INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Leon Rzyszczewski  

 
 
1815-02-12 - 1882-07-23
Biogram został opublikowany w latach 1992-1993 w XXXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rzyszczewski Leon, krypt. L. R. (1815–1882), wydawca źródeł historycznych, działacz polityczny. Ur. 12 II w Żukowcach na Wołyniu, był synem Gabriela (zob.) i Celestyny z Czartoryskich.
W l. 1828–32 uczył się R. w Liceum Krzemienieckim. Za postępy w nauce odznaczony został srebrnym medalem. Po likwidacji liceum w r. 1832 powrócił do Żukowiec, kształcił się tam pod kierunkiem prywatnego nauczyciela rodziny Radziwiłłów, który wywarł wpływ na zainteresowania historyczne R-ego. W l. 1834–6 wraz z rodzicami przebywał R. w Wiedniu, gdzie uczęszczał do Instytutu Politechnicznego. Po ślubie przeniósł się w r. 1836 do Warszawy.
Wciągnąwszy do współpracy Antoniego Muczkowskiego, zajął się R. wyszukiwaniem dokumentów, dotyczących najdawniejszych dziejów Polski i sporządzaniem ich odpisów. W opracowaniu naukowym wydawnictwa źródłowego brał udział również Antoni Zygmunt Helcel. R. pokrywał wszystkie związane z tym wydawnictwem koszty. „Codex diplomaticus Poloniae…” (W. 1847–53) wydany został w 2 tomach (tom drugi w 2 częściach). W r. 1858 ukazał się tom trzeci opracowany przez Juliana Bartoszewicza, oparty w większości na materiałach zebranych przez R-ego. R. był równocześnie współredaktorem „Biblioteki Warszawskiej”, w której opublikował pracę Szczegół do życia Zbigniewa Oleśnickiego i pieśń o bitwie grunwaldzkiej (1843 t. 3 s. 364–74) oraz obszerną recenzję pt. O źródłach do dziejów polskich wydawanych przez Michała Grabowskiego i Aleksandra Przeździeckiego (1843 t. 4 s. 714–25). Publikował też drobne artykuły w innych czasopismach warszawskich. Przetłumaczył z niemieckiego J. K. Eichhorna „Stosunek książęcego domu Radziwiłłów do domów książęcych w Niemczech” (W. 1843).
Od r. 1847 zamieszkał R. w Paryżu. Nawiązał kontakty z emigracją polską we Francji, bliskie stosunki łączyły też R-ego z bratem stryjecznym Napoleona III, ks. Napoleonem Bonaparte, zwanym Plon-Plon. Pisywał artykuły do prasy francuskiej i polskich czasopism emigracyjnych. Opublikował trzy broszury historyczno-polityczne: Lettre à l’Empereur sur la question d’Orient (Paris 1854, toż w języku angielskim, London 1854, toż w języku niemieckim, Lipsk 1854), Le journalisme actuel et la lettre à l’Empereur (Paris 1854) oraz La grande guerre et la grande paix (Paris 1855). Zwłaszcza pierwsza z tych broszur, wykazująca korzyści, jakie Francja mogłaby wynieść z pomocy w odzyskaniu przez Polskę niepodległości, przyjęta została entuzjastycznie przez polskich emigrantów, jak również pozytywnie oceniona przez późniejszych historyków (M. Handelsman pisał o «znakomitym» Liście do cesarza). R. często jeździł do Włoch z misjami z ramienia Hotelu Lambert. Ułatwiały to jego bliskie stosunki z dworem sabaudzkim a także dostęp do króla Wiktora Emanuela II i do premiera włoskiego Marco Minghetti.
Po śmierci Adama Czartoryskiego pomiędzy jego synem Władysławem a R-m powstały zadrażnienia. R. zerwał z Hotelem Lambert, a w okresie powstania styczniowego współdziałał z Adamem Sapiehą. Zabiegi R-ego o urządzenie loterii we Włoszech dla zdobycia funduszy na pomoc powstaniu zakończyły się niepowodzeniem, podobnie jak starania o broń dla powstańców i o przerzucenie do Mołdawii emigrantów polskich z Francji. We wrześniu 1864 został R. członkiem «Koła Centralnego» w Paryżu, założonego przez A. Sapiehę. Cotygodniowe zebrania koła odbywały się w paryskim mieszkaniu R-ego. W czerwcu 1865 utworzył R. wraz z Sapiehą, Stefanem i Władysławem Zamoyskimi, Zdzisławem Marchwickim i trzema Francuzami «Spółkę dla poszukiwań i o ile się da eksploatacji nafty w Galicji». Spółka ta rozwiązała się po 5 miesiącach. W r. 1866 wraz z Sapiehą zabiegał bezskutecznie o powołanie na tron rumuński przyjaciela Polski Grzegorza Brancoveanu. R. przebywał w Paryżu w czasie oblężenia miasta w r. 1870.
R. był właścicielem majątków Rzyszczew, Pańkowce i Koszlaki na Wołyniu, dwa ostatnie sprzedał, a Rzyszczew przeszedł na spadkobierców. Ok. r. 1877 powrócił do kraju i przebywał głównie w majątku Krzycko w Poznańskiem, będącym własnością jego syna Michała, któremu pomagał w administrowaniu. Po śmierci syna w r. 1881 przeniósł się do Krakowa, a następnie do Warszawy, gdzie zmarł 23 VII 1882 i pochowany został na cmentarzu Powązkowskim.
W małżeństwie (ślub 23 I 1836) z Michaliną z Radziwiłłów (1816–1883), córką Michała Gedeona (zob.), miał R. dwóch synów: Michała (1840–1881), który służył w armii włoskiej i pod Custozzą został odznaczony na polu bitwy przez Wiktora Emanuela, następnie był attaché wojskowym ambasady włoskiej w Paryżu, a po ślubie (28 I 1874) z Eufemią z Radziwiłłów zamieszkał w Poznańskiem, i Zygmunta (ur. 1844), majora artylerii wojsk włoskich, dyrektora zakładów przędzalni bawełny w Zawierciu.

Estreicher w. XIX; Nowy Korbut, VII 444; Bibliogr. historii pol. XIX w., II cz. 3 vol. 1; Bibliogr. Warszawy, III; Enc. Org.; Barbier A., Dictionnaire des ouvrages anonymes, Paris 1874 II 1088; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil., s. 377; Mater. do biogr., geneal. i herald. pol., II 267; Uruski, XV; Żychliński, XIX 103–4; – Handelsman M., Adam Czartoryski, W. 1950 III cz. 1 s. 225, 241, 377; Historycy warszawscy ostatnich dwóch stuleci, W. 1896 s. 89; Kieniewicz S., Adam Sapieha 1828–1903, Lw. 1939; Leon hr. Rzyszczewski, „Przegl. Pol.” T. 66: 1882 s. 275–83; Staszel J., Zbiór autografów Cypriana Walewskiego z XIX wieku, „Roczn. B. PAN w Kr.” R. 24: 1978/9 s. 6; Szenic S., Cmentarz Powązkowski 1851–1890, W. 1982 (dotyczy żony Michaliny); Wszołek J., Prawica wielkiej emigracji wobec narodowego ruchu włoskiego (przed rewolucją 1848), Wr. 1970; Zdanowicz A., Rys dziejów literatury polskiej, Wil. 1877 IV 622; Zdrada J., Zmierzch Czartoryskich, W. 1969; – Galicja w powstaniu styczniowym; – „Architekt” R. 4: 1903, tabl. 64; „Bibl. Warsz.” 1882 t. 3 nr 8 s. 327–8; „Czas” 1882 nr 168, 177; „Kur. Warsz.” 1882 nr 164 s. 6, nr 165 s. 4; „Przegl. Tyg.” 1882 nr 32 s. 410; „Tyg. Powsz.” 1882 nr 33 s. 527; – B. Jag.: rkp nr 6007 II, 6457 IV, 6477 IV; B. Narod.: rkp nr 2758, IV 6595; B. PAN w Kr.: rkp nr 1830, 2159 t. 16, 4352 t. 5.
Stanisław Konarski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Wojciech Gerson

1831-07-01 - 1901-02-25
malarz
 

Władysław Wejtko

1859-02-01 - 1933-11-16
generał dywizji WP
 

Jan Chrzciciel Lampi (starszy)

1751-12-31 - 1830-02-16
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Michał Mosiołek

1867-08-16 - 1898-04-24
pisarz ludowy
 
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.