Rożyński (Różyński, Rużyński) Ostafi Iwanowicz kniaź (zm. ok. 1587), namiestnik kijowski. Pochodził z ruskiej rodziny książęcej (kniaziowskiej) władającej na Wołyniu dobrami, których centrum stanowiła włość Rużyn. Był synem Iwana, właściciela licznych dóbr na Wołyniu (Tworynicze, Rużyn, Łopuszno). Miał braci: Hrehorego, namiestnika rzeczyckiego kniazia Romana Sanguszki, Michała (zob.) i Dymitra. Wraz z nimi w l. 1547 i 1561 procesował się z kniaziem Aleksandrem Sanguszką Koszyrskim o zagarnięcie ich majątku podłokuszskiego.
W r. 1569 widzimy R-ego w służbie star. czerkaskiego Michała Wiśniowieckiego. Wraz z Księciem wyjechał na sejm lubelski, aby zaprzysiąc unię polsko-litewską i decyzję przyłączenia Wołynia do Korony. Dn. 16 III 1573 był na sejmiku szlachty wołyńskiej w Beresteczku, gdzie został obrany posłem na elekcję i uczestniczył w wyborze na tron polski Henryka Walezego W l. n. R. sprawował urząd namiestnika kijowskiego z ramienia księcia Konstantego Wasyla Ostrogskiego (1575–81). Dn. 14 IV 1577 wraz z Dymitrem Jelcem R. potwierdził zapis 600 kop groszy Ewie Olizarównie, poczyniony przez jej męża i zabezpieczony na ich dobrach. Jeszcze 2 XII 1581 otrzymał R. od K. Ostrogskiego nadanie na górę «Szczerkowicu» tj. uroczysko na prawym brzegu Dniepru poniżej Kijowa. W r. 1582 namiestnikiem kijowskim po R-m został mianowany Hrehory Macewicz. Wówczas właśnie z początkiem 1582 r. mógł udać się na Zaporoże i tam wraz z bratem Michałem atamanić Kozakom zaporoskim. W poświęconym Romanowi Sanguszce wierszu żałobnym („Epicedion …”), wydanym w r. 1585 w Krakowie u Macieja Wirzbięty, anonimowy autor sławił R-ego, jako wybranego przez Kozaków na «sprawcę».
Na pytanie czy i kiedy R. przebywał na Zaporożu dokładnie odpowiedzieć nie możemy. Wg „Letopisu” H. Hrabianki miał R. hetmanić Kozakom niżowym po Dymitrze Wiśniowieckim; spopularyzowali ten pogląd M. A. Maksimovič i Adam Boniecki, który w swym „Poczcie rodów…” pisał, iż Ostafi wraz ze swym bratem Michałem byli atamanami kozackimi w l. 1579–86, co nie wydaje się prawdopodobne; stąd część badaczy przesuwa okres «kozakowania» Ostafieja na schyłek lat 50-tych XVI w., a nawet na lata 80-te (Antonowič). Zapewne R. znalazł się rzeczywiście U boku brata Michała na Zaporożu, a wobec pełnienia przez tegoż faktycznej komendy nad niżowcami w l. 1585–9 także i jemu przypisano atamaństwo na Siczy. Biorąc jednak pod uwagę podeszły już wiek R-ego budzi ta informacja spore wątpliwości. R. żył jeszcze w r. 1586, gdyż został wówczas oskarżony o ograbienie ziemianina Korczowskiego, którego zresztą był jednym z opiekunów.
R. był właścicielem Koresteszowa, a oprócz tej włości posiadał części Rużyna, Tworenicz (Tworynicz) i Kołomyi w pow. włodzimierskim, a także części majętności grodzieńskiej na Wołyniu. Zmarł zapewne w r. 1587, gdyż w późniejszych latach nie znajdujemy o nim żadnej wzmianki.
R. był żonaty z Bohdaną z Olizarów Wołczkiewiczów, córką Iwana Olizara Wołczkiewicza i Bohdany Niemirówny, dziedziczki Pawołoczy i Koresteczowa w woj. kijowskim. Wg Józefa Wolffa pozostawił z niej córkę Marię, wydaną za Hordycia Suryna, i czterech synów: Mikołaja (zob.), Kiryka (zob.), Michała i Bohdana (zob.). Wg Seweryna Uruskiego R. miał pozostawić z Olizarówny trzy córki: Eudoksję za Horodeńskim, Teodozję za Trypolskim i Annę za Bokiejem.
Enc. Org., XXII 440–41; Ukrainskaja Radjanska Enciklopedia, Kiev 1963 XII 427; Słown. Geogr. (Kijów, s. 79, Koresteszów, Pawołocz, Rużyn, Tworenicze, Werbówka); Boniecki, Poczet rodów, s. 286; Jabłonowski J., Tabulae Iabłonovianae, Norimbergae 1748, tabl. LXXIX (geneal. Rożyńskich); Kojałowicz, Compendium, s. 267; Niesiecki, VIII 169; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 415–17, 421 (geneal. Rożyńskich); – Golobuckij W., Zaporožskoe Kazačestvo, Kiev 1957 s. 4; Hruševs’kyj, Istorija, VII 88–9, 572; Novickij I. P., Knjazja Ružinskie, „Kievskaja Starina” R. 1: 1882 t. 2 s. 66; [Rolle J.] Dr Antoni J., Semen Nalewajko, w: tegoż, Opowiadania historyczne, Lw. 1887 s. 148; Viktorovskij G., Zapadno-russkie dvorjanskie familii, otpravšija ot pravoslavja v końce XVI i v XVII w., „Trudy Kijovskoj Duchovnoj Akademii” R. 52: 1911 (06) kn. 6 s. 259; – Arch. Jug. Zap. Rossii, cz. 1 t. 10 s. 482, 485, cz. III t. 1 s. 284–6, 297–9; Golubiev S. T., Drevnij pomiannik Kievo-piečerskej Lavry, Kiev 1868 s. 78; Krylovskij A., L’vovskoe Stauropigyalnoe bratstvo, Priloženija, Kiev 1904 s. 5; Letopis H. Hrabianki, Kiev 1854 s. 20–21; Letopis Samovidca o vojnach Bohdana Chmielnickago, Moskva 1846 s. 1–2; Letopis Samovidca po nowootkrytym spiskam s priloženiem trech malorossijskich kronik, Kiev 1878 s. 212, 329, 332; Maksimovič M. A., Sobranie sočinenij, Kiev 1876 I 299–301, 322; Petruševič A. S., Svodnaja galickorusskaja letopis s 1600 po 1700, L’viv 1874 s. 415; Staroženko A. V., Stefan Batorij i dnieprovskie Kozaki. Issledovanija, pamjatniki, dokumenti i zametki, Kiev 1904 s. 183; Źródła Dziej., XXI 20, 74; Žizn knjazia A. M. Kurbskago na Litvie i na Volyni, Kiev 1849 I 24, 49.
Mirosław Nagielski