Pieniążek Mikołaj z Węchadłowa i Witowic h. Jelita (zm. 1432), prepozyt krakowski. Przyjmuje się, że mógł być synem Mikołaja Pieniążka z Węchadłowa, którego śmierć odnotowano w kalendarzu krakowskim pod r. 1366. Był bliskim krewnym (zapewne bratem) Piotra Pieniążka z Witowic i Węchadłowa, wojskiego krakowskiego (zob.). Pierwsze wiadomości o P-ku pochodzą z r. 1387; dn. 24 IV świadkował jako kanonik gnieźnieński na dokumencie arcybiskupa, a 15 V, już z tytułem archidiakona łęczyckiego, na wystawionym w Pyzdrach dyplomie star. wielkopolskiego Peregryna. W r. 1389 papież Bonifacy IX polecił kustoszowi gnieźnieńskiemu wprowadzić P-ka do kolegiaty uniejowskiej, zgodnie z uzyskaną przezeń wcześniej ekspektatywą papieską. W r. 1393 jest poświadczony z godnością kanonika krakowskiego i zapewne w tym czasie został również kanclerzem kapituły gnieźnieńskiej. Już wówczas utrzymywał bliższe kontakty ze stolicą apostolską, gdyż Bonifacy tytułował go swym domownikiem («familiaris»). Po r. 1394 P. zrezygnował jednak z beneficjów w diecezji gnieźnieńskiej i został archiprezbiterem kościoła Najśw. Maryi Panny w Krakowie. Dn. 1 VI 1401 Bonifacy IX na prośbę P-a i Władysława Jagiełły nadał odpusty dla odwiedzających ten kościół, zaś w r.n. zezwolił P-kowi używać stroju pontyfikalnego. W l. 1402–4 P. procesował się z sołtysami Bronowic Polskich o dziesięcinę i o połowę sołectwa. Sprawa znalazła swój epilog w stolicy apostolskiej. Papież wyznaczył specjalnego komisarza, który 28 X 1404 przysądził archiprezbiterowi dziesięcinę i połowę sołectwa. Jeszcze w t.r. P. przedsięwziął podróż do Rzymu, gdzie przebywał do sierpnia 1405. Dn. 1 VIII t.r. Innocenty VII ustanowił go generalnym kolektorem świętopietrza i dziesięciny papieskiej w Polsce. Dn. 21 VIII uzyskał papieski list bezpieczeństwa i wkrótce wyruszył do Polski z dziesięcioma towarzyszami, sługami konnymi i pieszymi oraz bogatym ekwipunkiem. Kolektorem był do r. 1407 (dn. 12 II t.r. Grzegorz XII powierzył tę funkcję Mateuszowi de Lamberto).
P. regularnie uczestniczył w posiedzeniach kapituły krakowskiej; świadkował też często na dokumentach biskupów krakowskich. W r. 1410 brał udział w opracowaniu ordynacji dla mansjonarzy kościoła katedralnego. W r. 1413 objął prepozyturę katedralną i zrezygnował z archiprezbiterii w kościele Najśw. Maryi Panny w Krakowie. Dn. 10 VI t.r. świadkował na wystawionych w Krakowie aktach Benedykta de Macra, sędziego Zygmunta Luksemburskiego, w sprawie łamania przez zakon niemiecki postanowień wyroku z Budy i rzucania oszczerstw na Władysława Jagiełłę i Witolda. W r. 1419 przyjmował i poświadczał zeznania świadków w sprawie cudów królowej Jadwigi. Dn. 27 X 1420 papież Marcin V polecił mu rozstrzygnąć przewlekły i trudny spór między klasztorem miechowskim a klasztorem Św. Jadwigi na Stradomiu o kościoły parafialne w Chełmie, Chodowie, Uniejowie i Wrocieryżu oraz o ich dziesięciny. P. inkorporował do klasztoru Św. Jadwigi wspomniane kościoły (w r. 1422). Dn. 6 II 1421 świadkowal na akcie fundacyjnym klasztoru Paulinów w Beszowej. W r. 1424 został poświadczony z tytułem pokojowca papieskiego («cubicularius»). Na bliskie kontakty P-ka z dworem królewskim wskazuje fakt powołania go na jednego z ojców chrzestnych królewicza Władysława. W katedrze krakowskiej ustanowił P. fundację na odprawianie antyfony «Salve Regina»; P. przeznaczył na ten cel 3 łany, kupione w Marszowicach od Spytka zwanego Półkopek. Fundację zatwierdził w r. 1425 bp Zbigniew Oleśnicki. W r. 1431 P. był jednym z assesorów w sporze klasztoru tynieckiego i staniąteckich benedyktynek o sposób wybierania prepozyta w klasztorze w Staniątkach. Świadkował też na akcie fundacyjnym (2 X 1431) kolegiaty w Pińczowie. Pod koniec życia zbudował kaplicę w kościele Św. Trójcy w Krakowie, na której uposażenie przeznaczył 50 grzywien. W styczniu 1432 procesował się o dziesięcinę w Wojsławicach i Krzepicach z Kanimirem i Tomkiem z Wojsławic (dziś Ojsławice), a dn. 16 V godził się z rajcami krakowskimi w sprawie kupionego przezeń domu narożnego przy ul. Grodzkiej, koło domu szewca Jerzego. P. zmarł po 16 V, a przed 4 VI 1432, kiedy to kanonik krakowski Piotr Chrząstowski przeprowadzał jego testament.
Korytkowski, Prałaci gnieźn., III 204–5; Małecki A., Studia heraldyczne, 2, Lw. 1890 s. 164–5; – Arch. Sanguszków, II; Cod. epist. Vitoldi, II; Cod. Pol., III; Cod. Regni Pol. et M. Duc. Lit., IV 97; Cod. Univ. Crac. I; Kod. katedry krak., II; Kod. m. Kr., I–III; Kod. Mpol., IV; Kod. tyniecki; Kod. Wpol., II; Kod. Wpol., S. Nowa, II (w druku); Mon. Pol. Vat., VIII nr 30–1, 131; Pomniki Dziej. Pol., S. II, V; Vet. Mon. Pol., I nr 777; Zbiór dok. katedry i diec. krak., I nr 151, 155, 160, 164, 174, II nr 212, 235, 239, 251, 254, 274, 275, 283, 290, 291; Zbiór dok. mpol., II nr 372, 413, 418, 433; Zbiór dokumentów zakonu oo. paulinów w Polsce, Wyd. J. Fijałek, Kr. 1938 nr 64, 81, 100; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Crac., t. 1 s. 24, t. 2 s. 175, 200, 293, 294, t. 4 s. 326, 527, 624, t. 18 s. 348, 381, 627, 645, 689, 919, Terr. Crac., t. 3 b s. 78, 200, t. 312 s. 250, 382.
Franciszek Sikora