Obuchowicz Michał Leon h. własnego (zm. 1668), pułkownik wojska lit., podkomorzy mozyrski i następnie nowogródzki, strażnik W. Ks. Lit., pamiętnikarz. Był starszym synem Filipa Kazimierza (zob.) i Zofii z Obryńskich, bratem Teodora Hieronima (zob.). Kształcił się w r. 1645 w Akad. Wil.; jako student filozofii pisywał panegiryki okolicznościowe. Po ukończeniu nauki został zaufanym dworzaninem pokojowym króla Jana Kazimierza, który wysłał go jako gońca dyplomatycznego do Moskwy po sejmie 1650 r., a w r. 1651 wziął udział w wyprawie pod Beresteczko u boku króla. O. używał już wówczas drugiego imienia Leon (Lew), które otrzymał przy bierzmowaniu. Król wysłał go jako gońca do Moskwy jeszcze dwukrotnie: w sierpniu 1653 z obozu pod Glinianami, a następnie w t. r. spod Żwańca. W grudniu 1655 przybył O. do króla Jana Kazimierza razem z innymi delegatami wojska lit., które odstąpiło od Szwedów. Wziął następnie udział w walkach o Warszawę w r. 1656. Dn. 6 IX 1656 objął po śmierci ojca dowództwo jego pułku. Otrzymał po nim królewszczyzny: Cyryn, Hożę i Przełom. Dn. 26 I 1657 w czasie szturmu Tykocina jego pułk stanowił część odwodu, nie biorąc udziału w samej walce. Po zdobyciu zamku zagarnął część archiwum Janusza i Bogusława Radziwiłłów. Dn. 17 V 1657 podpisał w Prużanie instrukcję posłom wojskowym do króla. W kwietniu 1658 stacjonował ze swym pułkiem w woj. brzeskim, a 21 VI t. r. przebywał w Nieświeżu na sejmiku woj. nowogródzkiego. Po pobycie na leżach zimowych w Kowlu wyruszył na czele 8 chorągwi kozackich i 5 dragońskich na Litwę i stoczył między Malczem i Błudnem w woj. brzeskim 25 I 1660 potyczkę z ponoć dwutysięcznym oddziałem moskiewskim, dowodzonym przez kniazia P. Chowańskiego. O. na czele 2 chorągwi jazdy odrzucił straż przednią przeciwnika i po nadejściu jego głównych sił zaczął się wycofywać. Obie te chorągwie, nie wsparte na czas przez resztę grupy, która uciekła, zostały rozbite. O. otoczony, zraniony w twarz, następnie po utracie konia trzy razy ciężko cięty w głowę, został wzięty do niewoli i odstawiony 28 I t. r. do Brześcia, a następnie wysłany 3 II przez Nowogródek do Moskwy, do której przybył 25 III. Umieszczono go w jednym domu z Wincentym Gosiewskim, hetmanem polnym lit. Dwukrotnie (17 IV 1661 i 13 III 1662) był przyjmowany przez cara. Moskwę opuścił O. 17 III, lecz dopiero 6 VI t. r. wymieniono go w Smoleńsku na sześciu dowódców rosyjskich.
Po powrocie do domu wybrał się do Świacka do pow. grodzieńskiego, aby objąć ziemie nadane mu wcześniej przez króla. Pierwsze nadanie w postaci trzech wsi w woj. smoleńskim i domu z placem w Smoleńsku otrzymał O. 1 X 1651, jako odprawę za jazdę do Moskwy. Następne korzyści przyniósł mu udział w wojnie ze Szwedami: 15 V 1656 w obozie pod Lublinem nadał mu król dobra lenne w woj. nowogródzkim – folwark Jatrę ze wsią Kuncewicze, 6 VII t. r. – dobra Buchowicze w ekonomii kobryńskiej, 15 X 1656 dostał O. miasto Suraż w woj. witebskim i wreszcie 15 X 1657 – tenuty Koziany i Toropczany w tymże województwie oraz Jasudów i Świack w Grodzieńskiem. Z wyjątkiem Suraża były to wszystko dobra skonfiskowane poprzednim posiadaczom za przejście na stronę Szwedów lub Rosjan.
Od ok. r. 1662 nosił tytuł podkomorzego mozyrskiego wakujący po śmierci jego stryja Teodora Michała, lecz prawdopodobnie kwestionowano jego prawa do tego urzędu. W styczniu 1663 jako jeden z dziewięciu delegatów wojska skonfederowanego prowadził w Puniach pertraktacje z komisarzami królewskimi. W t. r., zapewne na przełomie lipca i sierpnia, w obozie pod Michnowiczami został obrany na przewodniczącego sesji dywizji prawego skrzydła lit. i przeprowadził rozwiązanie konfederacji zawartej przez tę dywizję. Wziął udział ze swym pułkiem w wyprawie armii litewskiej na Siewierszczyznę (styczeń–marzec 1664). Dn. 20 I wyruszył na czele 10 chorągwi na daleki podjazd pod Trubeck w celu zasięgnięcia wiadomości także o ruchach armii kor., lecz mimo że dwie chorągwie wpadły aż do samego miasta Trubecka, uzyskał jedynie niepewne wieści. Dn. 16 II witał króla w jego obozie pod oblężonym Siewierskiem, a nazajutrz prezentował mu swój pułk. Wyruszył następnie, wspólnie z Marcjanem Ogińskim, na czele swego pułku pod Pohary za Desnę. Gdy opanowanie Pohar się nie powiodło, powrócili do armii głównej pod Nowogródek Siewierski, odrzuciwszy przeciwnika, który próbował im bronić przeprawy przez Desnę pod tym miastem. Po ukończeniu wyprawy O., jak większość starszyzny, opuścił armię i towarzyszył królowi Janowi Kazimierzowi w drodze do Mohylewa i do Wilna, do którego przybył w początkach maja 1664. Na nalegania króla zjechał 6 IX t. r. do obozu pod Szkłowem i jako jedyny obecny tu pułkownik dywizji prawego skrzydła objął jej dowództwo. Wybrano go na jednego z posłów od wojska na sejm 1664/5 r. U schyłku października został wyprawiony w 600 koni na kilka dni pod obóz J. Dołgorukiego w Horkach w celu urywania przeciwnika. Jego podjazdy odniosły kilka sukcesów.
Dn. 29 X opuścił O. wojsko, 2 XII przybył na sejm do Warszawy, a 8 XII przyjął go król w izbie senatorskiej. W przemowie do posłów i senatorów popierał na polecenie wojska oskarżenie wniesione przez wdowę przeciwko zabójcom hetmana polnego Wincentego Gosiewskiego, a 7 I 1665 oddawał z innymi posłami wojskowymi zdobyte chorągwie i wygłosił przemowę do króla. Posłował następnie z woj. nowogródzkiego na sejm marcowy w r. 1665. W tym czasie otrzymał podkomorstwo województwa nowogródzkiego po śmierci Krzysztofa Antoniego Obryńskiego. Brał udział już jako podkomorzy nowogródzki w konwokacji grodzieńskiej w maju t. r. i został na niej obrany, wspólnie z Marcjanem Ogińskim, na posła do króla. Król udzielił im audiencji w obozie pod Częstochową w czasie wyprawy przeciwko Jerzemu Lubomirskiemu, a odprawił z aprobatą uchwał konwokacji i uniwersałem wzywającym do ich wykonania. W styczniu 1666 został O. ponownie posłem od wojska lit. do króla, a 6 II t. r. przewodniczył nowogródzkiemu sejmikowi przedsejmowemu. Dn. 8 II 1668 mianował go król strażnikiem wojska W. Ks. Lit. Oprócz wymienionych nadań posiadał jeszcze starostwa Cyryn, Hożę, Przełom i Klejwy. O. zachorował 11 IV 1668 w Dorohowie i po długiej chorobie zmarł 16 X t. r., pochowano go w kościele jezuickim w Nowogródku. Był bezżenny.
O. pozostawił dwa zwięzłe diariusze: pierwszy obejmuje okres od 23 I 1660 do 16 VII 1662 i dotyczy głównie przeżyć w niewoli rosyjskiej; drugi, od r. 1663 do 3 VII 1665, zawiera m. in opis wyprawy na Siewierszczyznę w r. 1664 (wyd. przez Michała Balińskiego w „Pamiętnikach historycznych”, Wil. 1859 s. 65–104, 105–39).
Estreicher; Maliszewski, Bibliogr. pamiętników; Kojałowicz, Compendium, s. 89; Uruski, XII 233; Wolff, Senatorowie W. Ks. Lit., s. 322; – Codello A., Konfederacja wojskowa na Litwie w l. 1659–1663, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960 VI cz. 1 s. 20–46; Gawroński (Rawita Gawroński) F., Bohdan Chmielnicki, Lw. 1909 II 261, 284; – Akty Vil. Archeogr. Kom., IV 20, XXXIV 434, 512; Chrapowicki J. A., Diariusz…, Wyd. T. Wasilewski [w druku], (pod 16 VII 1659, 9 II 1660, 9, 13 i 20 I 1663); Elementa ad Fontium Editiones, XIV; Relacja obrotów wojennych pod Tykocinem, Wyd. O. Laskowski, „Przegl. Hist.-Wojsk.” R. 10: 1938 s. 255–7; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. II teka 10 nr 1326, 1360, 1362, Dz. III koperta 4, Dz. V nr 3089, teka 235 nr 10646; Centr. Gosud. Archiv Drevnich Aktov w Moskwie: Metryka Lit. Księga Zapisów 127 k. 69, Ks. Zapisów 131 s. 48–49, 51–53.
Tadeusz Wasilewski