Gomólińska Maria Leontyna (1866–1935), działaczka oświatowa. Córka Leona; dzieciństwo i młodość spędziła w Warszawie. Po ukończeniu szkoły średniej uczyła się na tajnych kursach. W l. 1888–92 przebywała w Monachium, kształcąc się w językach obcych i pedagogii. Po powrocie do kraju podjęła pracę w Czytelniach Bezpłatnych Warsz. Tow. Dobroczynności, jedynej naówczas legalnej instytucji, która mogła pod pozorem działalności charytatywnej prowadzić akcję oświatową. G. kierowała jedną z takich Czytelni (nr XV), dając jednocześnie lekcje historii na różnych tajnych kursach i działając w Kole Pracy Kobiet Korony i Litwy jako przewodnicząca Sekcji Prowincjonalnej oraz sekretarka Sekcji Bibliotecznej. Aresztowana w grudniu 1899 r. wraz z grupą działaczy Czytelni, po wyjściu z więzienia w maju 1900 r. powróciła ponownie do tej pracy, pełniąc aż do r. 1914 funkcje członka zarządu Czytelni Warsz. Tow. Dobroczynności. Za udział w demonstracji urządzonej na pogrzebie Tańskiego i przechowywanie wydawnictw rewolucyjnych została G. skazana w styczniu 1902 r. na dwa lata dozoru policyjnego. Mimo tych prześladowań przez władze zaborcze G. wykładała na tajnych kursach dla nauczycieli ludowych, była członkiem nielegalnego Tow. Pedagogicznego i jednym z organizatorów i członków zarządu również nielegalnego Koła Wychowawców, powstałego w końcu 1904 r. Wraz z grupą postępowych oświatowców, skupionych wokół Koła, brała żywy udział w strajku szkolnym. Z ramienia Koła Wychowawców organizowała w l. 1905–6 komplety dla młodzieży szkół średnich. W r. 1906 działała jako członek zarządu Związku Towarzystw Samopomocy Społecznej, Gdy w r. 1906 zaistniała możliwość otwarcia jawnej polskiej szkoły, G. całą swą energię włożyła w tworzenie Uniwersytetu dla Wszystkich. Działała tam jako członek zarządu i prelegentka objazdowa. W r. 1908, w dobie ponownej reakcji, Uniwersytet dla Wszystkich został zamknięty, a G. wraz z grupą najaktywniejszych jego pracowników aresztowana i skazana na wydalenie z granic byłego Król. Kongres. Przebywała na zesłaniu w Pińsku, skąd na mocy amnestii w r. 1909 powróciła do Warszawy. W r. 1914 była prelegentką kursów dla nauczycieli w Biurze Porad dla Bezdomnych. Po zajęciu Warszawy przez Niemców w sierpniu 1915 r. G. należała do grona członków założycieli i organizatorów Kursów dla Dorosłych (późniejsza Sekcja Oświaty Pozaszkolnej Samorządu m. st. Warszawy) i w tej instytucji pracowała jako instruktorka i wizytatorka do ostatnich prawie chwil życia. Równocześnie przez szereg lat była członkiem zarządu Centralnego Biura Kursów dla Dorosłych (późniejszy Instytut Oświaty Dorosłych), gdzie pełniła funkcję przewodniczącej (1925–28) i wiceprzewodniczącej (1929–32). W tym samym czasie była również nauczycielką w Gimnazjum Żeńskim H. Gepnerówny.
Obok pracy ściśle pedagogicznej zajmowała się G. bibliotekarstwem i pracą literacką. Dokonywała przekładów z języków obcych (M. Kowalewski, „Zarys początków i rozwoju rodziny i własności”, 1903; K. Bücher, „Szkice ekonomiczne”, 1906; A. Sorel, „Kwestia wschodnia w wieku XVIII”, 1906); pisała krytyki, oceny i sprawozdania w „Poradniku dla czytających książki” oraz w „Książce”. W l. 1910–12 opracowała i wydala 4-tomowy katalog rozumowany Biblioteki Kolejowej przy Drodze Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej (księgozbiór włączony później do Biblioteki Publicznej). Pozostawiła prawie ukończoną monografię dotyczącą czytelnictwa Warszawy.
Odznaczona była krzyżem kawalerskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Niepodległości i odznaką honorową za Walkę o Szkołę Polską. Zmarła 27 V 1935 r.; pochowana na cmentarzu Powązkowskim.
Fot.: Walka o szkołę polską, W 25-lecie strajku szkolnego, pod red. S. Drzewieckiego, Z. Nowickiego i T. Wojeńskiego, W. 1930 s. 302; – Podr. Enc. Pedagog.; – Grabiec J., Czerwona Warszawa przed ćwierć wiekiem, P. 1925; Heflich A., Walka o Czytelnie Warsz. Tow. Dobroczynności (1897–9), „Niepodległość” T. 6: 1932; Instytut Oświaty dla Dorosłych, Z prac i doświadczeń, pod red. J. Baranowskiej, W. 1930 s. 143–5; Nasza walka o szkołę polską 1901–17, pod red. B. Nawroczyńskiego, W. 1934 II; Oświata pozaszkolna samorządu m. st. Warszawy, pod red. J. Baranowskiej, W. 1930 s. 15–22; Walka o szkołę polską, W 25-lecie strajku szkolnego, pod red. S. Drzewieckiego, Z. Nowickiego i T. Wojeńskiego, W. 1930 s. 62, 76, 105, 111, 138; – Instytut Oświaty Dorosłych, Sprawozdanie za r. 1929/30, W. 1930 s. 18, 27, 1930/31, W. 1931 s. 3, 1931/32, W. 1932 s. 19; Kalendarzyk polityczno-historyczny m. st. Warszawy na r. 1916, na r. 1917; – „Gaz. Pol.” 1935 nr z 30 V; Moszczeńska I., Śp. Maria Gomólińska, „Kur. Warsz.” 1935 nr z 30 V.
Adam Próchnik i Stanisław Konarski