Odachowski Krzysztof h. Nałęcz (zm. 1661), ciwun birżyniański, pułkownik królewski. Pochodził z osiadłej od w. XVI na Litwie gałęzi rodu wiodącego się z woj. łęczyckiego, był synem Hieronima Janowicza i nie znanej z imienia Ciundziewickiej. O. służył w wojsku litewskim i dorabiał się majątku. Po wybuchu powstania Bohdana Chmielnickiego (1648) zaciągnął się do chorągwi husarskiej Krzysztofa Paca, późniejszego kanclerza lit. Po najeździe Szwedów (1655) wystawił własnym kosztem chorągiew kozacką i walczył z nią na Żmudzi, w Inflantach i Kurlandii. W r. 1658 lub 1659 odkupił od Teodora Lackiego, marszałka nadwornego W. Ks. Lit., ciwuństwo birżyniańskie położone na Żmudzi. Lacki zezwolenie królewskie na sprzedaż otrzymał już 19 III 1657, lecz posiadał ciwuństwo jeszcze 21 VI 1658. W r. 1659 był O. rotmistrzem chorągwi kozackiej w wojsku litewskim lewego skrzydła, w dywizji żmudzkiej Michała Paca. W r. 1660 dowodził już pułkiem; dn. 4 X t. r., przed bitwą nad Basią, wyruszył na podjazd pod armię J. Dołgorukiego i «zdobył języka». W samej bitwie zranił w rękę Dołgorukiego. Dn. 6 XI t. r. podpisał w obozie pod Bowskiem instrukcję dla posłów wojskowych, wysyłanych do ks. Bogusława Radziwiłła z propozycją objęcia dowództwa nad dywizją lewego skrzydła. W listopadzie t. r. należał do grupy dowódców pozyskanych przez Michała Paca dla orientacji profrancuskiej w wojsku litewskim. W r. n. w czasie walk nad Dzisną wyruszył z obozu pod Drują na czele podjazdu złożonego z 15 chorągwi jazdy kozackiej, lecz rozbił go 25 VII 1661 Chowański. We wrześniu 1661 został przez skonfederowanych w Połudowiczach żołnierzy odsunięty od władzy nad swym pułkiem, nie utracił jednak wpływów w wojsku. Dn. 24 IX t. r. dowodził strażą przednią obozu wojska skonfederowanego rozłożonego pod Kuszlikami. Wyruszył na podjazd także 18 X 1661 w celu rozpoznania ruchów armii Chowańskiego
W obozie konfederackim był O. jednym z głównych kandydatów do laski marszałka wojska skonfederowanego. Kandydaturę jego popierali Michał i Krzysztof Pacowie, Stefan Czarniecki, ceniący O-a jako żołnierza i dowódcę, i zapewne sam król Jan Kazimierz, gdyż O. należał do zwolenników elekcji «vivente rege». Dn. 1 XI 1661 O. wziął udział w sesji konfederatów w obozie pod Kuszlikami, należał do zwolenników porozumienia z królem, a nadto upominał się o przyjęcie do związku Michała Paca. Zdaje się, że zdołał nawet pozyskać dla tych planów część skonfederowanych, tak że zanosiło się na obalenie dotychczasowego marszałka konfederacji Kazimierza Żeromskiego i powierzenie tej funkcji O-emu. Doszło na tym tle do ostrego starcia, podczas którego O. zginął («kilka razy [go] postrzelono i cięto»). Po jego zgonie nadał król w listopadzie t. r. ciwuństwo Krzysztofowi Szukszcie, towarzyszowi i komendantowi królewskiej chorągwi husarskiej, a rotmistrzostwo chorągwi kozackiej O-ego, liczącej 120 koni, objął jego zwycięski rywal Kazimierz Żeromski.
Michał Pac (z którym «konfidencyją śmiercią przypłacił», Obuchowicz) sprawił O-emu 13 II 1663 w kościele bernardyńskim w Cytowianach na Żmudzi swoim kosztem uroczysty pogrzeb, na który przybył osobiście, a następnie w celach propagandowych polecił wydrukować i rozpowszechniać wygłoszone na nim kazanie potępiające konfederatów jako wrogów króla.
O. ożeniony był z Zielińską; syn jego Franciszek zmarł młodo, pozostawił dwie córki, nie znane z imion.
Kojałowicz, Compendium, s. 178; Uruski, XII 245; Niesiecki; – Codello A., Konfederacja wojskowa na Litwie w l. 1659–1663, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960 VI cz. 1 s. 28; Czermak W., Szczęśliwy rok, „Przegl. Pol.” T. 84: 1887 s. 100; Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Kr. 1912; – Akty Vil. Archeogr. Kom., XXXIV 517, 520, 521; Medeksza, Księga Pamiętnicza, wg indeksu; Pamiętniki historyczne, Wyd. J. Baliński, Wil. 1859 s. 86 (Obuchowicz); Poczobut Odlanicki J. W., Pamiętniki, W. 1877 s. 38, 45, 46, 49, 51, 53; Zielejewicz E., Woyna z Słońcem… Krzysztofa Odachowskiego… od synów Matki swey zabitego, [b. m.] 1663; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. XI nr 43; B. Czart.: rkp. 1352 (Kojałowicz W., Nomenclator); Centr. Gosud. Arch. Drevnich Aktov w Moskwie: fond 389, Metryka Lit., Ks. Zapisów 131 s. 138–139, 1368.
Tadeusz Wasilewski