funkcje prefekta szkoły, proboszcza i dziekana petersburskiego. Od r. 1818 był tytułowany «Pater Provinciae», co wskazuje na uzyskanie zakonnego stopnia naukowego z teologii.
Na przełomie l. 1822 i 1823 został S. wezwany po raz pierwszy na poufną rozmowę do Aleksandra I; odtąd bywał u niego wielokrotnie, ostatni raz w styczniu 1825. Tematem tych rozmów były kwestie religijne oraz interesy zakonu dominikańskiego. S. uzyskał u cara interwencję zmieniającą niekorzystny wyrok w procesie z Hłaską i poparcie w procesie z syndykami parafii petersburskiej, pośredniczył w kontaktach z innymi dominikanami, wyjednał pomoc finansową dla klasztoru petersburskiego i przyczynił się do instalacji dominikanów w pobliżu rezydencji monarszej w Carskim Siole. W r. 1825, wykorzystując tę zażyłość oraz złą atmosferę wokół Uniw. Wil. (w następstwie sprawy filomatów), uzyskał zgodę cara na likwidację uniwersyteckiego Seminarium Głównego i przywrócenie zakonom prawa nadawania stopni naukowych, co wiązało się z planem przekształcenia dominikańskiej szkoły w Wołyńcach-Zabiałach w trzywydziałową akademię. Jesienią t.r. car zlecił S-emu przygotowanie w klasztorze petersburskim mieszkania dla wysłannika papieskiego, który miał przybyć w tajnej misji na początku 1826; niektórzy historycy dopatrują się w tym przygotowań do konwersji Aleksandra I na katolicyzm, którą wyprzedziła jednak jego śmierć w listopadzie 1825.
Na kapitule w Poporciach 9 II 1827 został S. jednogłośnie wybrany (24 VIII t.r. zatwierdzony) na prowincjała lit. i sprawował tę godność do 8 VII 1830, rezydując w Poporciach. Po r. 1830 był przeorem w Posiniu (dawne Inflanty Polskie). Gdy w r. 1832, w ramach represji po powstaniu listopadowym, klasztor ten został zamknięty, S. przeniósł się do Wołyniec-Zabiałów, gdzie powrócił do pracy pedagogicznej w tamtejszym gimnazjum. Zmarł tamże po długiej chorobie w r. 1834.
Słown. Geogr. (Wołyńce); Paszkiewicz U., Inwentarze i katalogi bibliotek z ziem wschodnich Rzeczypospolitej (spis za lata 1510–1939), W. 1998; – Bieliński, Uniw. Wil., I; [Giżycki J. M.] Wołyniak, Wiadomości o dominikanach prowincji litewskiej, Kr. 1917 cz. I; Iwaszkiewicz J., Z ostatnich tygodni życia Aleksandra I, „Przegl. Współcz.” R. 12: 1933 t. 45 s. 418, 422, t. 46 s. 122–3, 126; Kluczewski E., Parafia i kościół św. Katarzyny w Petersburgu, w: „Charitas”. Księga zbiorowa wydana na rzecz R.-K. Towarzystwa Dobroczynności przy kościele św. Katarzyny w Petersburgu, Pet. 1894 s. 136–7; Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972, Red. J. Kłoczowski, W. 1975 I; Worotyński W., Seminarium Główne w Wilnie. Drugi okres dziejów i zniesienie (1816–1833), Wil. 1938; Załęski, Jezuici, V cz. 1; – [Ciecierski F.], Dnevnik vizitatora Dominikanskich monastyrej Severo-zapadnago kraja za 1821–1832 gg., w: Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, XIV s. wg indeksu oraz 174, 177–8; Directorium offici Divini et Missarum generale pro utroque clero archidioecesis Mohileviensis, Mohileviae 1821, 1825, 1832, 1835; Sbornik materialov dla istorii prosveščenija v Rossii izvlečennych iz archiva Ministerstva narodnogo prosveščenija, S.-Pet. 1893 I–II; Turkowski T., Materiały do dziejów literatury i oświaty, Wil. 1937 II; – Arch. Prow. OO. Dominikanów w Kr.: Acta Capitulorum Provinciae Lithuaniae (1646–1839), Vol. 2, „De conventibus Provinciae Lithuaniae…” s. 137–138 (życiorys S-ego), „Historia Domestica. Provincia Lithuana…” Anno 1824, k. 44, 381, 384, 460, 462.
Elżbieta Orman-Michta i Andrzej A. Zięba