Hegel Konstanty (1799–1876), rzeźbiarz i pedagog. Ur. 18 II w Warszawie; pochodził z rodziny, w której zawód rzeźbiarza uprawiany był od pokoleń: dziad artysty, Józef, i ojciec, Antoni, pozostawili w parku Łazienkowskim liczne dzieła swego dłuta. H. kształcił się w l. 1819–23 na Uniw. Warsz. pod kierunkiem P. Malińskiego (gdy później wymodelował popiersia astronoma F. Armińskiego, botanika M. Szuberta i zoologa F. P. Jarockiego – nazwał ich również swymi nauczycielami). W r. 1823 udał się przez Wiedeń i Drezno do Włoch. W l. 1823–7 i 1829–30 studiował w rzymskich akademiach – Św. Łukasza i Francuskiej. W r. 1827 wrócił do Warszawy. W r. 1844 mianowany został profesorem rzeźby i rysunku ornamentacyjnego w nowo otwartej Szkole Sztuk Pięknych. Stanowisko to piastował aż do formalnego zamknięcia uczelni w r. 1866 (praktycznie do 1862). W l. 1865–8 był profesorem Klasy (Szkoły) Rysunkowej, w r. 1867 pełnił zastępczo funkcje jej dyrektora. H. uczestniczył w wystawach stołecznych w l. 1821, 1823 (medal srebrny), 1825, 1836, 1838 (medal złoty), 1840, 1858, 1861 i 1866. W l. 1858–60 należał do zarządu Wystawy Krajowej, w 1860–8 do Komitetu Tow. Zachęty. Ostatnie 8 lat życia, porażony ślepotą, spędził w osamotnieniu i nędzy. Zmarł 20 VII 1876 r. w Warszawie; pozostawił córkę i dwóch synów (trzeci zmarł uprzednio). Z nich zawód ojca kontynuował Władysław C., który po wstępnej nauce w Warszawie przeniósł się do Paryża (wystawiał tu od 1875), a następnie do Bukaresztu, gdzie został profesorem Szkoły Sztuk Pięknych. Żył jeszcze w r. 1912. Pozostawił poemat „Opisanie ziemi mołdawskiej i multańskiej”. Jako rzeźbiarz znany był z biustów portretowych i pomnika M. Costina w Jassach (1888).
H. wyznawał rygorystyczny klasycyzm; w tym duchu wychowywał swych licznych uczniów (należeli do nich m. in. Molatyński, Święcki, Gójski, Kucharzewski, Rygier, Weloński, Syrewicz) i wedle tych zasad tworzył, jeśli go zleceniodawca nie krępował. Przywiązywał wielką wagę do precyzji technicznego wykonania. Sam tylko modelował w małych rozmiarach, przekuwanie w kamieniu pozostawiając uczniom, którzy pracowali pod jego kierunkiem i którymi opiekował się po ojcowsku. Dla nich opracował Katalog muszkułów zewnętrznych (W. 1845). Nie odznaczał się większą inwencją, sięgając nieraz do wzorów cudzych: antycznych i neoklasycznych (Thorvaldsen, David); pracował często wg rysunku architektów. Tym też, jak również eklektycznej chęci dostosowania się do stylu kościelnego otoczenia jego rzeźb, tłumaczą się elementy neogotyckie i neobarokowe w posągach świętych i ozdobach dłuta H-la. Liczne dzieła mieściły się przed drugą wojną światową w warszawskiej katedrze (3 ołtarze wg projektu A. Idźkowskiego z 6 posągami świętych, ambona z figurami 12 apostołów wg P. Vischera i 2 płaskorzeźby, ok. 1838), w kościele Kapucynów (posągi Madonny i św. Feliksa, 1855), kościele Sakramentek, na cmentarzu ewangelickim (grobowiec S. Neumanna), na Powązkach (nagrobki W. Bacewicza i Iwaszkiewicza). Ponadto wymienić należy pomnik generałów na Placu Saskim (1841, przeniesiony 1894 na Plac Zielony, późniejszy Dąbrowskiego, rozebrany 1917) i syrenę przy wodotrysku na St. Mieście (1855) lwy i ozdoby przy pomniku Potockich w Wilanowie (wg projektu H. Marconiego, 1836) oraz 2 konie przy ujeżdżalni tamże (ok. 1854).
Autoportret z r. 1856 w Muz. Narod. w Kr.; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr. (Konstanty i Władysław H.); – Thieme-Becker (L.C.H. = Władysław H.); – Danysz Fleszarowa R., Kołodziejczyk J., Warszawa, W. 1938 s. 76, 82, 123, 202; Gerson W., Pamięci profesorów i kolegów, W. 1897 s. 4, 5, 17, 18; Kozakiewicz S., Warszawskie wystawy sztuk pięknych, Wr. 1952; Noack F., Das Deutschtum in Rom, Stuttgart 1927 II 246; Puciata-Pawłowska J., Dzieje Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa, W. 1939; Ryszkiewicz A., Początki handlu obrazami, Wr. 1953; Spraw. Tow. Zachęty Sztuk Pięknych za r. 1876, s. 86–91 (Jenike L.); – „Sztuka i Krytyka” 1956 nr 1/2 s. 31–73 (Tatarkiewicz W. i Kaczmarzyk D.); „Czas” 1855 nr 106, 243; „Dzien. Warsz.” 1854 nr 286, 1855 nr 55, 158; „Gaz. Warsz.” 1855 nr 36, 129, 202; „Kur. Warsz.” 1826 nr 205, 1840 nr 88, 1862 nr 59, 1866 nr 61, 139, 1867 nr 112, 1868 nr 126, 1876 nr 161, 1877 nr 191, 193; „Muz. Pol.” 1917 s. 97; „Pam. Sztuk Pięknych” 1850/4 s. 45, 181, 183; „Tyg. Illustr.” 1876 t. 2 s. 66, 98, 1877 t. 1 s. 237; – Arch. Państw. w W.: zbiór wycinków, nr 878; Muz. Narod. w W.: rkp. nr 768; Muz. W.P. w W.: rkp. 27481 (depozyt w I.S. PAN).
Andrzej Ryszkiewicz