Karwowski Kazimierz h. Pniejnia (2. poł. XVIII w.), marszałek ziemi bielskiej w konfederacji barskiej, podczaszy wiski. Syn Pawła, podkomorzego bielskiego (zm. 1789), i Kunegundy Kruszewskiej, podczaszanki bielskiej. Był, podobnie jak i ojciec, klientem Jana Klemensa Branickiego, hetmana w. kor. Jako właściciel niewielkich majątków w graniczących ze sobą ziemiach: wiskiej (m. in. Janczewa) i bielskiej, brał czynny udział w zjazdach sejmikowych obu ziem. W r. 1760 został łowczym wiskim. Dn. 23 VIII 1762 r. marszałkował sejmikowi przedsejmowemu ziemi wiskiej. Dn. 6 II 1764 r. na sejmiku przedkonwokacyjnym w Wiźnie pełnił funkcję asesora, a następnie powołano go tam na sędziego kapturowego. Dn. 23 VII wybrany był konsyliarzem konfederacji ziemi wiskiej oraz posłem z tej ziemi na sejm elekcyjny. Podpisał następnie wybór Stanisława Augusta Poniatowskiego z ziemiami: wiską i bielską. W r. 1767, już jako cześnik wiski, został konsyliarzem konfederacji ziemi bielskiej woj. podlaskiego, a następnie konsyliarzem generalnej konfederacji kor. w Radomiu, którą podpisał w końcu czerwca. Dn. 24 VIII przystąpił jeszcze do konfederacji ziemi wiskiej, zawiązanej 30 V, i tam został wybrany posłem na sejm warszawski 1767/8 r. Nie miał widocznie zaufania Repnina, skoro nie wszedł do delegacji traktatowej. W r. 1769 otrzymał urząd pisarza grodu goniądzkiego, po czym pod wpływem Anny Jabłonowskiej przystąpił do konfederacji barskiej. Dn. 15 VII 1769 r. został marszałkiem ziemi bielskiej. Nie zrekrutował jednak żadnego oddziału zbrojnego, bo ledwo «sam przed nieprzyjacielem umknąć zdążył».
Schronił się najpierw, w sierpniu, prawdopodobnie w obozie pod Muszynką, a w końcu września przybył na Śląsk Cieszyński. Dn. 25 IX pośredniczył w transakcji kupna przez J. Szwarcenberg Czernego, marsz. krakowskiego, oddziału 202 oporządzonych i uzbrojonych ludzi od ks. Franciszka Sułkowskiego za 3 550 czerwonych zł. Początkowo był zwolennikiem polityki Adama Krasińskiego, pomagał mu w przygotowaniach organizacyjnych nad powołaniem do życia Generalności i ostrzegał przed «machinacjami» przeciwników politycznych, a ze skromnych swych funduszów pożyczył mu na cele konfederacji 200 czerwonych zł. Dn. 30 X podpisał akt utworzenia Rady Generalnej i jako jeden z pierwszych złożył 9 XI przysięgę na jej wierność. Przez cały czas konfederacji reprezentował w Radzie woj. podlaskie. W końcu grudnia, gdy Generalność zmieniła swą siedzibę, również i K. przeniósł się z Bielska do Preszowa. Dn. 13 III 1770 r. delegowany był z Teodorem Dzierzbickim, konsyliarzem ruskim, oraz Stanisławem Kropińskim, konsyliarzem brześciańskim, do Dukli, celem sprawdzenia lojalności Jerzego Mniszcha i zbadania intryg Ignacego Twardowskiego, woj. kaliskiego, nasłanego tu w tajnej misji przez Warszawę. K. otrzymał polecenie dokładnego zrewidowania dworu dukielskiego, obu osób, ich rzeczy, papierów i odstawienia podejrzanych do Koniecznej. Dn. 20 VI został członkiem Komisji do «ułożenia processus iudiciarii w sądach konfederackich». W ciągu 1770 r., pod wpływem niewątpliwie swych kolegów podlaskich: Wiktoryna Kuczyńskiego, marsz. mielnickiego, oraz Franciszka Kossowskiego, marsz. drohickiego, zbliżył się do grupy Kazimierza Pułaskiego. Rada Generalna nadała K-emu 27 VIII 1771 r. jedno z opróżnionych starostw. Od września przebywał, po zmianie siedziby Generalności, w Cieszynie, który opuścił po załamaniu się konfederacji, na przełomie maja i czerwca 1772 r.
Schronił się najpierw na Śląsk Opolski, a po kilku miesiącach osiadł z wielu kolegami, głównie marszałkami litewskimi, w Gdańsku. Wyczerpany stałym niedostatkiem, powrócił do kraju w styczniu 1775 r. Nie pogodzony z królem, był 17 VIII 1778 r. marszałkiem z ramienia opozycyjnego stronnictwa na rozdwojonym i nadzwyczaj burzliwym sejmiku wiskim. Został jednak posłem na sejm warszawski t. r. W r. 1784 zabiegał przez Izabellę Branicką o uzyskanie chorąstwa wiskiego, otrzymał jednak tylko urząd podczaszego tej ziemi. W r. 1787 pełnił funkcję komisarza sądu zadwornego Referendarii Kor. Dn. 30 V 1789 r. Sejm Czteroletni mianował K-ego komisarzem do oznaczenia dochodu z dóbr ziemiańskich i duchownych w ziemi wiskiej. Dn. 8 II 1790 r. został komisarzem cywilno-wojskowym ziemi wiskiej, a 20 II 1792 r. sędzią ziemskim tej ziemi. Dn. 14 II na sejmiku gospodarskim wiskim złożył wraz z innymi przysięgę na Konstytucję 3 maja, a już 6 IX podpisał w Wiźnie akt konfederacji targowickiej, ale wymówił się od wszelkich w niej funkcji. W r. 1793 był marszałkiem poselskiego sejmiku wiskiego, a 22 II 1794 r. przewodniczył sejmikowi boni ordinis, na którym regulowano sprawę furażu dla wojsk rosyjskich. Na sejmiku tym został wysunięty jako kandydat na sędziego ziemskiego, ale nominacja z powodu szybkiego rozwoju wypadków politycznych prawdopodobnie już nie doszła do skutku.
Boniecki; Niesiecki; Uruski; Żychliński, XXII; – Gierowski J. A., Sejmik generalny Księstwa Mazowieckiego, Wr. 1948 s. 201; Konopczyński, Konfederacja barska; Kraushar A., Książę Repnin i Polska, W. 1900 I 312, 347, 392, 393, II 227; Pułaski K., Szkice i poszukiwania historyczne, Lw. 1909 IV; Schmitt H., Dzieje panowania Stanisława Augusta, Lw. 1869 II 351; – Akt elekcji r. 1764 m. sierpnia d. 27, W. (1764) s. 66, 72; Diariusz sejmu ekstraordynaryjnego w Warszawie 5 X 1767 – 5 III 1768, Wyd. A. Sozański, Lw. 1865 s. 116; Elektorów poczet, Wyd. O. Pietruski, Lw. 1845; Konstytucje sejmu… 1767–1768, W. (1768) s. 289; Księgi Referendarii Koronnej z drugiej poł. XVIII w., Wyd. A. Keckowa i W. Pałucki, W. 1957 II; Puttkamer J. K., Krótkie zebranie…, Wyd. W. Konopczyński, Arch. Kom. Hist., Kr. 1930 XIV; Sapieżyna z Jabłonowskich T., Z pamiętnika konfederatki…, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1914; Vol. leg., VII 125, 128; – Kalendarzyk narodowy i obcy, W. 1792 II 473, 492; – B. Czart.: rkp. nr 831 s. 252, 273–5, 511, nr 832 s. 198, 300, 427, nr 837 s. 99, nr 941 s. 289, 747, nr 942 s. 279–80, 379, 413, 525, nr 944 s. 225, 341, nr 946 s. 264–5; Zbiory Zakł. Dok. IH PAN w Kr.: Teki Pawińskiego, Lauda wiskie; AGAD: Arch. Roskie IX 24, XXXIV 39, LXIII 68, LXIII 70, LXIX 39, LXXIII 52 (wszystkie teki zawierają korespondencję K-ego); Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów, Teki Wessla rkp. 257; B. PAN w Kr.: rkp. 1145; B. Tow. Przyj. Nauk w Wil.: rkp. 94 (w odpisach autora).
Wacław Szczygielski