Pawlikowski Karol (1834–1875), lekarz Szpitala Św. Łazarza w Warszawie, syfilidolog. Ur. 26 XI w Radomiu, był synem Julii 1. v. Pawlikowskiej, 2. v. Szokalskiej. W dwudziestym trzecim roku życia ukończył studia lekarskie w uniwersytecie charkowskim. Po przyjeździe do Warszawy przez krótki czas pracował jako honorowy ordynator przy Szpitalu Dzieciątka Jezus. W l. 1856–8 uzupełniał studia w Paryżu w zakresie chirurgii u A. Nélatona i syfilidologii u Ph. Ricorda, którego byt jednym z najzdolniejszych uczniów. Następnie kształcił się dodatkowo w Heidelbergu i w Wiedniu u syfilidologa K. L. von Ilanor Sigmunda i dermatologa F. von Hebry. Do Warszawy powrócił w r. 1858 i wkrótce uzyskał rozległą praktykę jako lekarz chorób wenerycznych. Doktoryzował się w Radzie Lekarskiej na podstawie rozprawy De adenite indolente (prawdopodobnie nie drukowanej). Otrzymał posadę honorowego ordynatora przy Szpitalu Św. Łazarza, gdzie pracował przez 11 lat, a dopiero na rok przed śmiercią uzyskał tam stanowisko etatowe. W szpitalu prowadził oddział niemowląt dotkniętych przymiotem. Znając najnowsze osiągnięcia medyczne, zwalczał zacofanie panujące w szpitalu. Pierwszy zwrócił uwagę na roznoszenie przymiotu po wsiach za pośrednictwem niemowląt branych ze Szpitala Dzieciątka Jezus przez mamki wiejskie. Dzięki staraniom P-ego zaprowadzono pewne ostrożności przy oddawaniu dzieci z tego szpitala na wychowanie. Członek Tow. Lekarskiego Warszawskiego od r. 1861, był m. in. w r. 1863 sekretarzem oddziału chirurgii, okulistyki i syfilografii. Przez kilka lat był też jednym z najczynniejszych członków Komitetu Sanitarnego mającego na celu opracowanie środków, które zapobiegałyby szerzeniu się przymiotu.
P. prace swoje ogłaszał w „Gazecie Lekarskiej”, „Klinice”, i „Tygodniku Lekarskim”. W „Pamiętniku Tow. Lekarskiego Warszawskiego” ukazywały się sprawozdania z jego wystąpień na posiedzeniach Towarzystwa. Ogłosił: Nowy pogląd p. Ludwika Hirschfeld na przyczyny anatomiczne, sprowadzające skrzywienia stosu pacierzowego („Tyg. Lek.” 1858), prace o patologii chorób wenerycznych (tamże), o szerzeniu się chorób wenerycznych: Podwójne zarażenie chorobą weneryczną (syfilisem) mamki od dziecka i innego dziecka od tej samej mamki („Klinika” 1867), Jedno ze źródeł rozszerzania się zarazy syfilitycznej po kraju („Klinika” 1867, 1868), O udzielaniu się choroby syfilitycznej kobietom wiejskim, biorącym dzieci ze szpitala Dz. Jezus na wykarmienie („Gaz. Lek.” 1867), O leczeniu kiły wakcynacją („Klinika” 1867). Pod jego kierownictwem zostało opracowane pierwsze gruntowne dzieło z dziedziny wenerologii „Wykład chorób wenerycznych podług dzieł Zeissla, Redera i innych” (W. 1874), w którym napisał obszerny rozdział poświęcony kile wrodzonej Syphilis haereditaria. Był też autorem pracy o teorii dwoistości zarazków, która w owym czasie miała duże znaczenie. Zmarł po prawie dwuletniej chorobie 29 VII 1875 w Jabłonnie pod Warszawą. Pochowany został 2 VIII na Powązkach w Warszawie – rzeźba nagrobna (relief – popiersie P-ego) jest uszkodzona. Rodziny prawdopodobnie nie założył.
Kośmiński, Słown. lekarzów (spis prac); Peszke J., Stulecie Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego 1820–1920, W. 1931 s. 349, 494; – Kostrzewski F., Pamiętnik, W. 1891 s. 171; – „Arch. Hist. Med.” T. 29: 1966 s. 450; „Kur. Warsz.” 1864 nr 10 s. 59; „Medycyna” T. 3: 1875 s. 510–11 (K. K.); „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 60: 1868 s. 224, T. 71: 1875 s. 545–9; „Przegl. Lek.” R. 14: 1875 s. 331; „Warsz. Roczn. Liter.” R. 5: 1875 s. 46; – Napis na nagrobku.
Teresa Ostrowska