INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Konstanty Władysław Pac h. Gozdawa  

 
 
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pac Konstanty Władysław h. Gozdawa (zm. 1686), chorąży nadworny litewski, pułkownik wojska litewskiego. Był wnukiem Jana, woj. mińskiego (zob.), synem Aleksandra i Zofii z książąt Hołowczyńskich, córki Konstantego, kaszt. mścisławskiego. Od najmłodszych lat służył w wojsku, choć jako samodzielny dowódca własnych chorągwi wystąpił dopiero podczas wojny szwedzkiej. W latach pięćdziesiątych związany był z Januszem Kiszką, hetmanem w. lit., i być może zaczynał służbę wojskową w jego chorągwiach, bądź też zaciągnął się do chorągwi husarskiej Krzysztofa Paca, chorążego lit., i dopiero pod koniec 1657 r. objął dowództwo kozackiej chorągwi po Krzysztofie Eperiaszym, podstolim kowieńskim. Dn. 7 III 1658 mianowano go chorążym nadwornym litewskim. Na sejmie 1658 r. został z koła poselskiego wyznaczony na komisarza do zapłaty wojska litewskiego (w konstytucji sejmowej mylnie Mikołaj). Na tymże sejmie został wyznaczony, wraz z Jerzym Niewiarowskim, referendarzem duchownym lit., na rewizora włości krakopolskiej w ekonomii olickiej. Dn. 9 XI 1659 został porucznikiem chorągwi husarskiej kanclerza lit. Krzysztofa Paca. Walczył w kampanii kurlandzkiej w r. 1659/60, działając w ramach lewego skrzydła wojska litewskiego, tzw. dywizji Wincentego Gosiewskiego (żmudzkiej). Po nieudanym oblężeniu Bowska brał udział w kampanii moskiewskiej. W okresie tym uczestniczył w oblężeniu Wilna i w bitwach nad rzeką Basią (październik 1660) i pod Kuszlikami (1661). Dowodził wtedy chorągwiami: husarską, kozacką i trzecią chorągwią szwadronu dragońskiego Krzysztofa Paca.

Wraz z innymi członkami rodziny P. został zjednany już w maju 1660 przez Krzysztofa Paca dla partii francuskiej i projektu elekcji «vivente rege». Odgrywał znaczną rolę podczas konfederacji wojskowej na Litwie w l. 1661–3. Wraz z Michałem Kazimierzem Pacem i Bonifacym Teofilem Pacem przyczynił się do likwidacji związku chorągwi lewego skrzydła wojska litewskiego. Następnie uczestniczył w kampanii 1664 r. wykonując samodzielne zadania. Z początkiem czerwca 1664 r. w czasie ofensywy Michała Kazimierza Paca przeciw I. Chowańskiemu bronił obozu pod Szkłowem przed spodziewanym atakiem kniazia J. Czerkaskiego. Dn. 29 IX 1664 została wniesiona za P-em instancja od wojska litewskiego do króla Jana Kazimierza, przedłożona na sejmiku słonimskim, by podległe mu dożywotnio dobra: Czernicę i Kreszuty w woj. połockim, otrzymał za zasługi wojenne we władanie wieczyste. Na sejm 1664 r. został obrany na posła wojskowego. W okresie wojny domowej wziął udział w walkach przeciw Jerzemu Lubomirskiemu, będąc zagorzałym stronnikiem dworu królewskiego. Walczył pod Częstochową (4 IX 1665) jako dowódca lewego skrzydła wojska litewskiego w Koronie i dostał się do niewoli rokoszan. Zmuszono go wraz z innymi jeńcami do złożenia przysięgi, że nie podniesie więcej broni przeciw szlachcie koronnej. Zwolniony, powrócił natychmiast na Litwę. Za zasługi w walkach z rokoszanami otrzymał t. r. (po śmierci Jana Mierzeńskiego) starostwo wasilkowskie w woj. trockim. Po bitwie pod Mątwami i zawarciu ugody z Lubomirskim P. odprowadził u schyłku 1666 r. interwencyjną dywizję litewską na Litwę. Był na sejmie we wrześniu 1668 i podpisał akt abdykacji Jana Kazimierza. W r. 1669 podpisał elekcję Michała Korybuta z woj. połockim. W r. 1671 brał udział w komisji wojskowej w Wilnie, za co otrzymał 500 zł nagrody. Dn. 27 XI t. r. Mirscy wyrobili na niego w Trybunale Wileńskim banicję za najazd wraz z Aleksandrem Józefowiczem Hlebickim na folwark Zaolchowie w woj. mińskim; w dowód łaski królewskiej otrzymał 12-tygodniową «sublewację». W r. 1673 brał udział w wojnie tureckiej. W r. n. znajdował się na sejmie elekcyjnym, na którym podpisał «jurament» i elekcję nowo obranego króla Jana III oraz sufragia razem z woj. połockim. P. miał nadzieję na urząd chorążego litewskiego, ale w r. 1675 ubiegł go Bogusław Słuszka. W r. 1678 został P. marszałkiem Trybunału Litewskiego.

P. był jednym ze spadkobierców kniaziów Hołowczyńskich i głównym spadkobiercą stryja Jana Kazimierza (zob). W wyniku układów i zakupów otrzymał majątki: Kniażyce, Seńków i Rafałów w pow. orszańskim. Ponadto był właścicielem dóbr dziedzicznych: Czartoryska na Wołyniu i Berezyny w woj. mińskim. Równocześnie zarządzał majątkami: Daniewo, Domrzeryce, Szytowo, Usacz, Wilejki, Wietrzyn i in. w woj. mińskim. Pod koniec swojego życia fundował dwa kościoły: w r. 1681 w Kniażycach p. wezw. Św. Mikołaja dla dominikanów, do których miał wstąpić jego syn Aleksander, w r. 1682 w Berezynie dla bernardynów. P. zmarł w 2 poł. 1686 r. (gdyż już w styczniu chorążym nadwornym litewskim został Jan Kazimierz Pac, star. uświacki) i został pochowany w kościele Bernardynów w Berezynie.

P. był żonaty z Aleksandrą, córką Jana Lisowskiego, podwojewodziego połockiego. Pozostawił trzech synów: Michała Kazimierza, kaszt. połockiego (zob.), Aleksandra, późniejszego dominikanina, Mikołaja Andrzeja (zm. ok. 1710), star. kowieńskiego, wareckiego, wilkijskiego i wilejskiego; czwarty zmarł w młodym wieku, ponieważ jest znany jedynie z umowy ojca z pedagogiem Zachariaszem Koneckim (z 24 X 1662), dotyczącej warunków opieki nad nim podczas nauki w Kolegium Wileńskim.

 

Słown. Geogr., IV 196; Kojałowicz, Compendium, s. 58; Niesiecki, VII; Uruski; Żychliński, V 209, VIII 171; Wolff J., Senatorowie W. Ks. Lit., s. 206; – Codello A., Konfederacja wojskowa na Litwie w l. 1659–1663, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960 VI z. 1 s. 28–30; Kotłubaj E., Galeria nieświeżska portretów radziwiłłowskich, Wil. 1857 s. 201–3; Leczyk M., Wojskowy przebieg rokoszu Jerzego Lubomirskiego, „Biul. Wojsk. Akad. Polit.” S. Hist. I, (W.) 1958 z. 2 s. 17; Wolff J., Pacowie, Pet. 1885; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XV 46–9, XXXIV 516; Chrapowicki J. A., Diariusz, Wyd. T. Wasilewski, W. 1978; Istorico-Juridičeskie Materiały, Witebsk 1894–1900 XXV 378/379, XXVI 476, XXVIII 16; Łoś, Pamiętniki…, Wyd. Żegota Pauli, Kr. 1858 s. 84; Medeksza, Księga pamiętnicza, s. 253–5; [Obuchowicz K. F.], Diariusz…, Wyd. M. Baliński, Wil. 1859 s. 129; Opisanie powiatu borysowskiego, Wyd. E. Tyszkiewicz, Wil. 1847 s. 160–3; [Poczobut Odlanicki J. W.], Pamiętnik, Wyd. J. I. Kraszewski, W. 1877 s. 41, 133, 180–4; Vol. leg., IV 1023, V 281, 303; – AGAD: Arch. Radziwiłłów Dz. II teka 12 nr 1578, Dz. II ks. 20 s. 580, 789, Dz. V teka 250 nr 11206, 11207, Arch. Tyzenhauzów, G–749, G–821; B. PAN w Kr.: rkp. 360, 566–571 (nr 219); IH Uniw. Warsz.: Rachuba A., Wielkie Księstwo Litewskie wobec rokoszu J. Lubomirskiego (mszp.).

Mirosław Nagielski

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Druga połowa XVI wieku

Druga połowa XVI wieku, a przede wszystkim interesujący nas okres panowania ostatniego Jagiellona – Zygmunta Augusta – to okres dominacji wojsk zaciężnych, co przekładało się na konieczność......
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Tomasz (Tommaso) Dolabella

ok. 1570 - 1650-01-17
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.