Raczyński Leopold (1806–1879), oficer w powstaniu listopadowym, emigrant, oficer w armii belgijskiej. Ur. 15 XI w Smotryczu koło Kamieńca Podolskiego, był synem Erazma i Marii Anny z Kobierskich.
R. uczył się w gimnazjum w Winnicy, w r. 1823 wstąpił do służby w armii Król. Pol. i umieszczony został jako kadet w pułku grenadierów gwardii, a w r. 1825 skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w stopniu podchorążego. Wraz ze Szkołą uczestniczył w walkach na ulicach Warszawy 29 XI 1830. Awansował na podporucznika 13 XII t. r., 16 XII przeznaczony został do 1 p. ułanów i przydzielony do formowanego III dywizjonu. Z dywizjonem tym znalazł się w składzie tworzonego korpusu gen. Józefa Dwernickiego. W bitwie pod Stoczkiem (14 II 1831) R. otrzymał postrzał w lewą nogę i leczył się w lazarecie w Warszawie. Po zakończeniu kuracji oddany został 26 VIII do dyspozycji Komisji Rządowej Wojny i objął obowiązki adiutanta ministra wojny gen. Franciszka Morawskiego. Po kapitulacji Warszawy dzielił dalsze losy wojska polskiego, lecz przed przejściem do Prus 2 X opuścił szeregi i przez kilka tygodni przebywał na terenie woj. mazowieckiego. Dn. 14 XII 1831 przybył do Warszawy, złożył przysięgę homagialną, lecz obawiając się represji, przedostał się do Galicji. Aresztowany przez władze austriackie, osadzony został w więzieniu we Lwowie. W Król. Pol. oskarżono go o współudział w przygotowywaniu wybuchu powstania, uczestnictwo w wypadkach Nocy Listopadowej z wyłączeniem spod amnestii carskiej. Wyrokiem Najwyższego Sądu Kryminalnego R. skazany został zaocznie na karę śmierci. Tymczasem po udanej ucieczce z więzienia lwowskiego, dokonanej przy pomocy Karola Józefa Lipińskiego i Wincentego Pola, R. dotarł do Krakowa i stąd 22 VII 1834 wyruszył z trzema towarzyszami przez Drezno, Brunszwik, Hamburg do Anglii, dokąd przybył we wrześniu t. r. Wkrótce, nie mając tam zatrudnienia, przeniósł się do Francji, a następnie zaciągnął się do służby w armii belgijskiej i 24 X 1835 umieszczony został jako weterynarz 2 kl. w 2 p. strzelców konnych stacjonującym w Namur. Na mocy rozporządzenia króla Leopolda I z 25 I 1839 R. otrzymał 28 I t. r. nominację na podporucznika jazdy, a 31 I przydział już w stopniu oficerskim do 2 p. strzelców konnych. Dn. 4 III 1842 otrzymał obywatelstwo belgijskie. W czynnej służbie wojskowej R. pozostawał do 4 IV 1852, a w r. n., na skutek nacisku rządu rosyjskiego, wraz z innymi oficerami polskimi na podstawie ustawy królewskiej z 13 III 1853 przeszedł 21 III t. r. na rentę z pensją 2213 franków. R. pozostał w Belgii do r. 1863. Po powrocie do kraju zamieszkał początkowo w Galicji, gdzie zakupił majątek, a później przeniósł się do Ks. Pozn. Zmarł 25 XII 1879 w Śremie.
R. ożeniony był (w r. 1856 w Brukseli) z Emilią z Łowickich.
Narbut J. S., Noc Listopadowa w świetle i cieniach procesu przed Najwyższym Sadem Kryminalnym, W. 1926 s. 257; Kaczkowski J., Konfiskaty na ziemiach polskich pod zaborem rosyjskim po powstaniach roku 1831 i 1863, W. 1918 s. 293; Księga Pamiątkowa 1830 – 29 XI – 1930. Szkice z dziejów szkół piechoty polskiej, Ostrów–Komorowo 1930 s. 186; Leconte J. R., La formation historique de l’armée belge, Paris–Bruxelles 1949; Merzbach Ch., Oficerowie polscy w armii belgijskiej po roku 1830, „Przegl. Współcz.” R. 11: 1932 t. 41 s. 176, 179, 180; W setną rocznicę Powstania Listopadowego 1830/31–1930/31, Lw. 1931 s. 144, 177; – Akt oskarżenia w sprawie przeciwko osobom oddanym pod Najwyższy Sąd Kryminalny w Królestwie Polskim… Konkluzje…, W. 1834 s. 15; Golejewski H., Pamiętnik, Kr. 1971; Krosnowski A., Almanach historique ou souvenir de l’émigration polonaise, Paris 1847 s. 355; Lista imienna niewiadomych z teraźniejszego pobytu osób, oddanych pod Sąd Najwyższy Kryminalny,… Annex do Zapozwu Edyktalnego z dnia 3/15 Lipca 1833 r. N0 488; Rozkazy dzienne Naczelnego Wodza 1830–1831, [druk] W.; – „Dzien. Pozn.” 1880 nr 3; – Archives du Musée royal d’Armée, Bruxelles: Dossier 0.4491; B. Czart.: rkp. 5681 k. 385; – Kartoteka oficerów WP 1815–1831 Zbigniewa Zacharewicza z Kr.; – Informacje Eligiusza Kozłowskiego z Kr.
Zbigniew Zacharewicz