INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Chełchowski     

Kazimierz Chełchowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1937 r. w III tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Chełchowski Kazimierz (1858–1917), lekarz i działacz społeczno-narodowy. Ur. 20 II w Chojnowie pow. przasnyskiego, syn Teodora i Julii z Obrębskich, skończył IV gimn. w Warszawie 1875 r., wydział lekarski tamże 1880, po czym został asystentem kliniki chor. wewn. Uniw. Warsz. i pracował nad anatomią patol. u prof. Brodowskiego. Od r. 1881 w miesiącach letnich konsultował przez kilkanaście lat w Nałęczowie; 1882 został współwłaścicielem i członkiem redakcji »Gazety Lekarskiej«, 1885 członkiem Tow. Lek. Warsz. W r. 1886 odbył podróż naukową do Berlina, Strasburga, Paryża. 1891 został z konkursu ordynatorem szpit. Dz. Jezus. Jako lekarz i kierownik oddziału dzięki gruntownej wiedzy i prawości charakteru zyskał wielkie uznanie w świecie lekarskim i w szerokich warstwach społeczeństwa; stał się cenionym kierownikiem młodszych pokoleń lekarskich w ich pracy szpitalnej i piśmienniczej. Zatrzymany 1914–5 r. w Sosnowcu, wyodrębnił i opisał panującą tamże w czasie wielkiej wojny nową postać chorobową, »puchlinę głodową«. Ogłosił około 30 prac kliniczno-naukowych, które cechuje krytycyzm i ścisłość spostrzeżeń. Ch. z Br. Sawickim podjął przy udziale grona współpracowników żmudną pracę bibliograficzną i wydał pod swoją redakcją 1896 r. cenny »Wykaz oryginalnych prac lekarskich polskich za czas od r. 1831 do 1890 włącznie«. Był też Ch. w l. 1889–1916 gorliwym współpracownikiem wydawanego przez Tow. Lek. Warsz. »Przeglądu Piśmiennictwa Lekarskiego Polskiego«.

Wkrótce po ukończeniu uniwersytetu Ch. wraz z M. Brzezińskim, B. Hirszfeldem, K. Królem, A. Puławskim i in. utworzyli tajne Koło Oświatowe (»starsi oświatowcy«), którego zadaniem było wydawanie książek dla ludu treści ogólno-oświatowej, gospodarczej, higienicznej itp. Zebrania i narady Koła odbywały się u Ch-go, który też nie szczędził środków na prace Koła: wydano paręset książeczek, założono Księgarnię Polską (przekazaną 1920 r. Macierzy Szkolnej), 1892 nabyto pismo »Zorzę«. Gdy 1898 r. po długich staraniach uzyskano zatwierdzenie Tow. Higien. Warsz., Ch. jako jeden z inicjatorów stanął na czele Wydziału Higieny Ludowej, który pod jego kierownictwem stał się ośrodkiem i kuźnicą projektów i realnych prac dla ludu. Rozsyłał kwestionariusze do przedstawicieli świata lekarskiego, duchowieństwa, ziemiaństwa, nauczycieli ludowych, oświeconych włościan itd., widząc w tym sposób budzenia ogółu ludności do pracy społecznej nie tylko w zakresie higieny, ale oświaty i kultury. Różnorodne zagadnienia, poruszane i opracowywane przez Ch-go lub z jego inicjatywy w Wydziale, tworzyły całość planową (opieka nad niemowlętami, epidemie ospy i szczepienia ochronne, żłóbki i ochronki dla dzieci, kąpiele, natryski i łaźnie wiejskie, fabryczne, kolejowe, organizacja ogólnej pomocy lekarskiej na wsi, pomoc położnicza, żywienie ludu i jego odzież, budowa chat i ich higiena, domy i gospody ludowe, opieka nad pątnikami, domy przedpogrzebowe itd.). Ch. brał b. czynny udział we wszystkich zjazdach higienicznych w kraju; z jego inicjatywy Wydział zorganizował na wystawie włościańskiej w Miechowie 1903 r. dział higieny. Współdziałał też w utworzeniu 1905 stałego Muzeum Higieny w Częstochowie, które 1909 r. (zjazd higien. i wystawa) miało już przy poparciu Ch-go własny budynek u podnóża Jasnej Góry. Ogłosił przeszło 20 prac z dziedziny higieny społecznej i ludowej, wśród których znajdują się przyczynki do historii higieny w Polsce. W czasie rewolucji ros. 1905/6 r., gdy w b. Kongresówce – wobec utworzenia się w Rosji Związku Związków – zjawiły się dążności do utworzenia związku lekarskiego i wstąpienia do centralnej org. ros., Ch. wraz z paru członkami Ligi Narodowej, do której oddawna należał, w r. 1906 zapoczątkował utworzenie wolnego »Stowarzyszenia Lekarzy Polskich«, którego w l. 1912–3 został prezesem i później członkiem »zasłużonym«. W Macierzy Szkolnej (1905–8) podjął się czynności drugiego sekretarza Zarządu Głównego, wziąwszy na siebie cały niemal trud pracy organizacyjnej. W r. 1916 za okupacji niemieckiej był jednym z inicjatorów wznowienia Macierzy i wszedł – już beznadziejnie chory (o czym sam tylko wiedział), – do Zarządu Głównego. W tymże roku został jako mąż zaufania świata lekarskiego członkiem nowoutworzonej Rady Miejskiej. Zmarł 12 I 1917 w Warszawie. Głęboko ideowy, niezwykle trzeźwy, wytrwały, oddał się całkowicie pracy społeczno-narodowej w okresie najcięższej niewoli narodu, w pracy chętnie usuwał się w cień, hojnie a bezimiennie na cele społeczno-narodowe łożył. Pamięć i zasługi Ch-go uczczono uroczystym obchodem w Tow. Hig. Warsz. 7 II 1917.

 

Portret olejny w »Stow. Lek. Pol.«.

Starkiewicz W., K. Ch., »Gaz. Lek.« 1917, nr 7 (reprod. fotogr. i spis prac) i odb.; tenże, Działalność K. Ch-go w zakresie higieny ludowej, »Zdrowie« 1917, nr 3 i odb.; Puławski A., Rząd A., Polak J., Bączkiewicz J., Suligowski A., »Zdrowie« 1917, nr 3; Sokołowski A., »Pam. Tow. Lek. Warsz.« 1917; XXV-lecie Stow. Lek. Pol. 1906–1931, W. 1933; Stemler J., Polska Macierz Szkolna 1905–1935, W. 1935; wspomnienia własne.

Wacław Łapiński

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.