Sosnowski Maksymilian Edward, krypt.: ski (1822–1901), pedagog, bibliotekarz. Ur. 7 X w Poznaniu, był synem Jakuba i Teofili z Alkiewiczów.
Początkowo S. uczył się w domu, a następnie od r. 1836 w Gimnazjum Marii Magdaleny w Poznaniu. W klasie trzeciej wyższej, w r. 1841, nauczyciel religii uznając jego poglądy za odbiegające od katolickich, złożył wniosek o relegowanie go ze szkoły. Choć nie doszło do tego, za radą przychylnych sobie profesorów, S. przeniósł się do niemieckiego Königliches Friedrich-Wilhelms Gymnasium. Po roku z powodu choroby przerwał naukę. W r. 1843 wyjechał do Berlina i tam uczył się dalej; 20 III 1845 zdał egzaminy w Coelnisches Realgymnasium, uzyskując świadectwo maturalne. Dn. 19 IV 1845 immatrykulował się na Friedrich-Wilhelms Universität w Berlinie i rozpoczął studia prawnicze, lecz po trzech semestrach przeniósł się na filologię klasyczną. W czasie rewolucji 1848 r. w Berlinie działał w polskim Komitecie Berlińskim. Po uzyskaniu dyplomu w r. 1850 wrócił do Poznania i podjął pracę jako kandydat na nauczyciela w Gimnazjum Marii Magdaleny. W r. 1852 zdał egzamin nauczycielski i przez dwa lata uczył w bydgoskiej szkole realnej. W l. 1854–62 był nauczycielem w Wyższej Szkole Żeńskiej Tekli Herwigowej w Poznaniu, w wyższych klasach wykładał gramatykę języka polskiego, literaturę i historię Polski, zyskując sobie dobrą opinię. Brał też udział w życiu kulturalnym i naukowym Poznania. Był jednym z sześciu nauczycieli, którzy znaleźli się w gronie założycieli Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk (12 I 1857). Pisywał artykuły do czasopism poznańskich, współpracował też z niemiecką gazetą liberalną „Posener Zeitung”, co spotkało się z niechęcią opinii publicznej, a nawet z towarzyskim bojkotem w niektórych kołach polskich. Prawdopodobnie z tego powodu S. zdecydował się opuścić Poznań. Dn. 16 X 1862 Wydz. Oświecenia Komisji Rządowej Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Król. Pol. mianował S-ego nauczycielem przedmiotów filologiczno-historycznych w gimnazjum w Siedlcach, z pensją 650 rbs rocznie. S. przyjechał do Warszawy w poł. stycznia 1863 i otrzymał tymczasowe skierowanie do pracy w tamtejszym II Gimnazjum. Z powodu wybuchu powstania styczniowego wrócił do Poznania i podjął pracę nauczycielską w szkole realnej.
W r. 1867 zgłosił S. swoją kandydaturę na wakujące miejsce pierwszego bibliotekarza w Bibliotece Raczyńskich. Wśród przedstawionych Kuratorium biblioteki kandydatów, S. – popierany przez kolegium nauczycieli gimnazjów poznańskich znalazł się na pierwszym miejscu i uzyskał nominację; ostatecznie został zatwierdzony na to stanowisko po rocznym stażu. Pierwszą opublikowaną na posadzie bibliotekarza książką S-ego był tomik jego utworów poetyckich Kilka poezyj (P. 1871), z załączonymi w drugiej części tłumaczeniami wierszy poetów niemieckich; recenzent Klemens Kantecki skrytykował dominujący w nich «monotonny sentymentalizm, przechodzący niekiedy w trywialność» („Tyg. Wpol.” 1871 nr 38). W r. 1874 polecono S-emu sporządzenie katalogu systematycznego i ogłoszenie go drukiem. Gdy po roku okazało się, że opracowanie katalogu zajęłoby kilkadziesiąt lat, w prasie („Posener Zeitung” 1876 nr 625, 628, 634) pojawiły się anonimowe ataki na S-ego, w których domagano się usunięcia go ze stanowiska bibliotekarza. Z końcem 1876 r. Kuratorium biblioteki zleciło mu opracowanie katalogu alfabetycznego, będącego uzupełnieniem pracy poprzedniego bibliotekarza Antoniego Poplińskiego. To ostatnie zadanie S. wykonał i w r. 1878 wydał Alphabetischer Katalog der Raczyński‘schen Bibliothek enthaltend die Erwerbungen aus den Jahren 1865–1877 auf Grund sorgfältiger Titelcopien… (Posen). Po skrytykowaniu Katalogu przez Józefa Krąkowskiego, starszego i bardziej doświadczonego drugiego bibliotekarza Biblioteki Raczyńskich, S. podał się do dymisji. Kuratorium jednak jej nie przyjęło i niebawem ponowiło swój postulat przedstawienia projektu opracowania i wydrukowania katalogu systematycznego. S. napisał na ten temat artykuł Ein wissenschaftlicher Katalog der Raczyńskischen Bibliothek („Posener Zeitung” 1883 nr 201); koncepcję pracy przygotował właściwie Ludwik Kurtzmann. Ostatecznie Kuratorium poleciło im obu (na podstawie umowy z 27 IX 1883) wykonanie dzieła. W ciągu dwóch lat spisane zostały w większości przez Kurtzmanna tytuły wszystkich książek, dyplomów i rękopisów, a następnie opublikowane w czterech tomach pt.: Katalog Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu. Katalog der Raczyńskischen Bibliothek in Posen (Posen 1885). Wydawnictwo to zostało przychylnie przyjęte przez krytykę naukową, zwłaszcza niemiecką. W tomie pierwszym zamieszczona została napisana przez S-ego biografia fundatora biblioteki, osobno wydana także jako broszura pt. Lebensabriss des Grafen Eduard Raczyński (Posen 1885; tłumaczenie polskie: A. Baderski w „Kron. M. Poznania” 1929 s. 81–100). Natomiast Kurtzmann napisał historię biblioteki, jej zbiorów oraz życiorysy pierwszych bibliotekarzy, w tym S-ego; z powodu zaciekłego konfliktu między autorami życiorys S-ego opublikowano bez uzyskania jego zgody. Po ukazaniu się Katalogu Biblioteki Raczyńskich sprzedał S. na makulaturę katalogi Poplińskiego i swój własny, z r. 1878. Nie zgodził się na kandydaturę Kurtzmanna na drugiego bibliotekarza Biblioteki Raczyńskich i wprowadził w r. 1891 na to stanowisko Antoniego Bederskiego. Na tle ambicjonalnym dochodziło między S-m a jego współpracownikami do częstych i długich konfliktów. Jako pierwszy bibliotekarz, którym pozostał do końca życia, S. dbał o kompletowanie zbiorów bibliotecznych. Z racji jego rozległej wiedzy mówiono, że jest «żywą encyklopedią». S. opublikował m.in.: artykuł Podróże Edmunda Strzeleckiego po Australii („Przyr. i Przemysł” 1857 s. 45–7, 53–6), życiorys swojego szkolnego kolegi, filozofa – Kuno Fischer (Breslau 1882) oraz Sprawozdanie z wystawy berlińskiej („Tyg. Beletrystyczny i Nauk.” 1886 s. 333, 339, 356, 363). Jego tłumaczenie „Hamleta” W. Shakespeare’a, prezentowane na posiedzeniach Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk, nie ukazało się drukiem. Zmarł po długiej chorobie 22 IX 1901 w Poznaniu i tam został pochowany.
S. żonaty był z Wilhelminą Charlottą Völckner (zm. 15 IV 1883).
Fot. w B. Raczyńskich, sygn. F XVII 505; Fot. w Mater. Red. PSB; – Estreicher; Wojtkowski, Bibliogr. historii Wpol.; Słown. Pracowników Książki Pol. (bibliogr.); – Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego w Poznaniu 1829–1979, W. 1979 (fot.); Veritate et scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Red. A. Gąsiorowski, W. 1989 s. 229; Wojtkowski A., Biblioteka Raczyńskich w Poznaniu, jej bibliotekarze i katalogi, „Przegl. Bibl.” 1829 s. 103–9; tenże, Edward Raczyński i jego dzieło, P. 1929 (po s. 384 fot.); – Hertz, Zbiór poetów pol., III; – „Kur. Warsz.” 1868 nr 156; „Przegl. Pol.” R. 3: 1868 z. 1; „Przew. Bibliogr.” R. 24: 1901 nr 10 s. 172; „Roczn. Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk” T. 20: 1894 s. 553; – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1901: „Dzien. Pozn.” nr 219–21, „Praca” (P.) nr 219, „Tyg. Ilustr.” nr 41, „Wędrowiec” nr 43; – B. Narod.: rkp. IV 9509 k. 28–29, rkp. III 9849 k. 80–81, rkp. IV 9853 k. 3–4; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 1881 t. 2, 10, rkp. 2159 t. 17 k. 325; B. Raczyńskich: rkp. 2556 k. 1–246 (teczka S-ego).
Jan Pyzio