INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Kazimierz Pustoła      Kazimierz Pustoła, wizerunek na podstawie fotografii.
Biogram został opublikowany w 1986 r. w XXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.


 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pustoła Kazimierz (1895–1971), inżynier elektryk, przymysłowiec, konstruktor maszyn i aparatów elektrycznych. Ur. 18 VIII w Chrośli, pow. Mińsk Mazowiecki, był synem Ignacego, maszynisty na Stacji Filtrów w Warszawie, i Anieli z Janiszów.

P. uczył się początkowo w domu, następnie w Warszawie w gimnazjum Rocha Kowalskiego oraz w elektromechanicznej zawodowej szkole rzemieślniczej im. Michała Konarskiego. Po jej ukończeniu w r. 1911, pracował w biurze konstrukcyjnym i narzędziowni Zakładów Wyrobów Metalowych «Konrad, Jarnuszkiewicz i Ska» oraz jako projektant w biurze instalacji elektrycznych «W. Brygiewicz, M. Zucker i Ska» w Warszawie. Na początku r. 1915 ukończył Sekcję Techniczną przy Tow. Kursów Naukowych w Warszawie. Wcielony do armii rosyjskiej w lipcu t. r., służył do końca 1917 r., po czym zajmował się zakładaniem instalacji i urządzeń elektrycznych w cukrowniach na Ukrainie, m. in. w Charkowie.

Po powrocie do Warszawy w r. 1920 P. ponownie pracował w Biurze Technicznym «W. Brygiewicz, M. Zucker i Ska», początkowo jako kierownik warsztatu naprawczego maszyn elektrycznych, a od r. 1924, kiedy warsztat ten rozwinął się do fabryki produkującej maszyny i aparaty elektryczne pod nazwą Zakłady Elektrotechniczne «Bezet» Ska Akcyjna, był ich dyrektorem. Zakłady «Bezet» w r. 1929 zostały wykupione przez belgijski koncern ACEC (Ateliers de Constructions Electriques de Charleroi), a w r. 1932, wskutek kryzysu gospodarczego, zlikwidowane. Wówczas P. ujawnił talent organizatorski i w najtrudniejszych warunkach kryzysu wraz z bratem Władysławem założył i rozwinął w Warszawie fabrykę (jako spółkę komandytową) pod nazwą «Wytwórnia Aparatów Elektrycznych K. i W. Pustoła» (WAE), najpierw przy ul Mazowieckiej 11, a od r. 1936 przy ul. Jagiellońskiej 4–6. Fabryka WAE produkowała różne urządzenia elektryczne standardowe, a nadto wiele prototypów o przeznaczeniu specjalnym, szczególnie dla potrzeb polskiego okrętownictwa, lotnictwa, kolejnictwa, radiokomunikacji i wojska (m. in. do produkcji aparatury kryptograficznej w Wytwórni Radiotechnicznej «AVA»), wszystko wg własnych projektów i opracowań konstrukcyjnych. Do zakresu produkcji fabryki WAE wchodziły m. in. silniki i prądnice elektryczne, transformatory, dławiki do radiostacji nadawczych (np. dla radiostacji warszawskiej w Raszynie), przetwornice elektryczne do zasilania radiostacji na okrętach (np. dla m/s «Chrobry»  i m/s «Sobieski»); jedna z nich była demonstrowana w r. 1939 na wystawie światowej w Nowym Jorku. Rozwijająca się (pomimo pożaru w czerwcu 1937) fabryka WAE, przed wybuchem drugiej wojny światowej w r. 1939 zatrudniała ok. 100 pracowników i szkoliła 30 uczniów w zawodzie elektromechanicznym.

Bardzo czynny w Stowarzyszeniu Elektryków Polskich (SEP), był P. m. in. sekretarzem, skarbnikiem i członkiem komisji bibliotecznej Oddziału Warszawskiego SEP, członkiem Sekcji Przemysłowej, Centralnej Komisji Szkolnictwa Elektrotechnicznego, Komisji Maszyn Elektrycznych i Głównej Komisji Rewizyjnej Zarządu Głównego SEP. Wchodził też do zarządu Grupy Przemysłu Elektrotechnicznego w Polskim Związku Przemysłowców Metalowych. W r. 1931 opracował program działu maszyn elektrycznych dla tworzącego się pod kierunkiem inżyniera Kazimierza Jackowskiego Muzeum Przemysłu i Techniki w Warszawie. W okresie okupacji niemieckiej częściowo zniszczona fabryka WAE kontynuowała pracę w zakresie ograniczonym. W fabryce P. zatrudniał wysiedlonych przez Niemców inżynierów i techników, którzy w latach powojennych odegrali wybitną rolę w nauce i przemyśle Polski. Kiedy Niemcy wprowadzili ograniczenia w zakresie używania benzyny do samochodów, P. wykonał napęd elektryczny z układem sterowania do kilku samochodów ciężarowych typu «Fiat» oraz kilka prądnic elektrycznych, użytkowanych z powodzeniem przez przedsiębiorstwa przemysłowe Warszawy i okolicy. Brał udział w konspiracyjnych spotkaniach elektryków i mechaników polskich, organizowanych przez prezesa SEP inżyniera Kazimierza Szpotańskiego, na których referowano opracowania dotyczące przemysłu, konstrukcji, przepisów, normalizacji itp., wykorzystane po wojnie w niektórych pracach nad odbudową przemysłu i techniki. W czasie powstania warszawskiego fabryka WAE została niemal doszczętnie zniszczona, cenniejsze maszyny zabrane do Niemiec, a P. wywieziony na roboty przymusowe do Zagłębia Ruhry, gdzie pracował w hutach Thyssena-Mannesmanna.

Po powrocie P-y do Warszawy w październiku 1945 nastąpił podział wydobytych z gruzów resztek maszyn między braci Pustołów. Powstały w końcu 1945 r. dwie firmy: spółka byłych pracowników firm «Skoda» i «K. i W. Pustoła» (ul. Srebrna 9), do której przystąpił Władysław i która po upaństwowieniu dała początek fabryce elektrotechnicznej w Glinie koło Otwocka, oraz Wytwórnia Elektrotechniczna Kazimierz Pustoła (ul. Jagiellońska 4–6), która po upaństwowieniu stała się zalążkiem Warszawskiej Fabryki Maszyn Elektrycznych «Wamel» w Warszawie. W tym okresie P. dostarczył dla potrzeb przemysłu, elektrotechniki i telekomunikacji wiele maszyn i urządzeń elektrotechnicznych, m. in. dla okrętownictwa (np. urządzenia napędowe dla rudowęglowca «Sołdek» i dla pierwszych lugrotrawlerów). Po włączeniu w grudniu 1950 wytwórni «K. Pustoła» pod przymusowy zarząd państwowy, P. został zaangażowany do pracy w Centralnym Zarządzie Przemysłu Maszyn Elektrycznych. Od r. 1952 był konstruktorem maszyn elektrycznych w Zakładach Wytwórczych Urządzeń i Aparatury Grzejnej A5 (przed wojną Zakłady Elektrotechniczne «Bracia Borkowscy» – «Brabork»), przekształconych później na Wytwórnię Sprzętu Komunikacyjnego «Delta», gdzie opracował dokumentację i prototypy maszyn elektrycznych, głównie przetwornic morskich i kolejowych, których produkcję przejęły również inne fabryki państwowe. W zakładach tych był P. doradcą i konstruktorem do końca życia. Ponadto w l. 1951–5 był też doradcą i konstruktorem w Pracowni Prototypów Politechniki Wrocławskiej z siedzibą w Warszawie, współpracował z Zakładami Urządzeń Dźwigowych w Warszawie i z przedsiębiorstwem «Morska Obsługa Radiowa Statków» (MORS) w Gdyni, dla których opracował projekty nowych konstrukcji urządzeń elektroradiotechnicznych, m. in. dla pierwszych polskich echosond. Będąc wybitnym konstruktorem, P. starał się, podobnie jak w okresie międzywojennym, o uniezależnienie przemysłu krajowego od licencji zagranicznych.

Po wojnie P. był wiceprezesem Ogólnopolskiego Zrzeszenia Prywatnego Przemysłu Metalowego i Elektrotechnicznego oraz rzeczoznawcą i sędzią przysięgłym branży elektrotechnicznej w Izbie Przemysłowo-Handlowej w Warszawie (do r. 1950). Na podstawie długoletniej pracy zawodowej i osiągnięć technicznych P. uzyskał w Politechnice Warszawskiej w r. 1957 tytuł inżyniera elektryka. Był autorem pracy przyczynkowej do IV tomu „Historii elektryki polskiej” pt. Przemysł i instalacje elektryczne (W. 1972). P. zmarł w Warszawie 13 V 1971 i został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 97–2). Był odznaczony Złotym Krzyżem Zasługi (dwukrotnie) i Srebrną Odznaką Honorową SEP.

W małżeństwie (od r. 1922) z Eleonorą Marią z Ostkiewicz-Rudnickich P. miał synów: Jerzego (ur. 1923), Wojciecha (ur. 1924) i Andrzeja (ur. 1930), konstruktorów w dziedzinie maszyn i aparatów elektrycznych.

Brat P-y Władysław (1898–1972), inżynier elektryk, konstruktor, współzałożyciel i współpracownik techniczny i organizacyjny fabryki WAE, był po wojnie pracownikiem Zakładów Wytwórczych Aparatury Wysokiego Napięcia «Zwar» w Warszawie, laureatem zespołowej nagrody państwowej II stopnia w r. 1966 za projekt i uruchomienie produkcji krajowych urządzeń laboratoryjnych wysokiego napięcia.

 

Spis członków SEP, W. 1959; Tymczasowy spis członków. Zestawienie wyrobów (Zrzeszenia Prywatnego Przemysłu Metalowego i Elektrotechnicznego w Warszawie), W. 1948; Informator o władzach i organach SEP, W. 1935, 1936/7, 1937/8, 1939; Informator przemysłu i handlu m. Warszawy, W. 1942 poz. 612; Informator Zjednoczenia Przemysłu Maszyn i Aparatów Elektrycznych, W. 1964 I (M9–1), II (A31); Polski przemysł elektrotechniczny. Przewodnik, W. 1933 (s. 40 opis firmy); Katalog wystawy elektromechanicznej SEP, Kat. 1939; Katalog wystawy elektrotechnicznej SEP, W. 1933 s. 27; Katalog wystawy przemysłu metalowego, elektrotechniki i radiotechniki, W. 1936; Poland. Official catalogue of the Polish pavilion at the World’s Fair in New York, 1939 s. 399; – Chrześcijańska Warszawa. Księga informacyjna, W. 1939 (ogłoszenie firmowe); Czerwiński W., Witkowski E., Kołodziejczyk M., Monografia Szkoły Zawodowej im. M. Konarskiego, W. 1970 s. 15 (fot.); Historia elektryki polskiej, W. 1972 IV, 1976 I (życiorys, fot.); Historia Stowarzyszenia Elektryków Polskich 1919–1959, W. 1959; Księga pamiątkowa pierwszego wspólnego zjazdu SEP i ESČ w Warszawie, W. 1933 s. 448–9; Ordon S., Polska Marynarka Wojenna w l. 1918–1939, Gdynia 1966; 60 lat Oddziału Warszawskiego SEP, W. 1979 s. 21, 135, 139, 140; Twórczość wynalazcza w Polsce 1918–1928, W. 1929; – „Informacja o działalności SEP” 1981 I–VI (życiorys); „Przegl. Elektrotechn.” 1922 s. 48, 1925 s. 93, 112, 1927 s. 141, 185, 186, 1929 s. 92, 1934 s. 44, 400, 1937 s. 714, 1947 nr 9–10 s. VIII, 127, 1969 s. 189, 1972 s. 373–4 (życiorys, fot.); „Roczn. Gdań.” R. 22: 1963 s. 41, 56; „Roczn. Warsz.” R. 13: 1975 s. 413 (nekrolog); „Życie Warszawy” 1971, 1981 nr 106 (nekrologi); – SGPiS w W.: Pustoła J., Wytwórnia Aparatów Elektrycznych K. i W. Pustoła. Szkic monograficzny, W. 1974 (mszp. pracy magisterskiej); – Sprawozdanie finansowe Banku Zachodniego za r. 1939 (mszp. w posiadaniu Marii Rotwandowej w W.); – Informacje rodziny i materiały w jej posiadaniu.

                                                                                                                                                                                                                                  Jerzy Kubiatowski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.