Minkowski Maksymilian, krypt. M.M. (1901–1971), dziennikarz, sekretarz Komunistycznej Frakcji Poselskiej (KFP) w Sejmie RP. Ur. 31 I w Sosnowcu, był synem Fabiana, buchaltera-bilansisty, i Rozalii z Dawidsonów, kierowniczki żeńskiej szkoły średniej. W czerwcu 1920 ukończył w Będzinie ośmioklasową szkołę realną męską Zgromadzenia Kupców. Od sierpnia do października 1920 służył w 11 p. piechoty w Będzinie. W l. 1920–2 studiował kolejno na Wydziale Filozoficznym Uniw. Warsz. i na Wydziale Mierniczym Politechniki Warszawskiej, następnie w l. 1922–6 matematykę ponownie na Uniw. Warsz., ale przerwał naukę z powodu zaangażowania się w pracy polityczno-społecznej. Od jesieni 1923 pracował w sekretariacie Uniwersytetu Ludowego w Warszawie, pozostającego pod wpływami komunistycznymi. W maju 1924 wstąpił do Komunistycznej Partii Polski (KPP). Zarekomendowany przez Esterę Golde-Stróżecką, kierowniczkę Uniw. Ludowego, został sekretarzem technicznym ówczesnych posłów komunistycznych w Sejmie RP: Stefana Królikowskiego i Stanisława Łańcuckiego. Od momentu powstania 7-osobowej KFP (listopad 1924) do końca trwania I kadencji Sejmu (grudzień 1927) był bliskim współpracownikiem kolejnych sekretarzy KFP: Jerzego Sochackiego i Czesławy Grosserowej (redagował interpelacje i wnioski zgłaszane przez posłów komunistycznych, pisywał komunikaty prasowe o działalności KFP itp.).
Na początku 1928 r., podczas trwania kampanii wyborczej do Sejmu II kadencji, przebywał M. w Wolnym Mieście Gdańsku, gdzie z inicjatywy J. Sochackiego i przy aprobacie Komitetu Centralnego (KC) KPP napisał m. in. propagandową broszurę wyborczą Jak posłowie komunistyczni o ziemię dla chłopów bez wykupu walczyli (miejsce i rok wydania nieustalone; informacja o broszurze pochodzi z materiałów autobiograficznych M-ego). W Sejmie II kadencji (1929–1930) był nadal pracownikiem Sekretariatu KFP, współpracując z ówczesnym sekretarzem Frakcji Kazimierzem Cichowskim. W tym czasie do jego głównych obowiązków należało przygotowywanie materiałów do wystąpień posłów komunistycznych w Sejmie. W okresie kampanii wyborczej do Sejmu w r. 1930 został skierowany przez Centralną Redakcję KPP do Krakowa, gdzie pod koniec t. r. redagował, wraz z Józefem Kowalczykiem, Jakubem Erlichem [Zygmuntem Oskierko] i Władysławem Broniewskim, legalny dziennik „Przegląd Społeczny” (wychodził do r. 1931; w Krakowie ukazały się numery 5–31). W Sejmie III kadencji (1930–5) pełnił funkcję sekretarza KFP. Spod jego pióra wyszło wtedy wiele przemówień wygłoszonych przez posłów komunistycznych na forum Sejmu; m. in. napisał przemówienia wygłoszone przez Wacława Rożka w czasie debaty budżetowej (3 XI 1932) i w czasie debaty nad ustawą o szkołach akademickich (20 II 1933). Działał również w Międzynarodowej Organizacji Pomocy Rewolucjonistom. W sierpniu 1933 M. został aresztowany przez władze sanacyjne w Warszawie, jednakże dzięki staraniom adwokata Wacława Barcikowskiego zwolniono go wkrótce za kaucją. W styczniu 1934 z polecenia kierownictwa KPP wyjechał do Moskwy. Na podstawie bezzasadnych oskarżeń został tam wkrótce aresztowany; przez dwa i pół roku przebywał w więzieniu w Jarosławlu, a przez następne 10 lat – w obozie pracy w Workucie (zrehabilitowany w r. 1956 decyzją kolegium wojskowego Sądu Najwyższego Związku Radzieckiego).
Latem 1946 M. powrócił do kraju i przystąpił do pracy dziennikarskiej w prasie partyjnej. Był kolejno kierownikiem działu radzieckiego w centralnym organie KC PPR „Głos Ludu” (1946), kierownikiem działu społeczno-politycznego w Robotniczej Agencji Prasowej (1947–8), zastępcą redaktora naczelnego „Dziennika Polskiego” (1948/9) i zastępcą redaktora naczelnego „Gazety Krakowskiej” (kwiecień 1949 – marzec 1952). Podczas pobytu w Krakowie pełnił funkcję prezesa miejscowego oddziału Związku Zawodowego Dziennikarzy. Od kwietnia do października 1952 był wicedyrektorem Biura Prasy i Informacji Prezydium Rządu i wicedyrektorem Gabinetu Szefa Urzędu Rady Ministrów w Warszawie. Następnie przeszedł do pracy w Min. Spraw Zagranicznych (MSZ). Z dn. 1 XI 1953 został powołany na stanowisko attaché prasowego w Ambasadzie PRL w Pradze. Podczas 3-letniego pobytu w Czechosłowacji redagował m. in. miesięcznik ambasady polskiej „Nove Polsko”, uznawany w MSZ za najlepsze pismo spośród periodyków wydawanych przez polskie placówki dyplomatyczne. Pod koniec 1956 r. powrócił do kraju i podjął na nowo pracę dziennikarską. Był kolejno zastępcą redaktora naczelnego tygodników „Trybuna Wolności” i „Świat i Polska” oraz miesięcznika „Polša”, a od października 1959 do listopada 1968 pozostawał na stanowisku redaktora naczelnego miesięcznika „Widnokręgi”, organu Ogólnopolskiego Komitetu Pokoju (OKP). Przez wiele lat był jednocześnie członkiem Prezydium OKP. W listopadzie 1968 przeszedł na rentę specjalną. Po przejściu na emeryturę współpracował z Zakładem Historii Partii.
Jako dziennikarz M. ogłosił wiele artykułów, reportaży i korespondencji o tematyce współczesnej, wśród których poczesne miejsce zajmowały reportaże z licznych jego podróży po krajach Europy, Afryki i Bliskiego Wschodu. Większość reportaży i korespondencji wzbogacał wykonanymi przez siebie zdjęciami (szczególnie interesował się fotografiką). M. opublikował też wiele wspomnień i artykułów o tematyce historycznej, głównie o działalności KFP i posłów komunistycznych w Polsce międzywojennej (najobszerniejsze wspomnienie Komuniści w Sejmie, w: „Kartki z dziejów KPP”, W. 1958 s. 203–70), a wspólnie z A. Litwinem i F. Kalicką opracował zbiór materiałów i dokumentów z l. 1918–39 Pod rządami bezprawia i terroru (W. 1952). M. zmarł 3 XI 1971 w Warszawie; pochowany został w Kwaterze Zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony m. in. Orderem Sztandaru Pracy II kl. i Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski.
Z zawartego 4 XII 1948 małżeństwa z Janiną Ignasiak, byłą posłanką komunistyczną w Sejmie III kadencji, pozostawił syna Józefa (ur. 1949), ekonomistę.
Kowalczyk J., Ludzie i partia, W. 1964 s. 47; Posłowie rewolucyjni w Sejmie (lata 1920–1935), W. 1961; Krych M., Polska prasa rewolucyjna 1918–1939. Katalog, W. 1965 s. 92; – „Trybuna Ludu” 1971 nr 309–11 (nekrologi); „Widnokręgi” 1963 nr 12, 1971 nr 12 s. 7 (fot.); „Zesz. Prasoznawcze” 1972 nr 2 s. 186–7; „Życie Warsz.” 1971 nr 265–7; – Arch. Uniw. Warsz.: Akta osobowe M-ego nr alb. 8140 i 13353; Centr. Arch. KC PZPR w W.: Teczka osobowa M-ego nr 4016; – Materiały, dokumenty i fotografie M-ego w posiadaniu żony Janiny Ignasiak-Minkowskiej.
Bogdan Gadomski