Szczytt (Szczyt, Szczyth) Niemirowicz Justynian h. Jastrzębiec (zm. 1677), podkomorzy połocki, poseł na sejmy.
Był synem Krzysztofa, dziedzica dóbr Białe i Uroda w woj. połockim, oraz Zofii z Lissowskich, zamężnej powtórnie za Józefem Skinderem. Miał trzech braci: Jana (zm. między 15 X 1668 a 23 IV 1672), Mikołaja (zm. 1676), rotmistrza JKM, wojskiego mścisławskiego (już 27 V 1671), posła połockiego na sejm 1661 r., elektora królów Michała Korybuta (1669) i Jana III (1674), oraz Aleksandra, a także siostry: Annę i Halszkę.
S. był długoletnim klientem i sługą Sapiehów różańskich: Pawła Jana, woj. wileńskiego i hetmana w. lit., a potem jego synów, m.in. Benedykta Pawła, którego dobrami Czereja (pow. orszański) administrował w l. 1667–9 (tytułował się star. czerejskim). Dn. 20 IX 1661 uczestniczył w sejmiku relacyjnym woj. połockiego w Głębokiem. Wg przytoczonego przez Teodora Żychlińskiego podania rodzinnego, podczas wojny polsko-moskiewskiej (1654–67) woj. ruski Stefan Czarniecki stanął kwaterą w Tabołkach i podarował wtedy S-owi swój stolik obozowy z własnoręcznym napisem; jeszcze w l. osiemdziesiątych XIX w. znajdował się ów stolik w drewnianym kościółku w Białem.
Przed 22 VI 1666 został S. podwojewodzim połockim z ramienia Jana Karola Kopcia. Na sejm 1667 r. posłował (bez żadnego tytułu) z woj. połockiego; został na nim wyznaczony do komisji do opatrzenia zamku połockiego. Na sejmiku elekcyjnym w Połocku 14 XI t.r. Stanisław Podborski groził mu śmiercią; S. uzyskał 22 III 1668 z kancelarii mniejszej lit. dekret banicji na Podborskiego (opublikowany w Połocku 8 VI t.r.). Na sejmach nadzwycz. i abdykacyjnym t.r. reprezentował S. nadal woj. połockie; 15 X uczestniczył w sejmiku przedkonwokacyjnym połockim. Posłem połockim był również na elekcji 1669 r.; oddał 19 VI t.r. głos na Michała Korybuta Wiśniowieckiego. Wg przekazu rodzinnego, spostrzegłszy, że nowo obranemu królowi podają mało ozdobną szablę, odpasał swą karabelę i przekazał ją monarsze (zwrócona przez rodzinę królewską potomkom S-a, znajdowała się w posiadaniu Szczyttów jeszcze w l. osiemdziesiątych XIX w.). S. posłował z woj. połockiego na sejm koronacyjny 1669 r.; na tym sejmie starł się ostro (22 X) z podkomorzym smoleńskim Janem Chrapowickim, kwestionując jego prawo do dalszej rekompensaty za utracone majątki na Smoleńszczyźnie. Dn. 25 X t.r. z nieznanych przyczyn zatamował obrady, jednak nazajutrz, po licznych perswazjach, ustąpił pod warunkiem udzielenia woj. połockiemu zwolnienia od podatków na sześć lat.
Gdy podczas kadencji wileńskiej Tryb. Lit. doszło w lipcu 1670 do konfliktu między zwolennikami Paców a stronnikami radziwiłłowskimi i sapieżyńskimi, S., wówczas deputat połocki, zarzucił marszałkowi Trybunału Mikołajowi Ciechanowieckiemu nielegalny wybór na tę funkcję i oskarżył go o inne nadużycia. Następnie opuścił izbę sądową z protestacją o nieważności Trybunału i wyjechał z Wilna, co na pewien czas wstrzymało sądy; ostatecznie jednak wygrali stronnicy Paców, a S. został skazany na wieczną banicję i «gardło». Mimo tego gdy Kazimierz Jan Sapieha, od r. 1670 woj. połocki, mianował przed 29 VII t.r. nowego podwojewodziego być może w zamian za ten urząd scedował S-owi dobra królewskie Lisna, odłączone od ekonomii połockiej. S. posłował z Połocka na sejm zwycz. 1670 r. Obrany 6 VI 1673 na sejmiku w Połocku jednym z kandydatów do podkomorstwa, nominację na ten urząd otrzymał przed 10 VIII t.r. Na elekcji 1674 r. oddał głos z woj. połockim na Jana Sobieskiego.
S., odziedziczywszy po ojcu Białe, zgromadził znaczne dobra, głównie w woj. połockim (prócz zakupionych od Jerzego Atełchowskiego Truchonowicz, Kozłów i Słobódki w pow. orszańskim woj. witebskiego). Z cesji brata Aleksandra uzyskał w r. 1645 dobra Uroda; najpóźniej w r. 1665 przekazał je bratu Mikołajowi. Dn. 21 III 1654 nabył od Jakuba Iwanowicza Suprynowicza Bużyckiego (Buzyckiego) i jego żony Halszki (Agafii) z Ciapińskich dobra Hubin i wyspę na jeziorze Otułowie za 4 tys. złp. Od szwagra, Stefana Tukowicza kupił w r. 1663 część dóbr Tabołki wraz z dworem, zburzonym podczas wojny polsko-moskiewskiej, a w r. 1666 dobra Prozoroki, do których w r. 1677 sprowadził franciszkanów (ufundował im klasztor z drewnianym kościołem p. wezw. NMP). Od r. 1666 trzymał w zastawie majętności Troszczę i Soroczyn (woj. połockie). Od Michała Skarżyńskiego kupił w r. 1674 część Sannik. Posiadał również Komorowszczyznę, Ołoskowo i Pohorełe oraz dobra lenne Wydryn (Żywłokę). Miał także dobra zastawne, m.in. Doroszkowicze (Dorozińce), Babcze, Czerniewicze, Woroszki, Mamonowszczyznę, Szypiłłowszczyznę, Świerzno i Dziernowicze. W Połocku był właścicielem dworu na podzamczu. Dn. 2 VI 1668 podzielił dobra między synów a ostatecznego podziału dokonał w r. 1675. Zmarł w r. 1677, najpóźniej w sierpniu, został pochowany w kościele Franciszkanów w Prozorokach.
W zawartym w r. 1648 małżeństwie z Anną (Joanną) (zm. 1694), córką Bazylego Tukowicza i Zofii z Sieheniów, miał S. sześciu synów: Konstantego Marcjana (ok. 1649 – 17 lub 22 IX 1712), horodniczego połockiego (przed 28 VII 1681), podsędka połockiego (1697), elektora królów Michała Korybuta, Jana III i Augusta II, deputata do Tryb. Lit. w r. 1688 (z pow. orszańskiego) i r. 1701 (z woj. połockiego), star. ładośniańskiego i szatrowskiego (woj. połockie), Bronisława (zm. między 2 VI 1668 a r. 1675), Krzysztofa Benedykta (zob.), Samuela Karola (zm. 24 XII 1709), horodniczego połockiego (od r. 1699), w bitwie pod Olkienikami (18 XI 1700) porucznika chorągwi wojewódzkiej rotmistrzostwa brata Krzysztofa Benedykta, Albrychta (Olbrachta, Olbrychta) (zm. 22 VIII 1694), podstolego wendeńskiego (już 14 VIII 1685), następnie (już 17 XI 1692) podstolego smoleńskiego, oraz Kazimierza (29 XI 1664 – 8 IX 1708), jezuitę od r. 1680, m.in. prefekta szkół i biblioteki w Połocku (1701–2), Nowogródku (1702–3), Mińsku (1703–4) i Płocku (1706–8).
Boniecki, XVI 112–13, 157, Supl. s. 35, 51; Deputaci Trybunału Głównego Wielkiego Księstwa Litewskiego (1582–1696). Spis, W. 2007; Elektorowie; Enc. Jezuitów; Kossakowski, Monografie, II 289–90; Niesiecki, VIII; Słown. Geogr. (Białe, Doroszkowicze, Hubin, Lisno, Prozoroki, Sanniki, Świerzno, Tabołki, Uroda); Uruski, X 42, XII 179; Urzędnicy, IX; Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego. Spisy, W. 2003 IV; Wolff, Kniaziowie lit. rus., s. 226; Żychliński, IV 361–2, 365–6, 371, XII 179; – Aftanazy, Dzieje rezydencji, I; Bączkowski D., Żyskar J., Nasze kościoły. Opis ilustrowany wszystkich kościołów i parafii znajdujących się na obszarach dawnej Polski i ziemiach przyległych, W.–Pet. 1913 I 92; Dumin S. i in., Ciechanowieccy herbu Dąbrowa, W. 1997; Kłaczewski W., Abdykacja Jana Kazimierza. Społeczeństwo szlacheckie wobec kryzysu politycznego lat 1667–1668, L. 1993 s. 257 (poza indeksem); Kulecki M., Wygnańcy ze Wschodu. Egzulanci w Rzeczypospolitej w ostatnich latach panowania Jana Kazimierza i za Michała Korybuta Wiśniowieckiego, W. 1997; Kurczewski J., Kościół zamkowy czyli katedra wileńska, Wil. 1908 I; Lulewicz H. i in., Dzieje rodziny Ciechanowieckich herbu Dąbrowa, (w druku); Ochmann-Staniszewska S., Staniszewski Z., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo–doktryna–praktyka, Wr. 2000 II 396 (poza indeksem); Przyboś K., Posłowie na sejm zwyczajny 9 IX – 1 XI 1670, „Studia Hist.” R. 44: 2002 z. 4 s. 665–6; – Chrapowicki J. A., Diariusz, Oprac. L. Wierzbicki, W. 2009 III; Diariusz sejmu koronacyjnego 1669 roku, Oprac. K. Przyboś, M. Ferenc, Kr. 2004; Diariusz sejmu zwyczajnego 1670 roku. Oprac. ciż, Kr. 2005; Istoriko-juridičeskije materialy, Vitebsk 1893–1901 XXIV 289, 309–11, 319–26, XXV 197, 236–9, 352, 354–5, 371–2, 376, 386, 396–7, XXVI 143, XXVIII 233–5, 237, 240–1, 243, 252, 259, 271, 279, 314, XXIX 171; Metryka Litewska. Księga Sigillat 1709–1719, Oprac. A. Rachuba, W. 2001; Metryka Litewska. Księga wpisów nr 131, Oprac. tenże, W. 1987; Postanowienie Generalne Stanów W. Ks. Lit. pod Olkienikami uchwalone. Roku Pańskiego 1700, Wil. [1700]; Vol. leg., IV 999–1000, 1023, V 278, 303–4, VI 79–80; – AGAD: Arch. Publ. Potockich, nr 133 s. 168, Arch. Radziwiłłów, Dz. V nr 15679, Dz. XXIII nr 24 plik 3 s. 29, Zbiór mater. różnej proweniencji, nr 303 s. 122, 196–200; B. Jag.: rkp. akc. 32/52 s. 229, 231–4; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 5913 k. 57; B. Ossol.: rkp. 247 k. 31v, 45, 150; BUW: rkp. 1956 k. 126, rkp. akc. 1361; Lietuvos mokslų akademijos biblioteka w Wil.: F. 16–112 k. 27; Lietuvos valstybės istorijos archyvas w Wil.: SA 12 k. 1006, SA 2661 k. 781, SA 3236 k. 11v, SA 4715 k. 621; Nacjonal’na biblioteka Ukraïny w Kijowie: F. 1–5953 k. 3–4, 226–6v, 280–1, F. 1–5956 s. 48; Nacyjal’ny histaryčny archiŭ Belarusi w Mińsku: F. 1703 op. 1 nr 3 k. 310, F. 1734 op. 1 nr 1a k. 116, nr 2 k. 24, 92v, 744; Österreichisches Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu: Polen I Karton 77 k. 305–8v; Rossijskij gosudarstvennyj archiv drevnich aktov w Moskwie: F. 389 (Metryka Lit.) op. 1 nr 457 k. 25v, nr 581 k. 673–6, F. 1603 op. 4 nr 4657 k. 4; – Mater. Red. PSB: Życiorys syna S-a, Konstantego Marcjana, autorstwa Andrzeja Haratyma.
Andrzej Haratym