INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Mikołaj Spensberger (Spensberger-Wiarogórski)  

 
 
2 poł. XVIII w. - po 1795
Biogram został opublikowany w 2002 r. w XLI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Spensberger (Spensberger-Wiarogórski) Mikołaj h. własnego (2. poł. XVIII w.), major artylerii W. Ks. Lit. Pochodził z katolickiej rodziny niemieckiej; jego dziad i ojciec stracili dobra w Rzeszy i osiedli w Przemyskiem. Miał ośmiu braci.

S. w r. 1777 wstąpił jako kanonier do korpusu artylerii kor., pełnił służbę w kompaniach należących do garnizonu warszawskiego. Na przełomie l. 1777 i 1778 był 22. kanonierem w hierarchii z płacą półroczną 94 złp. w kompanii kpt. Jana Schüllera. Najpóźniej w r. 1783 awansował na fajerwerkera (ogniomistrza), a w sierpniu t.r. przeszedł z 1. komp. kpt. Karola Łoskiego do 3. komp. Jana Kantego Gembarzewskiego; przez pewien czas służył w 3. komp. Józefa Górskiego, z roczną płacą 500 złp. Nie mając szans na awans, z braku polskiego szlachectwa, zamierzał odejść z artylerii i zabiegał o posadę kuriera w gabinecie królewskim. Reformy Sejmu Wielkiego otworzyły mu jednak drogę do kariery oficerskiej: 20 I 1790 otrzymał patent na podporucznika w artylerii kor., a 26 III t.r. patent na kapitana sztabowego korpusu artylerii W. Ks. Lit. z przydziałem do 2. komp. Równocześnie został profesorem tworzonej w Wilnie szkoły artylerii lit., kierowanej od maja 1790 przez Franciszka Mehlera. Dn. 1 IX otrzymał patent na kapitana z kompanią (forsztelacja 5 XI) i objął dowództwo 7. komp., rozkwaterowanej w r. 1791 w Wilnie. Zabiegał o przyznanie szlachectwa w Rzeszy i w Polsce. Wraz z braćmi 10 X 1790 otrzymał szlachectwo Rzeszy, a 9 XII t.r. został nobilitowany przez sejm polski. Latem 1791 uczestniczył w letnich ćwiczeniach wojskowych na Śnipiszkach.

Z końcem maja 1792 z rozkazu dowódcy artylerii lit., płk. Fryderyka Wilhelma von Cronemanna, wyruszył S. do Białegostoku na spotkanie konwoju, przewożącego świeżo odlane działa i amunicję dla artylerii lit. Po wykonaniu tego zadania S. ze swoją kompanią wycofał się z płk. Cronemannem do Grodna, gdzie przebywał do 12 VI t.r. Po przeorganizowaniu artylerii w Grodnie S. został dowódcą 3. baterii, liczącej 107 ludzi, w tym trzech oficerów. Bateria dowodzona przez S-a znalazła się w kolumnie wojsk, która pod dowództwem gen. Michała Zabiełły wyruszyła 16 VII z Bielska na Granne. Dn. 24 VII pod Krzemieniem kolumna została zaatakowana przez wojsko rosyjskie pod dowództwem gen. I. Denisowa. W czasie bitwy odznaczyła się bateria dowodzona przez S-a, ostrzeliwując ze wzgórza rosyjskie oddziały. Ponieważ bateria utraciła armatę, S. prosił o wyznaczenie komisji dla stwierdzenia, że nie był temu winien. Za udział w bitwie został odznaczony Złotym Medalem Virtuti Militari. Po przystąpieniu Stanisława Augusta do targowicy S. kwaterował ze swoim oddziałem w okolicach Zakroczymia. W sierpniu 1792 został majorem, lecz awans ten nie został wówczas uznany przez władze konfederacji targowickiej. Po powrocie do Wilna kwaterował w arsenale i w okolicy; 18 VII 1793 otrzymał patent majora od hetmana lit. Szymona Kossakowskiego. Sejm grodzieński 1793 r. potwierdził nobilitację S-a.

Prawdopodobnie od poł. r. 1793 należał S. do sprzysiężenia kierowanego przez Jakuba Jasińskiego. S. został 22 IV aresztowany na rozkaz Kossakowskiego i osadzony w arsenale wileńskim, następnie wraz z płk. Benedyktem Kołłątajem w kwaterze Kossakowskiego, wreszcie na polecenie hetmana w kwaterze rosyjskiego gen.-majora N. D. Arseniewa. Po wybuchu 23 IV powstania w Wilnie S. został zabrany w okolice Niemenczyna przez wycofujące się resztki wojsk rosyjskich. Dn. 26 IV przybył tamże ppłk. Stefan Grabowski na czele oddziału i zażądał kapitulacji Rosjan oraz wydania S-a; dowodzący Rosjanami F. Lewiz odmówił. Zbrojna akcja, podjęta przez Grabowskiego 27 IV, przyniosła wprawdzie wycofanie się Rosjan, jednak S. został przez nich uprowadzony. Uwolniony za poręką dopiero po upadku powstania, prawdopodobnie udał się do Galicji. W r. 1795 otrzymał szlachectwo od władz Galicji. Dalszych kolei losu S-a nie udało się ustalić.

Synem S-a był Franciszek, wylegitymowany wr. 1838 w Król. Pol.

 

Sęczys, Legitymacje Król. Pol., s. 651; – Filipow K., Order Virtuti Militari 1792–1945, W. 1990; Oficerowie Rzpltej 1777–1794, I cz. 2, II; – Buniewiczówna J., Fryderyk Wilhelm von Cronemann, generał major Artylerii Wielkiego Księstwa Litewskiego (1739–1799), „Przegl. Artyl.” R. 15: 1937 z. 2 s. 181, 185, 193, z. 3 s. 314, 323–4, 329, 337; Górzyński S., Nobilitacje w Galicji w latach 1772–1918, W. 1997; Iwaszkiewicz J., Przyczynki do powstania kościuszkowskiego na Litwie, „Ateneum Wil.” R. 1: 1923 nr 1 s. 81–2; Łoza S., Virtuti Militari 1792–1819, W. 1953 (mszp. w posiadaniu autora); Mościcki H., Dzieje porozbiorowe Litwy i Rusi, Wil. 1913 I przyp. 1; tenże, Generał Jasiński i powstanie kościuszkowskie, W. [1917]; Sułek Z., Sprzysiężenie Jakuba Jasińskiego, W. 1982; Szyndler B., Powstanie kościuszkowskie 1794, W. 1994; Wolański A., Wojna polsko-rosyjska 1792 r., W. 1995; – Vol. leg., IX 198; – AGAD: Księga Kanclerska 92, s. 27, 87, Metryka Lit., sygn. IX/1 k. 442, sygn. IX/9 k. 201–202; AP w Kr.: Arch. Młynowskie Chodkiewiczów, sygn. 1124 s. 87, 119, 123, 126, 129, 133, 137, 143, 147, 151, 155, 159, 163, 167, 171, 175, 179, 187, 189, 371, sygn. 1176 s. 119, 143; Lietuvos valstybe istorijos archyvas w Wil.: F. Metryka Lit., mf. 545 nr 367, mf. 554 nr 644, F. Senieji Aktai, sygn. 4154 s. 178, sygn. 4167, s. 2 (3), 3 (4), sygn. 4168 k. 1, sygn. 18291 k. 223, sygn. 18336 s. 81, sygn. 18588 k. 75.

Mariusz Machynia

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Antoni Brodowski

przed 26 grudnia 1784 - 1832-03-31
malarz
 

Jan Chrzciciel Lampi (starszy)

1751-12-31 - 1830-02-16
malarz
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.