INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Maksymilian Władysław Łukaszewicz     

Maksymilian Władysław Łukaszewicz  

 
 
1821-07-01 - 1893-07-14
Biogram został opublikowany w 1973 r. w XVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Łukaszewicz Maksymilian Władysław, pseud. ks. Jeremiasz Smętosz (1821–1893), ksiądz, kaznodzieja, pisarz religijny, historyk. Ur. 1 VII w Krąplewie koło Stęszewa, syn Franciszka Ksawerego, oficera wojsk polskich za czasów Napoleona, byłego właściciela ziemskiego i więźnia pruskiego z r. 1846, oraz Marianny ze Ślósarzewiczów, bratanek historyka Józefa (zob.). W Poznaniu uczęszczał do Gimnazjum Marii Magdaleny, a gdy rodzice przenieśli się do Krakowa, zdał tu maturę w Gimnazjum Św. Anny w r. 1840 i zapisał się na UJ na filozofię i teologię. W r. 1842 chciał wstąpić do Poznańskiego Seminarium Arcybiskupiego, lecz pruskie władze szkolne nie uznały krakowskiej matury, wobec czego Ł. udał się do Wrocławia, zapisał się tam na teologię, a równocześnie zdał po raz drugi maturę (1843) w królewskim katolickim gimnazjum. W r. 1844 wstąpił Ł. do Poznańskiego Seminarium i w r. 1846 został wyświęcony. Po krótkim wikariacie w Lubiniu przeszedł Ł. w kwietniu 1847 do Jarocina na komendarza prebendy św. Ducha; pomagał miejscowemu proboszczowi w nauczaniu religii i pełnił nadto funkcje inspektora lokalnych szkół. Jeszcze w t. r. przeszedł na wikariat w Żerkowie, lecz wypadki 1848 r. zmusiły go wkrótce do emigracji. Kontaktował się bowiem z L. Mierosławskim, a brat jego Julian, powstaniec 1846 r. i więzień pruski, poległ pod Książem. Nadto należał, albo stał blisko Komitetu Narodowego Poznańskiego, fanatyzując mieszkańców swoimi przemówieniami (inwigilowany w r. 1863, miał w Dyrekcji Policji w Poznaniu adnotację: jakobin w 1848 r.). Uniknąwszy aresztowania w kościele podczas odprawiania nabożeństwa, Ł. wymknął się w ubraniu organisty i dotarł do Wrocławia, skąd udał się do Drezna. Poznał się tu z Jerzym Lubomirskim, znanym słowianofilem, który, jak wynika z późniejszych prac Ł-a, wywarł na niego duży wpływ. Prześladowany i w Dreźnie, wyjechał z zasiłkiem z konsystorza poznańskiego do Paryża; tam związał się ze zmartwychwstańcami (H. Kajsiewiczem, A. Jełowickim). Mickiewicz poznawszy Ł-a chciał go zaangażować na nauczyciela swoich dzieci, lecz Ł. przyjął amnestię pruską i powrócił do kraju. W maju 1851 został wprowadzony na probostwo w Żerkowie, poświęcając się pracy duszpasterskiej, naukowej i społecznej.

Ł. pozostawił dość znaczną spuściznę pisarską religijną i historyczną; po r. 1848 używał pseud. ks. Jeremiasz Smętosz. Prawdopodobnie od początku istnienia Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk (1857) był jego członkiem (figuruje bowiem w spisie członków, ogłoszonym w I tomie „Roczników” Towarzystwa w r. 1860). Z dzieł religijnych wydał Ł. pod pseud. Smętosz własne kazania pt. Siedem kazań o męce naszego Jezusa Chrystusa (Gniezno 1850), tłumaczenie kazań H. Ferstena „Kazania na niedziele i święta całego roku” (Kr. 1858–9 I–V) oraz serię II „Kazań na wszystkie niedziele i święta całego roku” (P. 1881–3 I–V). Pisarstwo historyczne rozpoczął w „Bibliotece Warszawskiej”, gdzie ogłosił artykuły: Kronika Jarosława i archiwa królewieckie (1856 t. 3), Hieronim Radziejowski i Mikołaj Zebrzydowski (1856 t. 4) i Archiwa prowincjonalne w państwie pruskim (1857 t. 2). Monografię Żerkowa od r. 1600 ogłosił również w warszawskim czasopiśmie „Pamiętnik Religijno-Moralny” (1856) i uzupełnił wiele lat później pracą Strażnica Ostrów i miasto Żerków (P. 1891). Ł. był zapalonym zwolennikiem jedności Słowian; zagadnieniom słowiańskim poświęcił kilka publikacji, m. in. Sarmacja–Lechia–Polska, trójlistek słowiański. Obrazki z starożytnych dziejów trójimiennego a trójjedynego narodu naszego (P. 1890), Starożytne Słowian ludy i ich odwieczne siedliska wedle geografii Klaudiusza Ptolemeusza (P. 1893), przekład na język polski Chorografii Pomponiusza Meli (P. 1893). W spuściźnie po Ł-u pozostało kilka (nie wiadomo, czy do dziś dochowanych) rękopisów prac: Pierwotne ludy słowiańskie porządkiem alfabetycznym, Opis pielgrzymki do Rzymu z monografią Rzymu, Słówko o sztukach pięknych i ich mistrzach najznakomitszych, oraz dwa cykle kazań pasyjnych. Wydał też dwukrotnie pod pseud. ks. Jeremiasz Smętosz Poradnik domowo-lekarski (wyd. 1. P. 1885, wyd. 2. Grudziądz). Zmarł nagle w nocy z 14 na 15 VII 1893; pochowano go w podziemiach kościoła w Żerkowie.

 

Estreicher; Finkel, Bibliografia; Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938 I; Enc. Org.; Podr. Enc. Kośc.; – Karwowski S., Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, P. 1919 II 384; Kościński K., Ks. M. W. Ł. proboszcz żerkowski, „Roczn. Tow. Przyj. Nauk w P.” T. 21: 1895 s. 501–10; „Rocznik Polski” z lat 1857–1861, Paryż 1865; – „Bibl. Warsz.” 1857 t. 1; „Niwa” 1891 nr 19; „Wiad. Katol. Lwow.” 1883 nr 8; „Wiad. Pol.” (Paryż) 1857 nr 5; – Arch. Archidiec. w P.: Akta Konsystorza Gen. Arcybiskupiego Poznańskiego. Personalia ks. M. Ł-a 1842–1892, sygn. K. A. 700; Arch. Państw. w P.: Polizeipräsidium Posen, sygn. 895.

Maria Wojciechowska

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.