Martin Karol Marcin (1817–1891), architekt i teoretyk architektury. Ur. 8 VII w Luxeuil (Haute Saône, Francja). Był synem kapitana Jana Szczepana i Barbary Martin de Pout. Po ukończeniu gimnazjum w mieście Vesoul, w r. 1835 udał się M. do Paryża celem odbycia kursu architektury. W l. 1836–9 studiował w École des Beaux Arts w Paryżu. W l. 1839–40 pełnił obowiązki budowniczego powiatowego w obwodzie Dôle, Departamencie Jura. W r. 1840 udał się do Król. Pol. celem załatwienia spraw rodzinnych w dobrach Krężek (pow. warszawski), które były własnością jego stryja Jana Martin. Został na stałe w Polsce. W l. 1843–5 pełnił obowiązek dozorowania maszynerii w teatrach warszawskich. W r. 1847 otrzymał stopień budowniczego klasy II. W r. 1849, na zlecenie kuratora Okręgu Naukowego Warszawskiego, prowadził prace przy budowie gmachu Laboratorium Chemicznego przy Instytucie Gospodarstwa Wiejskiego i Leśnictwa w Marymoncie. W r. 1850 został mianowany budowniczym dozorującym budowle tego Instytutu. W r. n. zaczął wykładać rysunek planów i architekturę wiejską w tymże Instytucie, a w r. 1853 otrzymał nominację na profesora architektury w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, gdzie wykładał do r. 1862, zachowując swoje obowiązki w Instytucie. Od grudnia 1856 był asesorem kolegialnym. Gdy w r. 1862 Instytut Gospodarstwa Wiejskiego został przeniesiony z Marymontu do Puław (wówczas Nowej Aleksandrii), M. został mianowany profesorem w nowo utworzonym Instytucie. Obok pracy pedagogicznej M. rozwijał również działalność architektoniczną. W latach pięćdziesiątych wzniósł budowle gospodarcze w folwarkach Instytutu w Wawrzyszewie i Rudzie tanim systemem Gerarda (z ubijanej gliny, piasku i wapna). Stosował też ognioodporne systemy pokrywania słomą dachów. Poszerzył kaplicę w Instytucie na Marymoncie. Przy placu Resursy Kupieckiej (ul. Senatorska 34) wzniósł dom (nie istnieje). W l. 1851–3 współpracował przy realizacji Instytutu Szlacheckiego w Warszawie przy ul. Wiejskiej (przebudowany). W l. 1877–9 wzniósł kościół w Giżycach (pow. kaliski).
M. pisał i publikował artykuły i podręczniki z zakresu budownictwa wiejskiego, m. in.: Opis budowania domu mieszkalnego („Przegl. Roln. i Handl.-Przemysł.” 1857 nr 27, 29), Owocarnie czyli składy na owoce zimowe (tamże 1858 nr 33), Zarys budownictwa wiejskiego (tamże 1858 nr 7, 11), Zarysy budownictwa wiejskiego („Ziemianin”, P. 1858), Budownictwo szlacheckie. Dworek szlachecki czyli folwark z mieszkaniem pańskim („Kalendarz J. Jaworskiego” 1860 s. 31–5), Budownik rolniczy czyli zbiór treściwy wiadomości potrzebnych do projektowania, anszlagowania i budowania na wsi (Marymont 1860 – 3 części).
M. zmarł 24 IX 1891 w Sandomierzu. W r. 1856 został odznaczony Medalem brązowym Św. Andrzeja do noszenia na wstędze. Ożeniony (4 V 1844) z Florentyną Antoniną Cure (córką Karola i Elżbiety z Solbryczów), miał dzieci: Henryka Stefana (ur. 21 II 1845), Anielę (ur. 11 II 1851), Zofię Martę (ur. 28 IV 1855), Teodora Ludwika Aleksandra (ur. 11 IX 1856).
Enc. Org., X 10; Łoza, Architekci; – Jakimowicz I., Ryszkiewicz A., Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie 1844–1866, „Roczn. Warsz.” T. 4: 1963 s. 75; Z. K., Karol Martin, „Przegl. Techn.” T. 28: 1891 nr 10 s. 240; – „Kur. Warsz.” 1862 nr 198; „Pam. Sztuk Pięknych” 1850–4 s. 143, 145; „Przegl. Tyg.” 1891 nr 41 s. 451; „Ziarno” 1891 nr 21 s. 228; – IS PAN: Zbiory specjalne (Curriculum vitae i Wyciąg z urzędowej listy stanu służby).
Andrzej Rottermund