INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Paweł Steller      Paweł Steller, wizerunek na podstawie fotografii z ok. 1966 r.

Paweł Steller  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Steller Paweł (1895–1974), malarz, grafik, topograf wojskowy, nauczyciel.

Pochodził z rodziny od pokoleń związanej ze wsią Hermanice (obecnie część Ustronia) na Śląsku Cieszyńskim. Ur. 23 I tamże, był piątym dzieckiem Antoniego (8 I 1865 – 12 V 1935), kotlarza w kuźni «Krystyna» w Ustroniu, i Heleny z Gorgoszów (zm. 24 XII 1932). Miał czterech braci: Antoniego (zm. 27 II 1918), Jana (zm. 18 III 1918), Franciszka (13 VII 1890 – 18 III 1976) i Rudolfa (15 III 1897 – 10 VII 1973) oraz dwie siostry: Annę (14 V 1888 – 12 V 1950), po mężu Hojarską, i Helenę (6 II 1902 – po 1983), po mężu Telejko.

Od r. 1902 uczył się S. w szkole powszechnej w Hermanicach. Po likwidacji kuźni «Krystyna» rodzina przeniosła się do Olszanika (pow. samborski). W r. 1909 zdał S. egzamin jako ekstern w szkole wydziałowej w Samborze. W l. 1909–13 był stypendystą Tow. Szkoły Ludowej w Szkole Przemysłu Artystycznego, należącej do Państw. Szkoły Przemysłowej we Lwowie; przedmiotów artystycznych uczył się tam pod kierunkiem m.in. Stanisława Rejhana, Zygmunta Rozwadowskiego i Tadeusza Rybkowskiego. Szkołę ukończył z wyróżnieniem, następnie studiował w r. akad. 1913/14 malarstwo w Państw. Szkole Przemysłu Artystycznego w Pradze czeskiej. Po wybuchu pierwszej wojny światowej służył od 16 VI 1915 w armii austro-węgierskiej; ukończył trzymiesięczny kurs oficerski w Opawie i 1 VII 1917 otrzymał stopień chorążego. Od 15 IX t.r. do 28 X 1918 związany był z wiedeńskim Wojskowym Inst. Geograficznym, początkowo jako słuchacz Lotniczej Szkoły Pomiarów w Koviljacy (Serbia), gdzie ukończył kursy kartograficzny i stosowania zdjęć lotniczych, potem również jako instruktor. W l. 1917–18 walczył na frontach włoskim (nad Soczą i Piawą) oraz serbskim. Dn. 1 VIII 1918 otrzymał stopień podporucznika. Dn. 1 XI t.r. wstąpił do Polskiej Siły Zbrojnej (Polnische Wehrmacht); służył kolejno w Legii Słowiańskiej, Legii Oficerów, a od grudnia t.r. w Oddziale Kontroli Żandarmerii w Przemyślu, następnie w Stanisławowie i na koniec w Rawie Ruskiej. Dn. 16 XII 1919 został zdemobilizowany, po czym do 20 VIII 1920 był na Śląsku Cieszyńskim członkiem Tajnej Organizacji Wojskowej (kompania w Ustroniu); 1 IV 1920 awansowano go do stopnia porucznika. Po powrocie do służby czynnej (29 VIII t.r.) pełnił obowiązki w Pabianicach i Łomży. W kwietniu 1921 podjął pracę w Wydz. Kartografii Wojskowego Inst. Geograficznego (WIG). Od października 1923 studiował równocześnie na Wydz. Grafiki Państw. Wyższej Szkoły Sztuk Pięknych w Warszawie; był uczniem m.in. Ludwika Gardowskiego, Władysława Skoczylasa, Stanisława Noakowskiego, Miłosza Kotarbińskiego i Oskara Sosnowskiego. Dn. 31 XII 1924 został przeniesiony do rezerwy. Od r. 1925 był członkiem założonego w Warszawie Stow. Polskich Artystów Grafików «RYT».

W czerwcu 1925 ukończył S. studia i w sierpniu rozpoczął pracę jako nauczyciel rysunku na kursach gimnazjalnych prof. Kronenberga w Królewskiej Hucie i Katowicach; w grudniu został nauczycielem kaligrafii i robót ręcznych w katowickiej Polskiej Szkole Wydziałowej męskiej. Prowadził też wieczorowe kursy dla nauczycieli rysunku i pracowników poligrafii. Był autorem pierwszego planu Katowic i pierwszej mapy samochodowej Polski. Należał do założycieli powołanego 20 III 1929 Związku Zawodowego Artystów Plastyków (ZZAP), a w r. 1931 – Związku Artystyczno-Literackiego, w którym pełnił funkcję skarbnika. Dn. 1 IX t.r. został nauczycielem rysunku w Śląskich Technicznych Zakładach Naukowych w Katowicach. W l. 1937–9 prowadził w swym mieszkaniu prywatne kursy rysunkowe. Zamiłowany turysta, spędzał wakacje na pieszych wędrówkach, zimą na nartach, a z podróży przywoził szkice i gotowe rysunki (m.in. udokumentował wiele nieistniejących już dziś drewnianych kościołów). Przyjaźnił się w tym czasie z Gustawem Morcinkiem, Stanisławem Ligoniem i Czesławem Kuryatto.

S. był bardzo pracowitym artystą; uprawiał przede wszystkim grafikę (zwłaszcza drzeworyt) oraz malarstwo olejne i akwarelowe, zawsze na wysokim poziomie warsztatowym. Głównym tematem jego twórczości, oprócz krajobrazów, byli górnicy, hutnicy i rolnicy ze Śląska, a ich charakterystyczne głowy stały się «najbardziej osobistym wkładem Stellera do sztuki polskiej» (Mieczysław Wallis). Wystawiał często swoje prace, zdobywając liczne wyróżnienia. W r. 1929 otrzymał I nagrodę w konkursie na graficzny portret prezydenta RP (Ignacego Mościckiego), a w r. 1932 nagrodę im. Leopolda Welisza (Wellischa) za drzeworyt Rybak, pokazany na wystawie grafiki polskiej w warszawskiej Zachęcie. W r. 1933 uczestniczył w I Międzynarodowej Wystawie Drzeworytu w Warszawie, a w r. 1934 w wystawie artystów polskich w Wersalu (jego prace zwróciły uwagę francuskiej krytyki, która dostrzegła oprócz walorów artystycznych także dobór techniki stosowny do tematu dzieła) i wystawie zbiorowej w Pałacu Sztuki w Krakowie. W r. 1936 wziął udział w II Międzynarodowej Wystawie Drzeworytów w Warszawie. T.r. pokazał w Katowicach na (wspólnej z Zofią Juszczykową) wystawie wykonane techniką rysunku, drzeworytu i akwareli cykle krajobrazów polskich (Górny Śląsk, Śląsk Cieszyński, Żywiecczyzna, Tatry i Podhale, Łemkowszczyzna, Bojkowszczyzna, Pieniny) oraz, zamówiony przez Inst. Śląski, cykl akwarelowy Tańce śląskie (wyd. t.r.). Kolejne nagrody otrzymał w r. 1937 za drzeworyty Typy śląskie (złoty medal na międzynarodowej wystawie „Sztuka i technika” w Paryżu) i za Typy polskie (w Warszawie). Przeglądem dorobku artystycznego S-a była w r. 1939 wystawa w gmachu Sejmu Śląskiego, gdzie eksponowano 350 jego prac wykonanych w różnych technikach (obok 30 rzeźb Bronisława Langmana). Dochód z tej wystawy przeznaczył S. na Fundusz Obrony Narodowej. Przed wojną wystawiał ponadto w wielu miastach Polski oraz w Chicago i Filadelfii. Zajmował się również grafiką książkową („Skarbiec modlitw i pieśni”, b.m.w. 1933), wydawał pocztówki (Hutnik, Ślązaczka z Wełnowca, U źródeł Wisły, Nad strumykiem). Projektował witraże (siedem olbrzymich kartonów przeznaczonych do auli Śląskich Zakładów Technicznych, wystawionych w r. 1933 w Katowicach) i polichromie ścienne (kościoły w Pielgrzymowicach i w l. 1936–8 w Dębowcu oraz Pierścu koło Skoczowa).

Wybuch drugiej wojny światowej w r. 1939 zastał S-a w Podlesiu koło Olkusza. Podczas okupacji niemieckiej ukrywał się m.in. na plebanii w Międzybrodziu Bialskim. Do Katowic wrócił w pierwszych dniach lutego 1945. Na polecenie woj. śląsko-dąbrowskiego gen. Aleksandra Zawadzkiego zaprojektował w ciągu trzech dni pomnik Wdzięczności Polaków Armii Czerwonej (obelisk odsłonięto już 22 II t.r. na pl. Wolności w Katowicach). Dn. 4 III został aresztowany w czasie prowadzonej na Górnym Śląsku przez oddziały NKWD akcji «oczyszczania tyłów» Armii Czerwonej; wywieziony do łagru w Kemerowie na Syberii, wrócił do Katowic 10 XI 1946. Nadal wystawiał, m.in. w Katowicach w r. 1947 na ogólnopolskiej wystawie ilustracji książkowej i w r. 1950 na wystawie „Praca i pokój” (Tryptyk kopalniany) oraz w l.n. na corocznych wystawach ZZAP i in. W dalszym ciągu portretował ludzi zasłużonych dla Śląska i Polski; wykonywał także portrety rewolucjonistów, dlatego niektórzy krytycy próbowali umieszczać twórczość S-a z tego okresu w nurcie sztuki socrealistycznej.

W okresie powojennym kilkakrotnie publikowano tematyczne teki prac S-a, najczęściej zawierające dzieła z całego okresu jego twórczości: Teka śląska, obejmująca 25 drzeworytów z l. 1928–56 (ze wstępem Wilhelma Szewczyka, Stalinogród 1956), Teka śląska z pracami z l. 1928–67 (obok widoków umieszczono w niej m.in. portrety znanych Ślązaków jak Morcinek, Wojciech Korfanty, Jerzy Ziętek i autoportret S-a, b.m.r.w.), Teka cieszyńska z szesnastoma rysunkami, wydana w Cieszynie z okazji 1150-lecia miasta (1960), Teka opolska (ze wstępem Morcinka, Opole 1960, wznowiona tamże 1970 i 1994). S. wykonał jeszcze Teki: katowicką, Tarnowskich Gór i bytomską, nie wiadomo jednak, czy zostały wydane. Współpracował z przedsiębiorstwem «Węglokoks», którego angielskojęzyczne teki promocyjno-reklamowe, wydane kolejno w l. 1967, 1969 i 1972 (dwie), zilustrował wyborem swych prac.

Po r. 1960, co pięć lat, obchodził S. kolejne jubileusze życia i pracy artystycznej, połączone zwykle z wystawami, którym towarzyszyły katalogi. W sumie brał udział w ok. 100 wystawach w kraju i za granicą, m.in. w r. 1973 w Libanie i Szwajcarii. Drzeworyty S-a zakupiono także do Japonii. Ostatnia retrospektywna wystawa, urządzona w związku z jubileuszem 60-lecia twórczości odbyła się w styczniu 1974 w Biurze Wystaw Artystycznych (BWA) w Katowicach.

S. był zafascynowany przyrodą oraz ludźmi, a zwłaszcza ich pracą; realistycznie utrwalał obraz swego otoczenia, dlatego krytyka nazwała go «kronikarzem odchodzącego świata», a dzięki perfekcyjnie wykonanym drzeworytom także «śląskim Dürerem». Przez całe życie wykonywał też ekslibrisy i projektował druki okolicznościowe. Pozostawił ogromną, liczącą ok. 10 500 prac, spuściznę, na którą składają się akwarele, drzeworyty, rysunki (m.in. w Muz. Historii Katowic). Przez całe życie działał w organizacjach społecznych i stowarzyszeniach na Śląsku. Od r. 1960 spędzał wiele czasu w Wiśle, gdzie miał domek. Nadal z upodobaniem wędrował, przywożąc z wypraw kolejne szkice, pejzaże i pełne wyrazu portrety górników, chłopów i in. Zmarł nagle 4 IX 1974 w Katowicach, został pochowany na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza. Był odznaczony Srebrnym (1934) i Złotym (1955) Krzyżem Zasługi, Krzyżem Kawalerskim (1964) i Komandorskim (1974) Orderu Odrodzenia Polski oraz Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1930).

S. był żonaty (ślub 29 IX 1925) z Elżbietą z Sosnowskich (15 II 1898 – 16 VIII 1954), pracownicą Wojskowego Inst. Geograficznego w Warszawie; miał z nią syna Stefana (ur. 21 VIII 1926), architekta, działającego w kraju i za granicą. Powtórnie ożenił się 5 VII 1955 ze Stefanią z Partyków (20 III 1913 – 21 IV 1992), nauczycielką.

Po śmierci S-a urządzono wiele ekspozycji jego prac, m.in. w listopadzie 1974 w TPSP w Warszawie wystawę drzeworytu, w r. 1984 wystawy w Cieszynie i Białymstoku, w l. 1989, 1995 i 2004 wystawy w Ustroniu. W r. 1995 w Muz. Archidiecezjalnym w Katowicach miała miejsce wystawa „Ojciec i syn. Paweł i Stefan Stellerowie”; w r. 2004 w Muz. Historii Katowic pokazano „Akwarele Pawła Stellera” i jego „Wspomnienie o górnikach”, a w r. 2005 tamże eksponowano przegląd jego prac pt. „Polski Dürer”. Dn. 26 III 1979 otwarto w Katowicach w dawnym mieszkaniu S-a przy ul. Andrzeja 13 Muz. Biograficzne artysty; kustoszem była do r. 1991 jego druga żona; w r. 1995 część zbiorów Muz. Biograficznego przekazano do Muz. Historii Katowic. Imieniem S-a nazwano ulice w Katowicach, Ustroniu-Hermanicach i Wiśle; w r. 1976 imię S-a nadano Szkole Podstawowej nr 14 (od 22 XI 2004 Gimnazjum nr 5) w Katowicach. Od r. 2002 odbywa się „Międzynarodowy Przegląd Ekslibrisu Drzeworytniczego i Linorytniczego im. Pawła Stellera”; w r. 2005 Muzeum w Ustroniu zorganizowało „I Ogólnopolski konkurs plastyczny pamięci Pawła Stellera na widokówkę wielkanocną i bożonarodzeniową”. Prace S-a znajdują się m.in. w Muzeach Narodowych w Krakowie, Warszawie i Poznaniu, w Katowicach: w Muz. Śląskim, Historii Katowic i Archidiecezjalnym, w Muzeach Okręgowych w Bydgoszczy, Częstochowie, Przemyślu i Toruniu, w Muz. Beskidzkim w Wiśle, ponadto w muzeach w Chorzowie, Nysie, Ustroniu, Bytomiu, Olsztynie oraz Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie, Bibliotece Śląskiej w Katowicach, Bibliotece Narodowej w Warszawie, Bibliotece w Kórniku i Ossolineum we Wrocławiu.

 

Płaskorzeźbiony portret dłuta Zygmunta Brachmańskiego odsłonięty w Galerii Artystycznej M. Katowice przy pl. Grunwaldzkim; – Indeks artystów plastyków absolwentów i pedagogów wyższych uczelni oraz członków ZPAP działających w l. 1939–1996, Wr. 1997; Pol. Bibliogr. Sztuki, II; Śląski Słown. Biogr., III; – Jubileuszowa wystawa malarstwa, grafiki i rysunku Pawła Stellera, Kat. 1974; Jubileuszowa wystawa Pawła Stellera. BWA, Kat. 1970; Ligocki A., O twórczości Pawła Stellera. Katalog jubileuszowej wystawy malarstwa, grafiki i rysunku, Kat. 1974; Pięćdziesięciolecie twórczości Pawła Stellera. BWA, Kat. 1965; Tarkiewicz J., Paweł Steller. Katalog stałej wystawy w Muzeum Biograficznym Pawła Stellera, Kat. 1977; Wystawy zbiorowe Erwina Czerwenki [....] Pawła Stellera. Styczeń 1934, Kat. 1934; Wichura-Zajdel E., Twórczość Pawła Stellera. „Przewodnik po wystawie objazdowej prac Pawła Stellera”, Kat. 1957; Wystawa obrazów Zofii Juszczykowej i Pawła Stellera, „Roczn. Tow. Przyjaciół Nauk” T. 6: 1938; Wystawa zbiorowa Pawła Stellera, „Przew. po wystawie TZSP” 1937 nr 126 s. 17–19; – Fiołek M., U Pawła Stellera, artysty malarza i grafika śląskiego, „Polska Zachodnia” 1935 nr z 3 III; Głębocki W., Murawski K., Kultura walcząca 1939–45, W. 1981 s. 236; Grońska M., Nowoczesny drzeworyt polski, W. 1973 s. 333–7; Heller M., Ruch oporu na Śląsku Cieszyńskim, Opole 1982 s. 55; Humeński J., Urzekło go piękno. Paweł Steller 1985–1974, Kat. 1984; Husarski W., Wystawy warszawskie, „Czas” 1937 nr 312; Jakimowicz I., Polska grafika współczesna, W. 1961 s. 41; Janikowska-Skwara J., Sztuka Pawła Stellera, w: Górny Śląsk i Zagłębie Dąbrowskie, W. 1983 s. 151–3; Jesionowski A., Śląski Skoczylas w drzeworycie, „Tyg. Ilustr” 1935 nr 15; Kałębasiak Ł., Pyszne śląskie twarze, „Gaz. Wyborcza” (dod. katowicki) 2005 nr 210 (fot.); Kohut B., Wartości dokumentacyjno poznawcze i ideowe w twórczości Pawła Stellera (mszp. pracy magisterskiej z r. 1981, napisanej na Wydz. Pedagog.-Artyst. Uniw. Śląskiego, filia w Cieszynie); Kuglin J. W., Paweł Steller, „Zaranie śląskie” 1930 nr 4 s. 178–83; Ligocki A., Plastycy Śląska i Zagłębia, Kat. 1977 s. 150–2; Liszka E., Paweł Steller 1895–1974, Kat. 2005; Lubosz B., Paweł Steller, „Poglądy” 1970 nr 6; Niedoba B. Stellerowskie widzenie świata, „Dzien. Zachodni” 1974 nr 13; Odznaczenie śląskiego artysty malarza Pawła Stellera, „Zaranie śląskie” 1932 nr 1 s. 61; Pilch J., Paweł Steller, w: Zasłużeni ludzie Ustronia, Ustroń 1983; Płuszczewski S., Śląski przemysł w grafice artystycznej – twórczość Pawła Stellera i Władysława Zakrzewskiego, „Silva Rerum” 1938/9 z. 7 s. 175–7; Podolska M., Sześćdziesiąt lat w służbie sztuki, „Poglądy” 1974 nr 2; Pol. życie artyst. w l. 1915–39; Rassalski S., Wystawy plastyków „Jutro Pracy” 1937 nr z 14 XI; Rozner E., Beskidzkie ścieżki pisarzy, Kat. 1982 s. 97–8; Sikora J., O Pawle Stellerze, w: Piastowskie wędrówki pana redaktora, Kat. 1981 s. 68–76; Skocza M., Ojciec i syn Stellerowie w Muzeum Archidiecezjalnym, „Dzien. Zachodni” 1995 nr 149; Smotrycki J., Paweł Steller we Francji, „Polonia” 1934 nr 3421; Steller S., Mój ojciec Paweł Steller, „Roczn. Katowicki” T. 11: 1983; Szaraniec L., Paweł Steller, w: Ludzie XXV-lecia, Kat. 1977 s. 190–8; tenże, Paweł Steller, Kat. 1984; Wallis M., Sztuka polska dwudziestolecia. Wybór pism z lat 1921–1957, W. 1959 s. 275; Wojciechowski M. J., Mistrz drzeworytu śląskiego, w: Słowem i barwą. Materiały literacko-plastyczne. Twórczość nauczycieli woj. katowickiego, bielskiego i częstochowskiego, Kat. 1976 s. 109–13; Wróbel K., Tematy i motywy religijne w pracach Pawła Stellera na tle życia i twórczości artystycznej (mszp. pracy magisterskiej z r. 1981, napisanej w Śląskim Wyższym Seminarium Duchownym w Kat.); – Henel S., Godziny zwierzeń, W. 1983 (m.in. wspomnienie syna o S-ze); Materiały do dziejów Instytutu Propagandy Sztuki (1930–1939), Red. J. Sosnowska, W. 1992; – CAW: sygn. 6848, Ap 568; Muz. Hist. w Kat.: Mater. dot. S-a; – Informacje syna S-a, Stefana i Ewy Liszki z Kat.

Lech Szaraniec

 

 
 

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Polska Siła Zbrojna (Polnische Wehrmacht), Tajna Organizacja Wojskowa, malarstwo portretowe (zmarli od 1951), Związek Zawodowy Artystów Plastyków, śmierć nagła, małżeństwa - 2 (osób zm. 1951-1975), twórczość graficzna, rodzeństwo - 6 (w tym 4 braci), areszt NKWD, cmentarz przy Sienkiewicza w Katowicach, nauczanie rysunku, grafika drzeworytowa, wystawy malarskie w Warszawie, służba w wojsku austro-węgierskim (zm. od 1951), szkoła powszechna, Stowarzyszenie Polskich Artystów Grafików "Ryt", patroni ulic w Katowicach, Order Odrodzenia Polski (PRL, komandoria), front włoski I Wojny Światowej, Order Odrodzenia Polski (PRL, krzyż kawalerski), muzeum biograficzne, Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości, front serbski I Wojny Światowej, tworzenie pocztówek, malarstwo krajobrazowe, nauczanie kaligrafii, dzieła w Muzeum Narodowym w Warszawie, dzieła w Muzeum Narodowym w Krakowie, żona - nauczycielka, służba w Wojsku Polskim II RP, pomnik w Katowicach, tworzenie planów miast, grafika książkowa, projekty pomników, dzieła w Muzeum Narodowym w Poznaniu, patroni ulic w Warszawie, nagrody na wystawach malarskich, twórczość malarska (zmarli od 1951), syn - architekt, krajobrazy polskie, projekty witraży, uczniowie Władysława Skoczylasa, Międzynarodowa Wystawa Drzeworytów w Warszawie 1933, Wojskowy Instytut Geograficzny, dary na Fundusz Obrony Narodowej, wystawy pośmiertne, topografia wojskowa, patroni ulic w kilku miastach, Srebrny Krzyż Zasługi II RP, projekty polichromii, wystawa "Sztuka i Technika" w Paryżu 1937, patroni szkół podstawowych, przyjaźń z Gustawem Morcinkiem, zamiłowanie do turystyki, wystawy malarskie w Katowicach, uczniowie Miłosza Kotarbińskiego, okupacja hitlerowska Małopolski, Złoty Krzyż Zasługi PRL, tworzenie ekslibrisów, osoby na pomnikach (zm. 1951-2000), Międzynarodowa Wystawa Drzeworytów w Warszawie 1936, dzieła w Muzeum Śląskim
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Ludwik Zamenhof

1859-12-15 - 1917-04-14
twórca języka esperanto
 

Jerzy Karaszkiewicz

1936-01-01 - 2004-12-17
aktor filmowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Narcyz Jankowski

1827 - 1910-04-14
spiskowiec
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.