Nycz Michał Franciszek (1875–1956), prawnik, wyższy urzędnik kolejowy, działacz związków zawodowych. Ur. 4 IX w Pilznie koło Tarnowa, był synem Ignacego, urzędnika skarbowego (zm. 1904), i Teofili Cunradi. Uczył się w l. 1887–92 w Gimnazjum Św. Jacka w Krakowie, gdzie w r. 1897 (w styczniu) zdał egzamin dojrzałości jako eksternista. W czerwcu 1898 wstąpił do służby kolejowej w Stanisławowie. Równocześnie w semestrze zimowym 1897/8 wpisał się na Wydział Prawa UJ, uzyskał w sierpniu 1904 obsolutorium, a studia ukończył w r. 1908; tytuł magistra praw uzyskał w r. 1927 na podstawie rozporządzenia Min. Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego z r. 1924 (odnoszącego się do prawników, którzy ukończyli studia wg poprzednio obowiązującego systemu). W r. 1903 N. przeniesiony został do Dyrekcji Kolei w Krakowie. W czasie pierwszej wojny światowej współpracował z Książęco-Biskupim Komitetem pomocy dla ofiar wojny powstałym z inicjatywy naówczas bpa krakowskiego Adama Stefana Sapiehy. W styczniu 1918 został konsulentem spraw transportowych Sekcji III Centrali Krajowej dla Gospodarczej Odbudowy Galicji, istniejącej przy Namiestnictwie. Po pokoju brzeskim 1918 r. N. należał do organizatorów protestacyjnego strajku powszechnego na kolejach, w jesieni t. r. był jednym z inicjatorów wprowadzenia języka polskiego jako urzędowego w Dyrekcjach Kolejowych Krakowa i Lwowa, współorganizował Wojskową Straż Kolejową, która nie dopuściła do wywozu taboru kolejowego z Galicji i zatrzymywała nawet transporty wojskowe. Zagrożony z tego powodu aresztowaniem, N. wyjechał wówczas na krótko z Krakowa. Za działalność tę, dyskretnie związaną z Polską Organizacją Wojskową (POW), został na wniosek POW odznaczony Krzyżem Walecznych w r. 1922.
Bezpośrednio po wojnie N. pracował w Centralnym Zarządzie Kolei Wojskowych w Warszawie i jako szef Sekcji Eksploatacyjnej zorganizował dział handlowo-taryfowy kolejnictwa. Był zaangażowany w przygotowania do trzeciego powstania na Górnym Śląsku i w związku z tym w kwietniu 1921 odbywały się u niego w mieszkaniu tajne narady, w których uczestniczył m. in. Wojciech Korfanty. Powołany wkrótce jako ekspert do stałej komisji międzynarodowej dla opracowania konwencji kolejowej, tzw. taryfy naddunajskiej, N. pełnił tę funkcję do początków 1924 r., odbywając w tym czasie liczne podróże służbowe do Berlina, Pragi, Budapesztu, Bukaresztu, Sofii i Wiednia. W lipcu t.r. wszedł do Rady Przybocznej Komisarza Rządowego Miasta Krakowa. Rozpoczętą pod koniec pierwszej wojny światowej działalność na terenie związku zawodowego kolejarzy kontynuował z energią po odbudowaniu Państwa Polskiego. Od r. 1919 był prezesem Zarządu Okręgu Polskiego Związku Kolejowców, który w r. 1928 N. doprowadził do połączenia ze Związkiem Kolejarzy Zjednoczenie Zawodowe Polskie we wspólnej organizacji pod nazwą Zjednoczenie Kolejowców Polskich; N. został prezesem Zarządu Okręgowego Zjednoczenia (później został prezesem honorowym). Zjednoczenie, które liczyło 75 000 członków, pozostawało pod wpływem stronnictw prawicowych, przeciwstawiając się Związkowi Zawodowemu Kolejarzy objętemu wpływami socjalistów. N. jako prezes Zarządu Okręgu doprowadził do zbudowania do dziś istniejącego Domu Kolejarza przy ul. Św. Filipa w Krakowie, którego poświęcenia dokonał metropolita Adam Sapieha. Jakkolwiek N. nie był członkiem żadnego stronnictwa politycznego, tym niemniej swymi przekonaniami i działalnością silnie związany był z prawicą. Toteż gdy w grudniu 1926 powstał Obóz Wielkiej Polski (OWP), N. został powołany jako jeden z 20 członków stojącej na czele OWP Wielkiej Rady, której prezesem był Roman Dmowski. N. był wiceprezesem Komitetu Wyborczego Katolicko-Narodowego na woj. krakowskie w wyborach parlamentarnych w r. 1928. Kandydował też wówczas (bez rezultatu) z państwowej listy wystawionej przez Narodową Demokrację: lista nr 24 Komitetu Wyborczego Katolicko-Narodowego. W r. 1932 N. przeszedł na emeryturę. W Radzie Miejskiej był w r. 1939 członkiem Komisji Prawniczej.
Po wybuchu wojny w r. 1939 N. pracował w Radzie Głównej Opiekuńczej i w związku kolejarzy pomimo ciosów, które spadły na jego rodzinę: syn Michał został rozstrzelany przez Niemców w Bydgoszczy, w r. 1941 została aresztowana żona N-a z 2 synami (wkrótce zostali wypuszczeni), a w październiku 1942 powtórnie aresztowany w czasie ulicznej obławy syn Jan zginął w październiku 1942 w obozie w Oświęcimiu. Po wojnie N. pracował jeszcze przez rok w związku kolejarzy, ale nie przyjął żadnych proponowanych mu we władzach związku stanowisk. Kontynuował rozpoczętą w r. 1932 pracę w Stowarzyszeniu Św. Wincentego a Paulo na terenie parafii XX Misjonarzy na Nowej Wsi. Zmarł 2 IX 1956 w Krakowie, został pochowany w grobowcu na cmentarzu Rakowickim. N. był wyróżniony medalami i kilkoma dyplomami honorowymi.
Od r. 1904 był żonaty z Władysławą Składziej. Z małżeństwa tego miał synów: Władysława, Michała (zob.) i Jana, oraz córkę Marię.
Bielecki T., W szkole Dmowskiego, Londyn 1968; Micewski A., Roman Dmowski, W. 1971; tenże, Z geografii politycznej II Rzeczypospolitej, W. 1966; Terej J.J., Idee, mity, realia, W. 1971; – „Dzien. Personalny” 1922 nr 35; – „Gaz. Urzęd. Zarządu Miejskiego w Stoł. Król. Mieście Krakowie” 1939 s. 74; „Gaz. Warsz.” 1928 nr 13 s. 3, nr 24 s. 1, nr 25 s. 1, nr 26 s. 3, nr 27 s. 3, nr 35 s. 3, nr 66 s. 6; „Kolejowiec Pol. Organ Pol. Zw. Kolejarzy” 1928 nr z 1 XI; – Arch. UJ: rkp. S. III 544 s. 325, W.P. II 461; – Materiał rodzinny udostępniony przez córkę Marię Nycz i syna Władysława.
Helena Wereszycka