Stanisławski Michał h. Pilawa (zm. 1668), chorąży halicki, kasztelan sądecki, wojewoda kijowski.
Był synem Adama, kaszt. halickiego, i Agnieszki z Krężelowskich, wdowy po Stanisławie Siąskim.
Wg Kaspra Niesieckiego S. w r. 1637 (wg J. Załęskiego w r. 1638) przekazał 2 tys. zł na bursę ubogich jezuickiego kolegium w Barze. Prawdopodobnie po ukończeniu szkół udał się w podróż zagraniczną. Zapewne to właśnie z nim spotkali się na początku czerwca 1648 w Lowanium Marek i Jan Sobiescy (S. był z nimi spokrewniony przez babkę, Jadwigę z Daniłowiczów), skąd wspólnie pojechali do Brukseli na uroczystości ogłoszenia pokoju zawartego między Hiszpanią i Republiką Zjednoczonych Prowincji. T.r. wrócił S. do kraju, zaciągnął się do wojska kor., do chorągwi kozackiej, i wziął udział w walkach z powstaniem Bohdana Chmielnickiego. Po 4 VIII 1650 a przed majem r.n. objął urząd chorążego halickiego. Od pierwszego kwartału 1651 stał na czele własnej chorągwi kozackiej liczącej 150 koni, która w maju t.r. wchodziła w skład pułku kaszt. krakowskiego Mikołaja Potockiego, a od czerwca – pułku woj. podolskiego Stanisława Rewery Potockiego. S. uczestniczył w bitwie pod Beresteczkiem, w drugim dniu bitwy (29 VI) został postrzelony. Jego chorągiew została zniesiona w bitwie pod Batohem (2 VI 1652), ale S. zapewne nie uczestniczył w tym starciu. Odtworzył jednostkę w czwartym kwartale 1654; weszła ona wówczas w skład nowo utworzonego pułku star. jaworowskiego Jana Sobieskiego i wzięła udział w bitwie pod Ochmatowem w styczniu 1655. Podczas najazdu szwedzkiego t.r. przebywał S. wraz z marsz. w. kor. Jerzym Sebastianem Lubomirskim na Spiszu, lub w jednym z ośrodków na Górnych Węgrzech (Trenczyn, Kieżmark, Preszów), gdzie gromadzili się Małopolanie uciekający przed wojskami szwedzkimi. Pod koniec grudnia (po powrocie króla Jana Kazimierza ze Śląska) S. wraz ze swoją chorągwią walczył ze Szwedami pod komendą Stefana Czarnieckiego. Przystąpił do konfederacji tyszowieckiej (29 XII). Brał udział w kampanii w r. 1656 zakończonej bitwą pod Gołębiem 18 II, gdzie być może dostał się do niewoli szwedzkiej; po odzyskaniu w czerwcu Warszawy z rąk Szwedów był już jednak na wolności.
Chorągiew S-ego uczestniczyła w dalszych działaniach przeciw Szwedom: w bitwie pod Warką (7 IV 1656), kampanii wielkopolskiej oraz walkach o Warszawę; w lipcu t.r. ruszyła z siłami Lubomirskiego spod Warszawy w kierunku Krakowa. Wg Wespazjana Kochowskiego wchodził S. do ścisłej rady wojennej u boku marszałka w. kor. Na wiadomość o wrogich wobec Rzpltej poczynaniach ks. siedmiogrodzkiego Jerzego II Rakoczego, Lubomirski wysłał S-ego z listami do niego. «Spodziewano się, że […] [S.] wywodzący się z zacnej ruskiej rodziny, zdoła odwieść Rakoczego od wojny; oprócz pisma marszałka powiózł on do Siedmiogrodu listy od króla [Jana] Kazimierza, który powołując się na wzajemne zobowiązania, apelował do wojewody o porzucenie nieprzyjaznych uczuć, a także od cesarza, który protestował przeciwko wrogim wobec Polski posunięciom swojego lennika» (W. Kochowski). S. przybył do Rakoczego w 1. poł. grudnia t.r. Był w Visk podczas obrad sejmu siedmiogrodzkiego. Zapewne wówczas, wiedząc już o postanowionej przez Rakoczego wyprawie przeciw Rzpltej, przeszedł na jego stronę. Dn. 16 I 1657 złożył księciu przysięgę na wierność i zobowiązał się do pozyskiwania mu stronników. Polski doradca Rakoczego, arianin Samuel Grądzki, podejrzewał, że S. działał za wiedzą Lubomirskiego. Sam Rakoczy rozgłaszał, że do Polski wezwał go marszałek w. kor., obiecując mu właśnie przez poselstwo S-ego przekazanie Pogórza krakowskiego i Pokucia. S. towarzyszył w marszu wojskom siedmiogrodzkim; po wkroczeniu w granice Polski Rakoczy wysłał go na początku lutego t.r. wraz z dowódcą J. Keménym pod Lwów w celu nakłonienia magistratu do poddania się Siedmiogrodzianom. S. przedstawił list Rakoczego, natomiast później, w liście do burmistrza lwowskiego Marcina Anczewskiego, podkreślał swoją rolę w nakłonieniu Rakoczego do odstąpienia od szturmu miasta; wymówił się jednak w tym czasie od udziału w dalszych pertraktacjach. Dn. 2 II t.r. Rakoczy wydał uniwersał zapewniający ochronę dóbr S-ego w woj. ruskim, m.in. Wierzbic, Nowosiółek i Woli Wierzbickiej, od grabieży wojsk siedmiogrodzkich. S. towarzysząc stale Siedmiogrodzianom w marszu w kierunku Krakowa, wyprawił się spod Radymna na podjazd dla obserwacji sił polskich. W lutym t.r. namawiał listownie Michała Jordana, podkomorzego krakowskiego, do przejścia na stronę Rakoczego, a następnie wziął udział w uroczystym wjeździe Rakoczego do Krakowa (28 III). W maju i czerwcu pośredniczył między Rakoczym i J. Keménym a królową Ludwiką Marią; książę wydał wtedy listy bezpieczeństwa dla kurierów S-ego. W czerwcu Rakoczy, opuszczony przez siły szwedzkie, starał się podczas kilkudniowego pobytu w Warszawie nawiązać za pośrednictwem S-ego pertraktacje ze stroną polską. S. pisał w tej sprawie do Ludwiki Marii, sam też prosił o wsparcie, «aby o mnie też nie zapomniano i miłościwie raczono mnie jakimkolwiek sposobem do życia obdarzyć, pozbawiony bowiem jestem wszystkiego». Gdy Rakoczy ścigany przez siły polskie wycofał się z Warszawy w stronę Sandomierza, S. porzucił go. Ponieważ w kapitulacji Rakoczego pod Międzybożem zawarte było postanowienie o wydaniu stronie polskiej zdrajców, jesienią t.r. rozeszły się pogłoski o straceniu S-ego i nawet burmistrz Zamościa Bazyli Rudomicz zapisał 20 X, że S. «niegdyś sławny patriota teraz w Warszawie został ścięty około 10 października jako zdrajca i zwolennik Rakoczego». Dn. 1 IV 1657 chorągiew po S-m przejął woj. bracławski Michał Czartoryski.
Na sejmie 1659 r. wyznaczony został S. do komisji mającej dokonać rozgraniczenia Wołoszczyzny i Węgier od ziemi halickiej. Uczestniczył w sejmiku relacyjnym woj. krakowskiego 25 VII t.r. w Proszowicach, oblatował jego uchwały w grodzie krakowskim. W styczniu 1660 objął chorągiew pancerną po Mikołaju Światopełku Czetwertyńskim. Dn. 31 VIII t.r. otrzymał od króla Jana Kazimierza list żelazny, być może chroniący go przed wyrokiem sądowym za zajazd na dobra Ulanów należące do Stanisława Niszczyckiego. Dowodząc swoją chorągwią, walczył jesienią t.r. w kampanii cudnowskiej; jednostka S-ego wzięła też udział w konfederacji wojska kor. (w pułku A. K. Brodowskiego, chorążego zakroczymskiego). Tymczasem Tryb. Kor., zapewne t.r., skazał S-ego na infamię; jego dobra, m.in. klucz dunajowiecki, skonfiskowane jak się wydaje już w latach poprzednich, przekazał król szwagrowi S-ego Krzysztofowi Koniecpolskiemu, woj. bełskiemu (po jego śmierci trzymała je zapewne siostra S-ego Konstancja). W instrukcji dla posłów na sejm 1661 r. szlachta halicka wstawiła się za S-m, polecając starać się o amnestię dla niego. Na sejmie t.r. do komisji ds. spornych między Wołoszczyzną a woj. podolskim wyznaczony został chorąży halicki Stefan Złoczowski; zapewne była to podwójna nominacja na ten urząd, gdyż S. używał tytułu chorążego halickiego do r. 1663. Ponownie wniesiono o amnestię dla S-ego na halickim sejmiku przedsejmowym w lutym 1662; podnoszono zwłaszcza, że S. «kosztem niemałym chorągwie na usłudze Rzpltej stawia». Starania o amnestię poparło też wojsko skonfederowane na zjeździe w Końskowoli 20 IV t.r. Ostatecznie na sejmie t.r. skasowano «wszystkie kondemnaty i dekreta agrawujące honor jego». Dn. 9 V 1663 otrzymał S. urząd kaszt. sądeckiego. Na sejmiku w Proszowicach we wrześniu t.r. wszedł (jeszcze nieokreślony jako kaszt. sądecki) do delegacji, która miała wnieść manifestacje przeciw kontraktowi podskarbiego Jana Kazimierza Krasińskiego z Tytusem L. Boratinim i A. Tynfem. W kompucie wojska kor. miał chorągiew pancerną w pułku hetmana w. kor. Stanisława Rewery Potockiego.
S. uczestniczył w kampanii zadnieprzańskiej 1663/4 Jana Kazimierza przeciw Moskwie. Dn. 18 II 1664 wziął udział w senatus consultum w obozie pod Siewskiem. Wierny już teraz stronnik dworu, na sejmie 1664/5 wszedł do komisji do kontroli rachunków gen. artylerii kor. Jana F. Wolffa. Dn. 8 I 1665 otrzymał list przypowiedni na szwadron piechoty niemieckiej (400 porcji) po skazanym przez sąd sejmowy J. S. Lubomirskim. Na sejm nadzwycz. t.r. przybył dopiero na zakończenie obrad, zaś po zerwaniu sejmu został wysłany przez króla na Ukrainę, do armii kor. (z obietnicą zwołania nowego sejmu w czerwcu t.r. i wypłaty 700 tys. zł z dóbr królewskich i duchownych). W trakcie rokoszu Lubomirskiego dochował wierności Janowi Kazimierzowi i wraz z Janem Sobieskim pozostawał przy armii królewskiej. Wystawił nawet jakieś siły do boku króla. Autor satyrycznej „Ekspedycji dworskiej na wojnę przeciw panu Lubomirskiemu” przedstawił wtedy S-ego w gronie bliskich stronników monarchy. Tymczasem chorągiew S-ego weszła do antykrólewskiego związku Adama Ostrzyckiego i dopiero w początkach kampanii 1666 przeszła ponownie do obozu królewskiego. Dn. 20 IX 1665 w obozie pod Rawą Maz. otrzymał S. za zasługi wojenne urząd woj. kijowskiego (po Stefanie Czarnieckim). Wyznaczony przez króla na komisarza ze strony dworu, wziął udział w rozmowach z deputatami skonfederowanego wojska i rokoszan w Rawie. Dn. 8 X t.r. (jeszcze jako kaszt. sądecki) podpisał adres senatorów do króla Francji Ludwika XIV z prośbą o subsydia i posiłki przeciw rokoszanom. Uczestniczył w podpisaniu rozejmu pod Palczynem 8 XI. Podczas pierwszego sejmu 1666 r. zabrał głos w senacie, «ale nic osobliwego nie powiedział». Po zerwaniu sejmu pozostał w Warszawie na radach senatu 8 i 22 V t.r. Wziął udział w kampanii Jana Kazimierza przeciw rokoszanom, podpisał ugodę pod Łęgonicami (31 VII), kończącą wojnę domową. Jesienią królowa Ludwika Maria uważała, że S-ego da się całkowicie pozyskać dla stronnictwa francuskiego pensją z francuskiej kasy. S. uczestniczył także w obradach drugiego sejmu 1666 r. oraz sejmu r.n., na który przybył już po zakończeniu wotów. Wszedł wtedy do trybunału do zapłaty wojsku oraz do komisji wyłonionych przez sejm: do rewizji załogi Kamieńca Podolskiego i do rozmów z przedstawicielami hospodara wołoskiego dla rozwiązania spraw spornych na pograniczu. Wyznaczono go również do komisji do podziału odszkodowań, które miała wypłacić egzulantom strona moskiewska za dobra utracone na wschodzie. Był też deputatem do rozliczenia wydatków poniesionych przez dwór na wojsko i inne potrzeby Rzpltej. W wojsku kor. miał w r. 1667 pułk jazdy złożony z pięciu chorągwi. We wrześniu wziął w Krakowie udział w pogrzebie Ludwiki Marii, a 1 III 1668 w uroczystym wjeździe J. Sobieskiego do Warszawy na sejm. Od 30 IV t.r. uczestniczył w Warszawie w pracach komisji rozdzielającej odszkodowania dla egzulantów, pełnił nawet funkcję wicemarszałka tego gremium. Z racji posiadanego urzędu woj. kijowskiego, z którym były związane dochody, mógł czuć się poszkodowany ich utratą, lecz objęła go decyzja komisji o nieprzyznawaniu odszkodowań posiadaczom królewszczyzn na terenach odstąpionych Moskwie. S. odgrywał jednak znaczną rolę w komisji, a ponieważ wstawiła się też za nim szlachta kijowska, przyznano mu 10 tys. zł odszkodowania. W czerwcu zlecono mu mediację w sprawie pisemnej protestacji woj. krakowskiego Aleksandra Lubomirskiego przeciw działalności komisji. W dn. 12–15 VI uczestniczył w Warszawie w konwokacji senatorskiej, na której król podjął decyzję o abdykacji. Ponieważ 19 VI 1668, na zakończenie obrad komisji, podpisał się jako wicemarszałek woj. połocki Jan Karol Kopeć, może to świadczyć albo o wcześniejszym wyjeździe S-ego z Warszawy, albo że wtedy właśnie zmarł. W obradach sejmu abdykacyjnego Jana Kazimierza we wrześniu t.r. wziął już udział nowy woj. kijowski Andrzej Potocki. Pogrzeb S-ego odbył się w lutym 1669, zapewne we Lwowie.
S. posiadał dobra dziedziczne Dunajowce w woj. podolskim, a także wsie w woj. krakowskim, ruskim (gdzie między Zabłotowem a wsią Dymitrze wydobywał saletrę), podolskim i sandomierskim (Drugnia, Podstoły, Wierzbie, Śliwnice). Miał zapewne dwór w Warszawie. Ufundował szpital dla żołnierzy w Kamieńcu Podolskim, uposażając go na dobrach Hołozubińce i Rzeczyńce w woj. podolskim. Fundacje te zatwierdził sejm 1667 r. Dn. 30 XII 1663 druga żona S-ego otrzymała od króla rozszerzenie na męża przysługującego jej prawa dożywocia na dobrach Repechów (Rzepechów): Bakowce, Tybakowce i Łopatniki (woj. ruskie).
S. był dwukrotnie żonaty, po raz pierwszy z Anną z Szyszkowskich, po raz drugi z Anną z Potockich, wdową po Aleksandrze Dominiku Kazanowskim (zob.) i Bogusławie Jerzym Słuszce (zob.). Z pierwszego małżeństwa pozostawił córkę Annę, poetkę, żonę kolejno Jana Kazimierza Warszyckiego, kaszt. krakowskiego, Jana Zbigniewa Oleśnickiego, ministra królewskiego i Jana Bogusława Zbąskiego, podkomorzego lubelskiego.
Postać S-ego występuje na obrazie J. Matejki „Abdykacja króla Kazimierza”.
PSB, XXVII (Potocki Andrzej); – Boniecki, XII 283 (Krężelowscy h. Korczak); Niesiecki, VIII; Święcki, Historyczne pamiątki, II 139 (pomylony z Janem Aleksandrem); – Matejko. Obrazy olejne. Katalog, Red. K. Sroczyński, W. 1993; Słown. Geogr., II (Dunajowce), III (Hołozubińce), IX (Repechów); Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii w l. 1648–1655, 1656–1660, 1660–1667, W. 1958 t. 4, W. 1960 t. 5, W. 1960 t. 6/12 s. 226–7, 244–5; Urzędnicy, III/1, III/4, IV/2; – Bąkowa J., Szlachta województwa krakowskiego wobec opozycji Jerzego Lubomirskiego w latach 1661–1667, Kr. 1974 s. 110; Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w II połowie XVII wieku, Wr. 1990; Dąbrowski J., Senat koronny. Stan sejmujący w czasach Jana Kazimierza, Kr. 2000; Długołęcki W., Batoh 1652, W. 1995 s. 107; Gorajczyk D., Struktura własności ziemskiej w województwie podolskim w II połowie XVII w., (Kr. 2003, praca magisterska w Inst. Hist. UJ); Janas E., Konfederacja wojska koronnego w latach 1661–1663, L. 1998; Kersten A., Stefan Czarniecki, W. 1963 s. 346; tenże, Z badań nad konfederacją tyszowiecką, „Roczn. Lub.” T. 1: 1958 s. 116 (jako Mikołaj S., chorąży halicki); Kłaczewski W., Abdykacja Jana Kazimierza, L. 1993; tenże, W przededniu wojny domowej w Polsce. Walka sejmowa lat 1664–1665, L. 1984; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674, Kr. 1898 I 521, II 68; Kubala L., Wojna brandenburska i najazd Rakoczego w roku 1656 i 1657, Lw. 1917 s. 133, 140–1, 165–7, 349–50; Kulecki M., Wygnańcy ze Wschodu. Egzulanci w Rzeczypospolitej w ostatnich latach panowania Jana Kazimierza i za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego, W. 1997; Łoziński W., Prawem i lewem, Kr. 1957 I; Matwijów M., Ostatnie sejmy przed abdykacją Jana Kazimierza 1667 i 1668, Wr. 1992; tenże, Pogrzeb królowej Ludwiki Marii we wrześniu 1667 r., w: Studia i materiały z dziejów nowożytnych, Red. K. Matwijowski, S. Ochmann-Staniszewska, Wr. 1995 s. 76; Nagielski M., Działania zbrojne rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk., T. 34: 1992 s. 102, 134, 144–5; tenże, Rawa w dobie rokoszu Jerzego Lubomirskiego w latach 1665–1666, w: 750 lat Rawy Mazowieckiej, Ł. 2002 s. 42, 57; tenże, Rokosz Jerzego Lubomirskiego 1665 r., W. 1994 s. 81; tenże, Stanowisko armii koronnej wobec rokoszu Lubomirskiego (1665–1666); w: Od armii komputowej do narodowej (XVI–XX w.), Red. Z. Karpus, W. Rezmer, Tor. 1998 s. 92, 104; Nowak-Dłużewski J., Okolicznościowa poezja polityczna w Polsce. Dwaj młodsi Wazowie, W. 1972; Ochmann-Staniszewska S., Sejm Rzeczypospolitej za panowania Jana Kazimierza Wazy. Prawo – doktryna – praktyka, Wr. 2000 I–II; Przyboś A., Samuel Grądzki, ariański dziejopis wojny polsko-siedmiogrodzkiej z 1657 roku, „Studia Hist.” R. 12: 1959 z. 1 s. 10–11; Rachuba A., Konfederacja kmicicowska i Związek Braterski wojska litewskiego w latach 1660–1663, W. 1989; Sikora L., Szwedzi i Siedmiogrodzianie w Krakowie od 1655 do 1657, Kr. 1908 s. 93; Targosz K., Jana Sobieskiego nauki i peregrynacje, Wr. 1985 s. 190; Teodorczyk J., Wyprawa zimowa Czarnieckiego 1–20 II 1656. Bitwa pod Gołębiem, w: Wojna polsko-szwedzka 1655–1660, W. 1973; Walewski A., Historia wyzwolonej Rzeczypospolitej wpadającej pod jarzmo domowe za panowania Jana Kazimierza (1655–1660), Kr. 1872 II 5, 82, 388; Waliszewski K., Polsko-francuskie stosunki w XVII wieku 1644–1667, Kr. 1889 s. 166; Wimmer J., Wojsko polskie w połowie XVII wieku, W. 1965; – Akta grodz. i ziem., X, XXIV; Akta sejmikowe woj. krak., II, III; Chrapowicki J. A., Diariusz, W. 1978–88 I–II; Jemiołowski M., Pamiętnik dzieje Polski zawierający (1648–1679), Wyd. J. Dzięgielewski, W. 2000; Kochowski W., Lata potopu 1655–1657, W. 1966; Łoś J., Pamiętnik towarzysza chorągwi pancernej, Oprac. R. Śreniawa-Szypiowski, W. 2000; Michałowski J., Księga pamiętnicza, Kr. 1864; Nagielski M., Komput wojsk JKMci pod Skwarzawą spisany w obozie die 4 Augusti 1663, w: Staropolska sztuka wojenna XVI–XVII wieku, Red. M. Nagielski, W. 2002 s. 252, 256; Oświęcim, Diariusz 1643–51; Pamjatniki istorii Vostočnoj Evropy. Istočniki XV–XVII w., Rus’ka (Volins’ka) metrika, Kniga za 1652–1673 gg., Sost. P. Kulakovs’kyj, Ostróg 1999 V nr 144; Pasek J. Ch., Pamiętnik, Wyd. J. Czubek, Kr. 1923 s. 282; Pisma do wieku Jana Sobieskiego, I; Relacje wojenne z pierwszych lat walk polsko-kozackich powstania Bohdana Chmielnickiego okresu „Ogniem i mieczem” (1648–1651), Wyd. M. Nagielski, W. 1999; Rudawski W., Historia polska od śmierci Władysława IV…, Pet.–Mohylew 1855 II 241; Rudomicz B., Efemeros czyli Diariusz prywatny pisany w Zamościu w latach 1656–1672, L. 2002 I–II; Sobieski J., Listy do Marysieńki, Wyd. L. Kukulski, W. 1970; Temberski, Roczniki; Terlon H., Pamiętniki ambasadora Ludwika XIV przy królu Szwecji Karolu X Gustawie 1656–1660, Wyd. Ł. Częścik, Wr. 1999; Vol. leg., IV 630, 718, 863, 919, 933, 942, 957, 1021; Wójtowicz P., Szlak wyprawy Rakoczego, w: Teki Historyczne, Londyn 1960–1 XI 99; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. I ks. 1 nr 1447, Dz. II ks. 22 s. 586–90, Arch. Zamoyskich, rkp. 2893 s. 137–8, Zbiór Branickich z Suchej, nr 42/56 s. 123–5, 407, nr 124/147, s. 408–19, Metryka Kor., nr 203 k. 215v–16 (nominacja S-ego na kaszt. sądeckiego), nr 364 k. 165v, Sig., nr 5 k. 36, nr 7, k. 43, 44v, nr 9 k. 6v, 97, nr 11 k. 30, ASW dz. 85 nr 89, nr 73–74; AP w Kr., Oddz. na Wawelu: Zbiór Glogera, nr 618, Ks. Gr. Rel. Krak., nr 79 (1651) s. 895–6; Archives du Ministère des Affaires Etrangères w Paryżu: Bibliothèque Nationale FR, nr 11147 s. 72–3, Correspondance Politique Pologne, nr 22 f. 276v–7, B. Czart.: rkp. 162 nr 77, rkp. 401 nr 24, 25, rkp. 1655 s. 144–50, rkp. 1656 s. 233–4, 377–80, rkp. 1957 s. 6–8, 121–4, rkp. 3738 s. 277–88; B. Kórn.: rkp. 342 s. 162–4; B. Narod.: BOZ, rkp. 826 nr 28, rkp. 934 nr 163, 165, 166, 168, rkp. 6636; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 8420 (Teki rzymskie 80) s. 47, rkp. 8678 (Teki Czermaka 7) s. 255, rkp. 1046 s. 203–5; B. Ossol.: rkp. 228 k. 95, rkp. 5808 nr 56, rkp. 12806/1 s. 50–5; Central’nyj deržavnyj istoryčnyj archiv Ukrainy we Lw.: F. 181 op. 2 nr 2823 (tabl. Geneal. Cetnerów i Stanisławskich spowinowaconych z Tarłami).
Mirosław Nagielski
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to tekst zaktualizowany, uwzględniający opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.