Bondy Ludwik (1859–1928), lekarz i działacz społeczno-narodowy. Ur. 12 I w Homlu, gub. mohylowskiej, syn Leopolda, lekarza powiatowego, i Benigny z Szemietyłłów, wychowywał się w rosyjskim internacie w Moskwie, gdzie 1877 ukończył gimn. realne. W r. 1878 został członkiem socjalistyczno-terorystycznej organizacji »Narodnaja Wola«; wmieszany w głośną sprawę zamachu na naczelnika »tajnej ochrany«, pułk. żandarm. Sudiejkina, uciekł w 1879 do Genewy i nadal przebywał w otoczeniu rewolucjonistów rosyjskich. Po nawiązaniu bliskich stosunków z Zygmuntem Balickim, Jeżem, Ludwikiem i Zygmuntem Straszewiczami i po przeżyciu głębokiego wstrząsu moralnego poczuł się Polakiem. W r. 1884 ukończył w Genewie wydział przyrodniczy (Faculté des Sciences) i postanowił wrócić do kraju; został aresztowany na granicy i zesłany na 2 lata do gub. wołogodzkiej. W Wołogdzie ponownie uzyskał maturę 1886, poczem przybył do Warszawy i po pokonaniu wielkich przeszkód ze strony władz (kuratora Apuchtina) został wreszcie przyjęty na wydz. lek. Uniw. Warsz., który ukończył 1891. Pracował na oddziałach szpitalnych d-rów T. Dunina i L. Andersa, odbył studja pedjatryczne w Wiedniu i 1894 osiadł w Łodzi, gdzie zyskał duże uznanie jako lekarz chorób dzieci i jako higjenista (organizator »kropli mleka«, higjenista szkolny). W r. 1897 B. wraz z żoną został członkiem Ligi Narodowej, później Stron. Dem. Nar. oraz tajnego Tow. Ośw. Nar. (T. O. N.) i rozwinął ożywioną działalność nielegalną: kolportaż pism i druków, organizowanie kół oświatowych, bibljotek, kursów dla nauczycieli ludowych, a po wyłonieniu przez T. O. N. w r. 1901 odrębnej sekcji robotniczej (od 1905 Nar. Zw. Rob.) także pracę polityczno-narodową śród warstw fabrycznych. Dom Bondych w czasie ich pobytu w Łodzi (1894–1909) był jednym z najczynniejszych ośrodków ruchu polityczno-narodowego, zwłaszcza w latach rewolucji rosyjskiej 1905–1906 i wzmożonego w b. Kongresówce ruchu politycznego; B. brał udział w organizowaniu strajku szkolnego (wraz z grupą działaczów był czasowo aresztowany), był członkiem redakcji założonego wówczas tajnego pisma »Robotnik Polski«. B. w r. 1909 osiedlił się w Warszawie; w tymże roku w grupie »Secesji« wystąpił ze Stron. Dem.-Nar., z początkiem wielkiej wojny usunął się z życia politycznego, utrzymując orjentację kierunku narodowego, poczem nadal pracował zawodowo i społecznie (1914 ordynator, a 1918–1920 dyrektor Domu wychowawczego im. Baudouin’a). Podczas okupacji niemieckiej zainicjował i zorganizował w Komitecie Obywatelskim na szeroką skalę akcję dożywiania dzieci ochron i szkół; po wznowieniu 1916 Macierzy był czynny w zakresie higjeny szkolnej. Ogłosił kilka prac klinicznych i lekarsko-społecznych. Ożeniony był z Bronisławą z Wilkańców, działaczką społeczno-narodową. Zmarł 22 IX 1928 w Warszawie.

Zweigbaum M. w »Medyc. Warsz.« 1929, nr 1/20; A. R. w »Gaz. Warsz.« 1928, nr 286; Informacje żony (rękopis); wspomnienia własne.

Wacław Łapiński