Bolman Napoleon, prof. mechaniki, prawdopodobnie syn znanego na Litwie ogrodnika, uczęszczał w Wilnie do gimnazjum i na uniwersytet, który ukończył w r. 1816/7, uzyskując stopień kandydata filozofji. Poświęcił się następnie pracy pedagogicznej jako nauczyciel arytmetyki, geometrji i fizyki. Od 1819 uczył w Klewaniu, od sierpnia 1830 w klasach niższych w gimnazjum w Żytomierzu. Nauczycielem był utalentowanym. Napisał kilka podręczników bardzo dobrych – za »elementarne« uznanych. Natomiast jako wychowawca młodzieży nie cieszył się dobrą opinją. Karjerę urzędniczą zapewnił sobie B. przez »wiernopoddańczą« uległość, którą posunął tak daleko, że wobec władz zmienił swoje chrzestne imię Napoleon na Aleksander i pod niem figurował we wszystkich aktach. W r. 1840 został przeniesiony za Dniepr, a następnie otrzymał nominację na profesora mechaniki w wyższej szkole rolniczej w Horkach (gub. mohilewska), urządzonej na wzór akademji rolniczej w Pruszkowie. B., osiadłszy w Horkach, »o nauczycielstwie swojem niebardzo myślał«, natomiast poświęcił się różnym projektom i spekulacjom przemysłowym, które pogrążyły go w długi. W tym czasie nabył dużą parową cegielnię, w której począł przeprowadzać próby ulepszonej produkcji cegły. Rezultatem tego był wynalazek »pieców nieustannie działających do wypalania cegły, dachówki, kafli, ozdób architektonicznych, naczyń glinianych i wapna z urządzeniem nad takowemi suszarń«. Z wynalazkiem tym jeździł B. do Petersburga już w r. 1849, opatentował go jednak dopiero 27 X 1853 na obszarze cesarstwa, a 26 VIII 1856 w Królestwie Kongresowem z ważnością do 27 X 1863. W uznaniu zasług tak na polu szkolnictwa, jak przedewszystkiem w dziedzinie przemysłowej, został mianowany radcą stanu. Na tem skończyła się karjera B-a tak naukowa jak i urzędnicza, mimo, że był człowiekiem wedle sądu współczesnych naprawdę zdolnym i rzutkim.

Puzynina G., W Wilnie i dworach litewskich, Wil. b. r., 16; Bobrowski T., Pamiętniki, Lw. 1900, I 102, 106; Dziennik praw Królestwa Polskiego, t. 50, W. 1857, 33; B. Czart., Archiwum Kuratorji Wileńskiej, 290.    

Juljan Nieć