Połubiński Konstanty h. własnego (zm. 1640), kasztelan mścisławski, potem wojewoda parnawski. Był wnukiem kaszt. nowogródzkiego Aleksandra (zob.), synem Aleksandra, podkomorzego lidzkiego, i Anny, córki Dominika Alamaniego (zob.). W młodości, wg panegirystów, studiował w kolegium jezuickim w Brunsberdze (Braniewo) oraz na Akademii Wileńskiej. Następnie poświęcił się służbie wojskowej i brał udział w pocz. XVII w. w walkach pod dowództwem hetmana lit. Jana Karola Chodkiewicza w Inflantach oraz w wojnie o Smoleńsk w l. 1609–11. Przez pewien czas mógł być żołnierzem w wojsku kwarcianym, ponieważ panegiryki zawierają wzmianki o udziale P-ego w walkach na terenie Podola pod dowództwem hetmana kor. Stanisława Żółkiewskiego. Dn. 20 V 1616 został mianowany pisarzem ziemskim słonimskim, a 18 V 1621 otrzymał nominację na marszałka tego powiatu. Następnie 27 V 1625 otrzymał przywilej na kasztelana mścisławskiego. Z nieznanych powodów nie objął tego urzędu; jeszcze w lipcu 1627 był marszałkiem słonimskim, pełniąc jednocześnie funkcję marszałka Trybunału Lit. P. był prawdopodobnie posłem na sejm 1627 r., w czasie którego 30 X t. r. otrzymał powtórnie nominację na kasztelana mścisławskiego. Sejm ten wyznaczył go na jednego z komisarzy do ustalenia cen na towary zbytkowne. Podczas sejmu nadzwycz. 1629 r. został deputatem do sądzenia spraw o zaległe podatki w Trybunale Skarbowym w Wilnie. Na sejmie elekcyjnym 1632 r. brał udział w układaniu artykułów o bezpieczeństwie podczas elekcji, a ponadto przydzielono go jako sędziego do sądów marszałkowskich. Był elektorem Władysława IV z województwa mścisławskiego, podpisał także zaprzysiężenie paktów konwentów przez nowego króla. P. brał również udział w sejmie koronacyjnym Władysława IV w r. 1633 i 5 II otrzymał nominację na wojewodę parnawskiego. Jednocześnie został deputatem do poprawienia III Statutu Litewskiego.

P. był żonaty z Zofią Sapieżanką, córką Andrzeja, woj. mścisławskiego, a bratanicą kanclerza lit. Lwa Sapiehy. Kazimierz Leon Sapieha, pisarz lit., wyjeżdżając w r. 1635 w poselstwie do Moskwy, powierzył m. in. jemu opiekę nad swym ogromnym majątkiem. P. posiadał majętności dziedziczne: Dereczyn (pow. słonimski), Hłusk, wspólnie z kniaziem Mikołajem Czartoryskim (pow. rzeczycki), i Głębokie (pow. lidzki). Ten ostatni majątek sprzedał w r. 1632 za 40 000 zł leśniczemu orańskiemu i mereckiemu Jerzemu Chreptowiczowi. Żona P-ego zapisała mu w r. 1616 dobra odziedziczone po ojcu: Poczajowice (pow. orszański) i Zabłocie (pow. lidzki), oraz po matce – połowę Możejkowa (pow. lidzki). W r. 1622 kupił P. za 5 400 od Piotra Kędzierzawskiego leżące w pow. lidzkim dobra Marciniszki, które następnie wraz z połową Możejkowa sprzedał w r. 1626 za 30 000 zł woj. trockiemu Januszowi Skuminowi Tyszkiewiczowi. W r. 1630 monastyr pieczerski w Kijowie zwrócił mu zabrane poprzednio dobra Porzecze, Kosorycze i Dakota (woj. nowogródzkie). Należała doń również królewszczyzna, mianowicie dzierżawa Rudobiełka (pow. mozyrski), którą w lutym 1635, za zgodą królewską, cedował mu chorąży oszmiański Piotr Stecki. Po zmianie wyznania (prawosławie porzucił prawdopodobnie w związku ze swym ożenkiem) P. był gorliwym katolikiem; wspólnie z żoną fundował 9 XI 1618 klasztor Dominikanów z kościołem w głównej swej majętności Dereczyn. Drewniany kościół p. wezw. Wniebowzięcia Najśw. Maryi Panny zbudowany został w r. 1629, natomiast fundacja dominikanów w Dereczynie uzyskała potwierdzenie 6 VII 1634. Przy klasztorze fundował także szpital dla 12 ubogich. P. zmarł w r. 1640.

Z Zofią Sapieżanką (zm. po r. 1660) P. miał liczne potomstwo. Z sześciu synów Gabriel, Samuel i Władysław zmarli w wieku niemowlęcym, natomiast Hieronim Konstanty, w r. 1635 student Uniw. Krak., zmarł na studiach w Wiedniu. Jedynie Konstanty Eustachy, rotmistrz królewski i elektor z r. 1648, oraz Aleksander Hilary (zob.) osiągnęli wiek dojrzały. Pozostawił też sześć córek, z których Konstancja i Halszka zmarły w panieństwie, Katarzyna wyszła za Aleksandra Ogińskiego (zob.), Krystyna była żoną Jana Kamińskiego, podkomorzego wiłkomierskiego, Eufrozyna zaś poślubiła najpierw podkomorzego rzeczyckiego Bolesława Aleksandra Chaleckiego i następnie Władysława Giedroycia, horodniczego smoleńskiego, a Petronela została zakonnicą w klasztorze Bernardynek.

Estreicher; Słown. Geogr., I 960, III 78–9; Kojałowicz, Compendium; Niesiecki; Uruski; Wolff, Kniaziowie lit.-rus.; tenże, Senatorowie W. Ks. Lit.; Elektorowie; – Barącz S., Rys dziejów zakonu kaznodziejskiego w Polsce, Lw. 1861 II 342; [Giżycki J. M.] Wołyniak, Wiadomości o dominikanach prowincji litewskiej, Kr. 1917 I 78–9; Grużewski B., Kościół Ewangelicko-Reformowany w Kielmach, W. 1912 s. 211–12; Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wil. 1912; Sapiehowie; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XVIII, XXVIII; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, I; Dziedzic J., Aquila Połubiniana, (b. m.) 1652; Kotyński J., Gratulatio… domino Hieronymo Constantino Połubiński, palatinidae Parnaviensi, Cracoviae 1635; Radziwiłł, Memoriale; Vol. leg., III 546, 658, 759, 773, 799; Wilkostowski z Grabia S., Nowy Konstantynopol…, Wil. 1640; tenże, Rany Jaśnie Wielmożnym Rodzicom…, (b. m. r.); – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V nr 12 090, Dz. XI nr 34 s. 144, 148, 152, Dz. XXV nr 1043, Sumariusz Metryki Lit., t. VII k. 194, 204v., t. VIII k. 114n.; Arch. Państw. w Kr. Oddz. na Wawelu: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów nr 153 (bez paginacji), 154 (bez paginacji); B. Czart.: rkp. 128 s. 43, 1352 s. 250 (Herbarz litewski Wojciecha Kojałowicza z r. 1658).

Henryk Lulewicz