Laidler Konstanty (1909–1969), chemik, organizator przemysłu chemicznego, dyrektor Instytutu Chemii Ogólnej. Ur. 13 VIII w Czerniowcach, syn Kazimierza, sędziego sądu apelacyjnego w Czerniowcach i we Lwowie, potem notariusza w Żółkwi, oraz Mirosławy Zeman, miał brata Romana, radcę prawnego. Po ukończeniu IV Gimnazjum im. J. Długosza we Lwowie studiował w l. 1928–33 chemię na Politechnice Lwowskiej; w tym czasie należał do katolickiej organizacji akademickiej «Odrodzenie», pozostając w bliskich kontaktach z wileńskim przywódcą tego stowarzyszenia H. Dembińskim. Po dyplomie pracował rok w «Polminie» w pracowni prof. S. Pilata nad odasfaltowywaniem pozostałości destylacyjnych ropy drogą zimnego frakcjonowania, a po rocznej przerwie na służbę wojskową – w laboratorium badawczym Fabryki Związków Azotowych w Mościcach, w l. 1938–9 jako wicekierownik działu gazowego. Po kampanii wrześniowej przedostał się do Francji, a potem do Szkocji, gdzie był oficerem obserwacyjnym dywizji pancernej. Oddelegowany do pracy w przemyśle, pracował w l. 1943–7 w Liverpoolu w firmie «Bamag» w biurze studiów, potem jako projektant działu azotowego.
Po powrocie do kraju L. objął kierownictwo zniszczonych w czasie wojny Zakładów Azotowych w Kędzierzynie i stał się rzecznikiem odbudowy całego zakładu, łącznie z działem syntezy organicznej. Zaprojektował większość urządzeń i doprowadził w r. 1954 do uruchomienia pierwszego, a wkrótce i następnych ciągów azotowych, umożliwiających produkcję również środków organicznych. M. in. zainicjował fabrykację w Kędzierzynie ważnego dla produkcji lakierów octanu butylu oraz kluczowego dla przemysłu tworzyw sztucznych i lakierów bezolejowych bezwodnika ftalowego, a w oparciu o ten bezwodnik – produkcję plastyfikatorów. Gdy po uruchomieniu produkcji amoniaku rozpoczęto w Kędzierzynie produkcję saletrzaku, kombinat ten stał się głównym (do uruchomienia Puław) producentem nawozów azotowych w Polsce. Z inicjatywy L-a podjęto także, po raz pierwszy w Polsce, produkcję mocznika, który stał się drugim co do ważności produktem Kędzierzyna. Z kolei uruchomił L. produkcję ważnego dla przemysłu farmaceutycznego dwucyjanodwuamidu, a poza tym – melaminy, metanolu, formaliny, pomocniczych środków dla włókiennictwa, wreszcie ważnych dla rolnictwa nawozów płynnych, szczególnie wody amoniakalnej.
Te wyniki pracy spowodowały powołanie L-a w r. 1955 na stanowisko wicedyrektora, a od r. 1960 dyrektora Departamentu Techniki Ministerstwa Przemysłu Chemicznego. Dążył on na tym stanowisku do stworzenia w Polsce silnego i nowoczesnego przemysłu chemicznego opartego o procesy ciągłe, katalityczne, w dużym stopniu zautomatyzowane, kładąc nacisk na rozwój badań stosowanych, szczególnie w dziedzinie chemii fizycznej i inżynierii chemicznej, oraz patronując tworzeniu w przemyśle zakładów doświadczalnych. Z jego inicjatywy Rada Ministrów uchwaliła w r. 1956 stałe nagrody za postęp techniczny w przemyśle chemicznym. W r. 1964 L. objął kierownictwo największego w resorcie Instytutu Chemii Ogólnej, który zreorganizował, m. in. powołując nowe piony: inżynierii chemicznej i wdrożeń, oraz kładąc nacisk na koncentrację tematyki badawczej, na nowych technologiach, nowej aparaturze naukowej i zagadnieniach ekonomicznych, oraz na zacieśnieniu współpracy z przemysłem. W r. 1966 powołano go na stanowisko zastępcy przewodniczącego Komitetu Nauki i Techniki, gdzie dał się poznać jako rzecznik dynamicznego rozwoju przemysłu chemicznego, szczególnie opartego na własnych surowcach. Stanowisko to zajmował do ostatnich miesięcy życia, kiedy przeszedł na rentę. Dla zapoznania się z rozwojem nowoczesnej technologii chemicznej odwiedzał Anglię, Stany Zjedn. A. P., Francję, Włochy, Związek Radziecki, Niemiecką Republikę Federalną, Japonię.
Niepełna bibliografia prac L-a obejmuje ponad 40 artykułów rozproszonych w czasopismach polskich („Przegląd Chemiczny”, „Przemysł Chemiczny”, „Chemik”, „Przegląd Techniczny”, „Horyzonty Techniki”) i obcych („Chemical Age”, „Rubber and Plastics Age” „Research Management”, „Chemical Engineering News”), sporo zaś prac pozostawił w rękopisie. Artykuły L-a dotyczyły planowania oraz organizacji badań w przemyśle chemicznym. W dziedzinie planowania dużo uwagi poświęcał wprowadzaniu nowych, bardziej ekonomicznych surowców oraz intensyfikacji procesów chemicznych (m. in. ogłosił: Aktualny stan i tendencje rozwojowe ciężkich przemysłów chemicznych we Francji, Wielkiej Brytanii, Belgii i Niemczech Zachodnich, „Przemysł Chemiczny” 1966 s. 35, 541, 599, 1967 s. 36, 63, O właściwą hierarchię zadań w planie perspektywicznym rozwoju gospodarki narodowej, „Przemysł Chemiczny” 1958 s. 37, 749, Czynniki wpływające na rozwój przemysłu chemicznego do roku 1980, „Chemik” 1964 s. 4, 44, 86).
L. łączył działalność na polu techniki z zainteresowaniami literackimi i malarskimi. Odznaczony m. in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, Orderem Sztandaru Pracy I i II kl., zespołową nagrodą państwową. Zmarł nagle 17 I 1969 r. w Warszawie, pochowany w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązkowkim. Z małżeństwa ze Stefanią Korowitz miał syna Jerzego.
Rokossowski Z., Plaskura W., K. L. 1909–1969, „Chemik” R. 22: 1969 nr 7–8 s. 291–5 (bibliogr., fot.); – Informator Nauki Polskiej, 1959/60–1968; – „Trybuna Ludu” 1969 nr 18; „Życie Warsz.” 1969 nr 16, 17 (nekrolog); – Informacje rodziny.
Stanisław M. Brzozowski