Mielżyński Maciej h. Nowina (1636–1697), kasztelan śremski. Syn Krzysztofa (zob.) i Elżbiety Niegolewskiej. Ur. w Niegolewie 30 VIII 1636. Za młodu służył w chorągwi usarskiej. Posłował z Wielkopolski na sejm 1659 r. Z cesji matki dostało mu się w r. 1660 za konsensem królewskim z 2 II starostwo kcyńskie. Obrany znów posłem na sejm 1662 r., zajmował na sejmie, jak i inni posłowie wielkopolscy, stanowisko wrogie wobec polityki dworu i należał do tych, którzy w dwa miesiące po zakończeniu obrad zanieśli do grodu kaliskiego protestację przeciw wpisaniu w „Volumina legum” niektórych konstytucji, a przede wszystkim tej, która dotyczyła zapłaty wojsku. Podpisał 6 VI 1667 protestację sejmiku średzkiego przeciw elekcji vivente rege, inicjowaną przez K. Grzymułtowskiego, kaszt. poznańskiego. W czerwcu 1670 marszałkował w Środzie sejmikowi, na którym zapadła uchwała w obronie króla Michała, wymierzona przeciwko Grzymułtowskiemu i podskarbiemu A. Morsztynowi. Posłował t. r. na sejm zwycz. odprawiany we wrześniu i październiku i wszedł z niego do komisji dla granic ze Śląskiem. Obrany był na posła i w r. 1683, przy czym ponownie wszedł do komisji wyłonionej dla tego samego celu. T. r. mianowany został kasztelanem śremskim; nominację tę S. J. Jaworski uczcił panegirykiem zatytułowanym „Parol fortuny” (druk. 1686). M. był dziedzicem w pow. kościańskim Chobienic, skupowanych częściami w l. 1669–77, oraz nabytych w l. 1683–96: Woźnik, Borzysławia, Błocka, Łąkiego, Kąkolewa, Godziszewa, Kotowa i Pawłowic. Wg Niesieckiego, miał się odznaczać szczególnie gorliwą pobożnością. Zmarł 11 IV 1697 i pochowano go u reformatów w Woźnikach, których był dobrodziejem. Kazanie wygłoszone na jego pogrzebie przez ks. F. Ponińskiego zostało t. r. wydane drukiem pt. „Nowina na świat”.
M. żenił się trzy razy: najpierw we Wronkach 20 II 1662 z Jadwigą Korzbok Łącką, córką Jana, starosty nakielskiego, i Elżbiety Grudzińskiej, zmarłą w Morakowie 8 X 1664; powtórnie w r. 1667 w Grocholinie z Teresą Baranowską, córką Adama Dadźboga i Barbary Strzeleckiej, zmarłą w r. 1682; wreszcie po raz trzeci w Pawłowicach 12 II 1684 z Katarzyną Mycielską, córką Krzysztofa i Teresy Grodzieckiej, wdową po Adamie Gorzyckim. Odbudowała ona w r. 1701 kościół w Pawłowicach; umarła w Dąbrowie 10 XI 1712. Z drugiego małżeństwa miał synów: Krzysztofa i Franciszka (zob.), oraz córki: Zofię Annę, za Adamem Koźmińskim, miecznikiem kaliskim, Ludwikę, najpierw za Rafałem Tworzyjańskim, łowczym wschowskim, potem za Adamem Ponińskim, kasztelanem poznańskim, Franciszkę, za Andrzejem Zakrzewskim, kasztelanem santockim. Z trzeciej żony pozostawił córki: Elżbietę, za Franciszkiem Wesslem, kasztelanem zakroczymskim, Urszulę, za Antonim Walknowskim, i Mariannę Krystynę, pod imieniem Katarzyny cysterkę w Owińskach. Syn Krzysztof Ignacy (ur. 1670 – zmarł w Pawłowicach 6 I 1721), założyciel linii pawłowickiej, został 10 VII 1693 starostą kcyńskim (ojciec scedował mu to starostwo za konsensem królewskim z 6 VII 1691), w r. 1697 podpisał elekcję Augusta II z woj. kaliskiego, 19 I 1717 został kasztelanem przemęckim.
Estreicher; Niesiecki; Uruski; Żychliński, I; – Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów… w dawnej diecezji poznańskiej, P. 1859 II 77; – Kopia pobożnej pamięci JMci Pani Elżbiety Orzelskiej, P. 1886; Vol. leg., V 70, 668; – Arch. Archidiec. w P.; Libri mort. Gościeszyn, Libri bapt. Granowo; Arch. Państw. w P.: Akta grodz. Kalis. 282 k. 386, 284 k. 121v., 285 k. 17, 287 k. 384, 290 k. 774, 937, 337 k. 76, Kościan. 80 k. 452, 83 k. 227, Poznań. 50 k. 824, 829, 54 k. 440, 347 k. 5, 348 k. 80, 350 k. 40, 52, 364 k. 61, 376 k. 33, 386 k. 31, 395 k. 43v., Wschow. 13 k. 234v., 62 k. 475v.
Włodzimierz Dworzaczek