INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maksymilian Jackowski     

Maksymilian Jackowski  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1962-1964 w X tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Jackowski Maksymilian (1815–1905), działacz wielkopolski. Ur. 11 X w Słupi w pow. śremskim, był synem dzierżawcy folwarku, Józefa, i Józefy z Brzezińskich. Po wstępnej nauce domowej uczęszczał do gimnazjum w Poznaniu, ale go nie ukończył. Praktykę rolniczą odbywał najpierw u ojca, a potem w Turwi w pow. kościańskim pod kierunkiem gen. Chłapowskiego i u Napoleona Mańkowskiego w Źrenicy w pow. średzkim. Następnie w l. 1842–50 dzierżawił na Podolu dwa folwarki Mańkowskiego. Tam ożenił się w r. 1843 z Marią Lichtneker. W r. 1850 wrócił w Poznańskie z żoną i dwojgiem dzieci: Mieczysławem i Józefą, i osiadł w Pomarzanowicach w pow. średzkim. Wkrótce zaczął brać udział w powiatowym towarzystwie rolniczym, przyswajał sobie nowe, kapitalistyczne i naukowo przyrodnicze metody gospodarowania, prowadził doświadczenia na swych polach, pisywał do „Ziemianina” na tematy praktyczne. J. brał udział w założeniu Centralnego Tow. Gospodarczego w r. 1861. Następnie zaangażował się w poznańskim komitecie dla pomocy powstaniu 1863 r., pod kierunkiem Jana Działyńskiego, jako komisarz na pow. średzki. Jego syn Mieczysław, uczeń gimnazjum poznańskiego, poległ pod Ignacewem 8 V. Po wykryciu organizacji Działyńskiego J. został uwięziony w Gnieźnie, następnie w Poznaniu w cytadeli i w berlińskim Moabicie. W procesie berlińskim w grudniu 1864 r. został uwolniony od winy i kary.

Po powrocie wznowił swój udział w pracach Centralnego Tow. Gospodarczego, wszedł w skład zarządu, a także do redakcji „Ziemianina”. Był już wtedy jednym ze znanych realizatorów postępu technicznego, związanym z grupą narodowo-liberalną, kierując «pracami organicznymi». Interesował się pozostającymi pod wpływami ziemiańskimi chłopskimi kółkami rolniczymi i był referentem zagadnień z nimi związanych w zarządzie Centralnego Tow. Gospodarczego (1869–72).

W l. 1870 i 1871 ogłosił dwie broszury poświęcone propagandzie «prac organicznych» i organizacji społeczeństwa wielkopolskiego: Rzut oka na nasze zasady, sprawy i potrzeby i Ułomności nasze narodowe i społeczne oraz środki ku sprostowaniu tychże. Wyrażał tam ideologię chrześcijańsko-narodową, opowiadał się za ziemiańską hegemonią w życiu społeczno-politycznym i solidaryzmem międzyklasowym. Mimo to w tym okresie był jeszcze związany z ziemiańskimi tzw. «liberałami» i krytykował ultramontanów. Później, w latach walki «kulturnej» (Kulturkampf) przechylił się ku ultramontanizmowi.

Zamierzał z kilku innymi ziemianami pokierować politycznym ruchem mieszczańskim i w tym celu powołał do życia czasopismo p. n. „Orędownik” w r. 1871 pod red. Romana Szymańskiego. Wkrótce Szymański usamodzielnił się i spłacił udział J-ego, aby kierować pismem, niezależnie od ziemian. J. z przyjaciółmi założył w r. 1872 „Gazetę Wielkopolską”, ale ta wkrótce upadła.

        W dn. 28 II 1873 r. na walnym zebraniu Centralnego Tow. Gospodarczego, po referacie J-ego o kółkach rolniczo-włościańskich, powołano go na opiekuna i organizatora tych kółek jako tzw. patrona. Odtąd aż do r. 1900 kierował J. kółkami z pomocą ziemian, księży, urzędników gospodarczych itp. Doprowadził do ujednolicenia ich organizacji i metod działania poprzez nadanie statutu, stałe instrukcje i kontakt osobisty. Organizował doroczne zjazdy delegatów kółek w Bazarze poznańskim, zjazdy powiatowe, wystawy rolnicze, wycieczki instruktorskie itd. Postarał się o wydanie setek popularnych broszurek z dziedziny rolnictwa i ekonomiki małych gospodarstw, propagował ubezpieczenia, tzw. przemysł domowy, rachunkowość gospodarską, racjonalną gospodarkę, oszczędność, pracowitość, trzymanie się ziemi i odkupywanie jej od Niemców. Dążył do wychowywania gospodarzy chłopskich w duchu narodowym, ale równocześnie konserwatywnym i klerykalnym. W swej akcji często posługiwał się solidarystycznym hasłem Krasińskiego «z szlachtą polską polski lud». Był niezmiernie ruchliwym i pomysłowym organizatorem kółek. Jego współpracownicy już ok. 1882 r. zaczęli tworzyć swoistą legendę koło jego osoby. J. był przeciwnikiem politycznej samodzielności chłopów. Dążeniem organizacji było utrzymanie chłopów w zależności od ziemian i duchowieństwa. Z drugiej strony kółka odegrały bardzo doniosłą rolę w dziedzinie szerzenia postępu rolniczego wśród gospodarzy chłopskich oraz przyswojenia im umiejętności życia organizacyjnego. Stanowiły one ważne ogniwo zorganizowanego «frontu narodowego» przeciw uciskowi pruskiemu i w obronie ziemi przed Komisją Kolonizacyjną.

Od listopada 1885 r. zamieszkał J. z żoną w Poznaniu, a Pomarzanowice przekazał synowi Tadeuszowi. W r. 1889 dał inicjatywę do założenia organu prasowego kółek, p. n. „Poradnik Gospodarski”, pod red. Antoniego Brownsforda. Autorytet jego bardzo się wzmógł w sferach posiadających, był marszałkiem licznych wieców i przewodniczącym różnych komitetów. Interesował się żywo zagadnieniami emigracji zarobkowej, którą jednak ujmował płytko i jednostronnie. Jako starzec był inicjatorem stowarzyszenia przeciw hazardowi karcianemu. Redagował sam, a potem z pomocą syna „Roczniki Kółek” o charakterze sprawozdawczym. Wielkiego mniemania o ziemiaństwie i o sobie samym, ostro zwalczał mieszczański ruch pod wodzą Szymańskiego. W marcu 1901 r. złożył urząd patrona, doprowadziwszy do powstania i działania około dwustu kółek; jego następcą został Józef Chłapowski. W r. 1903 J. wypowiedział się piórem przeciw propagandzie insurekcyjnej Lewakowskiego we Lwowie w broszurce pt. Matkobójstwo czy samobójstwo. Rozpoczął pisać traktat wychowawczy pt. Przez wychowanie do odrodzenia narodu. Zmarł z 13 na 14 I 1905 r. Po manifestacyjnym pogrzebie pochowano go we Wronczynie (pod Pobiedziskami) koło Poznania.

 

Portret pędzla Łaszczyńskiego, obecnie w zbiorach Pozn. Tow. Przyj. Nauk.; – Jakóbczyk W., Patron Jackowski, P. 1938; Wybitni Wielkopolanie XIX w., P. (skrót rozprawy Jakóbczyka).

Witold Jakóbczyk

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Tadeusz Kryspin Jackowski

1859-10-25 - 1924-05-26 ziemianin
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Julian Tuwim

1894-09-13 - 1953-12-27
pisarz
 
 

Zygmunt Chrzanowski

1872-04-05 - 1936-04-30
polityk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Dionizy Skarżyński

1820-04-18 - 1903-06-19
spiskowiec
 

Jerzy Konstanty Czartoryski

1828-04-24 - 1912-12-23
polityk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.