INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Mikołaj Ostafijewicz Rożyński (Różyński, Rużyński)      Mikołaj ROŻYŃSKI - portret asortacyjny w Bartosz Paprocki, Gniazdo Cnoty, Kraków 1578, s. 1145 - w zbiorach Biblioteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl - fragment.

Mikołaj Ostafijewicz Rożyński (Różyński, Rużyński)  

 
 
brak danych - 1592
Biogram został opublikowany w latach 1989-1991 w XXXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Rożyński (Różyński, Rużyński) Mikołaj Ostafijewicz kniaź (zm. ok. 1592), wojski kijowski. Był synem Ostafiego (zob.) i Bohdany z Olizarów Wołczkiewiczów, bratem Kiryka (zob.) i Bohdana (zob.).

W r. 1587 R. wraz z bratem Kirykiem i księciem Prokopem Kurcewiczem zabili w Łucku Aleksandra Komara, za co R. został skazany na karę wieży i zapłacenie główszczyzny. Wraz z bratem uciekł wówczas na Zaporoże przed egzekucją wyroku. Rożyńscy mieli wówczas zaskarbić sobie względy Niżowców i zostać wkrótce ich atamanami. Krótki pobyt R-ego na Niżu czyni jego atamanowanie wśród Kozaków zaporoskich mało prawdopodobnym. W r. 1588, zapewne w związku ze śmiercią ojca, był R. już na Wołyniu, gdzie został wprowadzony prawnie do dóbr pawołockich, darowanych mu przez brata Kiryka, Dymitra Jelca i jego żonę Marię z Olizarów. Od Kiryka otrzymał R. wówczas także Kotelnię, Rużyn i Irhaczów (Jurkaczów).

Już jako właściciel Pawołoczy miał R. sprawę w r. 1590 ze Stanisławem Hołyńskim, podczaszym bracławskim, pozwany o krzywdy, jakie wyrządzili jego poddani pawołoccy. W r. 1591 kupił R. od Strzyżowskich dobra Szczerbów (Szczorbów) nad rzeką Rastawicą w woj. kijowskim; na pamiątkę gniazda rodzinnego Starego Rużyna nazwał nowo nabytą włość Nowym Rużynem. Dn. 10 VI 1591 otrzymał od Zygmunta III urząd wojskiego kijowskiego; w nadaniu podkreślono zasługi wojenne, głównie organizację obrony kresów południowo-wschodnich przed najazdami Tatarów. Już jako wojski kijowski wraz z żoną otrzymał od króla nadanie pewnych pustek w woj. kijowskim, leżących nad rzekami Skwirą, Rastawicą i Olszanką (w obrębie włości białocerkiewskiej). Na tym obszarze powstała wkrótce Romanówka (nadania w Krakowie 12 VI 1591). Dn. 5 X t. r. zapisał R. żonie dożywocie na swych dobrach w woj. kijowskim, tj. Szczorbowie (czyli Nowym Rużynie) i Jurkaczowie z przysiółkami. R. zmarł w r. 1592.

Z małżeństwa z Halszką (Elżbieta) ze Stużyńskich (Strożyckich), córką Kaspra, R. nie pozostawił potomstwa. Jego dobra dziedziczne przypadły bratu Kirykowi.

Wdowa Halszka w r. 1592 otrzymała konsens na cesję swych praw dożywotnich do uroczysk okolicznych wsi w pobliżu Romanówki, tj. Skwiry, Buk i Bukożyna na rzecz Kiryka Rożyńskiego. Wyszła ona powtórnie za mąż za księcia Dymitra Wasilewicza Kurcewicza Bułyhę, podstarościego białocerkiewskiego, i już jako jego małżonka miała sprawę 22 V 1595 z potomkami woj. smoleńskiego Filona Kmity o zastawienie majętności dziedzicznej Rożyńskich – Werbkowic. Ponownie owdowiawszy wyszła w r. 1598 za mąż za Mikołaja Charlińskiego.

Część heraldyków widzi w R-m dzielnego obrońcę Rusi przed atakami ordy, zwycięzcę jednego z czambułów tatarskich pod Oryninem, a także atamana Kozaków zaporoskich wraz z bratem Kirykiem. Wydaje się jednak, iż informacje te dotyczą jego stryja Michała (zob.).

 

Enc. Org., XXII 441; Słown. Geogr. (Pawołocz, Romanówka, Rużyn); Niesiecki, III 897, VIII 169; Uruski, XV 288; Jabłonowski J., Tabulae Iabłonovianae, Norimbergae 1748, tabl. LXXIX (geneal. Rożyńskich); Kojałowicz, Compendium, s. 267 (dane błędne); Święcki, Historyczne pamiątki, II 36; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 417, 421 (tabl. geneal. Rożyńskich); – Baliński M., Lipiński T., Starożytna Polska pod względem historycznym, jeograficznym i statystycznym opisana, W. 1844 II 525; Kuliš P. A., Istorija vossoedinenija Rusi, S. Pet. 1874 I 19–20; Novickij I. P., Knjazja Ružinskie, „Kievskaja Starina” R: l. 1882 t. 2 s. 66–7; Petruševič A. S., Svodnaja galicko-russkaja letopis s 1600 po 1700 god, L’viv 1874 s. 415; – Arch. Jugo-Zap. Rossii, cz. VI t. 1 s. 264–70; Kwiaty i owoce, Wyd. J. Trusiewicz, Kr. 1870 s. 295; Starożytności polskie, Wyd. J. Moraczewski, P. 1852 II 368; Źródła Dziej., XXI 16; – AGAD: Metryka Kor. nr 136 k. 209v.; B. Czart.: dok. perg. nr 1016.

Mirosław Nagielski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.