Opaliński Piotr z Bnina h. Łodzia (ok. 1587–1624), poseł sejmowy, wojewoda poznański. Był synem Jana, kasztelana rogozińskiego (zob.), i Barbary z Ostrorogów Lwowskich, bratem Jana, woj. poznańskiego (zob.). Mocą cesji ojcowskiej już w r. 1592 dostało mu się starostwo pobiedziskie, a król w r. 1615 potwierdził mu dożywocie tej królewszczyzny. Uczył się zrazu w kolegium jezuickim w Poznaniu. Immatrykulowany 20 I 1604 na uniwersytecie w Ingolsztacie, gdzie t. r. był też autorem wiersza uczniowskiego. W drugiej poł. 1604 r., wraz z Eustachym Wołłowiczem, późniejszym bpem wileńskim, udał się do Padwy. Obaj spędzili tam niemal cały rok. Latem 1605 O. przyłączył się do swego krewnego, ks. Andrzeja Opalińskiego, sekretarza królewskiego, jadącego do Rzymu z legacją do papieża Pawła V. Stamtąd wrócił do kraju. Posłował na sejm 1606 r., potem zaś na sejmiku w Środzie 3 VI t. r., zwołanym dla uchwalenia poboru postanowionego na sejmie, znalazł się w kole secesjonistów, którzy, przeniósłszy się na inne miejsce i obradując pod laską Wacława Włostowskiego, zaprotestowali przeciw temu poborowi. Uczestniczył i w sejmiku zwołanym samowolnie przez tych secesjonistów do Środy na 8 VII t. r., gdzie powzięto uchwały zgoła rokoszowe i postanowiono jechać na zjazd sandomierski. W r. 1611 był już starostą śremskim, którą to królewszczyznę scedował mu Łukasz Opaliński, ojczym jego żony. Na sejmiku średzkim w styczniu 1613 podpisał protest przeciwko elektorowi brandenburskiemu dotyczący regulacji Warty. Wybrany wtedy został na posła na obradujący od lutego do kwietnia t. r. sejm, z którego jeździł podobno do Lublina do traktowania z konfederatami wojskowymi. Będąc znów posłem na sejm 1616 r., należał do regalistów i został wyznaczony na jednego z komisarzy mających towarzyszyć królewiczowi Władysławowi w szykowanej wyprawie moskiewskiej. Delegowano go też wtedy do wyznaczonej na 11 X komisji dla żeglugi warciańskiej.
Na wyprawę moskiewską, rozpoczętą w kwietniu 1617, O. ruszył z wystawioną własnym sumptem chorągwią husarską. W lipcu w obozie pod Jampolem doszło do poważnej zamieszki w wojsku, nie bez winy chorągwi O-ego. Miał sobie O. powierzoną komendę pułku i szedł z królewiczem pod Dorohobuż, Smoleńsk i wreszcie Wiaźmę, gdzie zimowano. Podczas tej zimy odjechał na czas jakiś do Wielkopolski, gdzie 2 I 1618 na sejmiku w Środzie zabiegał o szybkie kończenie zaciągów, które posiłkowałyby wyprawę moskiewską. W czerwcu 1618 ruszył z królewiczem na Moskwę, wiodąc 120 husarzy wystawionych własnym kosztem. Hetman Chodkiewicz powierzył mu dowodzenie pułkiem i wysłał pod Kaługę, gdzie ucierał się z kniaziem Dymitrem Pożarskim. Przebył tam dziewięć miesięcy w najtrudniejszych warunkach klimatycznych i aprowizacyjnych. Posłował potem na sejm 1619 r. Kasztelanem poznańskim został 29 XII 1620. Na wyprawę chocimską pociągnął 1621 r., dowodząc pułkiem liczącym 1200 ludzi, w tym 100 jezdnych własnej jego chorągwi husarskiej. Kiedy w obozie pod Chocimiem wskutek braku żywności i paszy doszło do rozruchów wśród oddziałów kozackich, hetman Chodkiewicz słał 19 IX dla przywrócenia spokoju m. in. i O-ego. Chyba na potrzeby związane z tą wyprawą pożyczał t. r. od bpa krakowskiego Marcina Szyszkowskiego sumę 60 000 zł. Jego relacje posłużyły obok innych Janowi Ostrorogowi, woj. poznańskiemu, do opracowania „Wojny wołoskiej od cesarza Osmana przeciwko Koronie Polskiej podniesionej” (P. 1622), dedykowanej właśnie O-emu. Po śmierci tegoż Ostroroga mianowany został O. wojewodą poznańskim 9 IV 1622. Z sejmu 1623 r. wszedł do komisji mającej obmyślać środki dla zapobiegania konfederacjom i «wszelkiej domowej swawoli». Na sejmiku średzkim w styczniu 1624, na kilka dni przed swą śmiercią, wygłosił długą mowę, w której starał się zawrzeć swój program najpilniejszych reform. Więc: uniemożliwienie żołnierskich konfederacji, potrzeba powiatowego żołnierza regularnie płatnego bez oglądania się na stacje, potrzeba porządnej konkluzji sejmów, naprawy sądownictwa, reformy monetarnej, organizacji «okazowań», regulacji Warty. Na zakończenie wstawiał się za kmieciami uciskanymi przez samowolę czeladzi szlacheckiej.
Gorliwy katolik, ze swego Sierakowa usunął O. wszystkich innowierców. W miejsce dawnego kościoła wystawił nowy, większy. Począł też ok. r. 1621 stawiać tam kościół i klasztor Bernardynów, a dokończyła tej fundacji wdowa. Dotował kościoły w Chrzypsku i Czerniewie (Czerniejewie). Pozostawił w testamencie legat dla katedry gramatyki w Akademii Lubrańskiego. Miał też bliskie kontakty z jezuitami, którzy wychwalali go, na swej kongregacji krakowskiej w r. 1611. Był dziedzicem miast: Sierakowa, Czerniewa i Bnina (kupionego w r. 1619 od Andrzeja Opalińskiego, bpa poznańskiego), oraz ok. 50 wsi, z których kilkanaście przykupił sam. Zmarł 17 I 1624, mając zaledwie 37 lat. Pochowany w Sierakowie, gdzie synowie wystawili mu nagrobek (ok. 1641), wykonany przez rzeźbiarza krakowskiego Sebastiana Salę. Po śmierci O-ego sejmiki średzkie z l. 1624 i 1627 umieszczały w swych instrukcjach sejmowych instancje, by potomstwu jego wynagrodzić koszty, które poniósł na dwie wyprawy wojenne.
Żonaty był O. od r. 1607 z Zofią z Kostków, córką Krzysztofa, starosty kościerzyńskiego, i Anny Pileckiej (2. v. żony marszałka w. kor. Łukasza Opalińskiego, zob.). Jako opiekunka synów, sprzedała ona w r. 1626 ich dobra bnińskie Piotrowi Opalińskiemu, późniejszemu woj. kaliskiemu, a klucz czerniewski swemu ojczymowi Łukaszowi Opalińskiemu, biorąc w zamian za to klucz włoszakowicki i dopłacając do tej zamiany sumę 200 000 zł. Zmarła w Tomicach 13 V 1639 w wieku lat 48. Z małżeństwa tego pozostali synowie Krzysztof, woj. poznański (zob.), i Łukasz, marszałek nadworny kor. (zob.), oraz córki: Zofia, zamężna 1. v. (1646) za Stanisławem Ko-niecpolskim, kaszt. krakowskim i hetmanem w. kor. (zob.), 2. v. za Samuelem Koreckim (zob.), Anna, 1. v. za Stanisławem Przyjemskim, woj. poznańskim, marszałkiem nadwornym kor., 2. v. za Jakubem Rozdrażewskim, woj. inowrocławskim, i Franciszka, benedyktynka w Poznaniu.
Posąg nagrobny (O. w pozycji klęczącej) w kościele w Sierakowie (reprod. w: Katalog zabytków sztuki w Pol., V 13); – Estreicher; Enc. Org.; Dworzaczek; Niesiecki; Uruski; Żychliński; – Cieplucha Z., Z przeszłości ziemi kościańskiej, Kościan 1929 s. 233; Dzieje Wpol., I; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów… w dawnej diecezji poznańskiej, P. 1859 II 440–2; Nowacki, Dzieje archidiecezji pozn., II; Ochmann S., Sejmy z lat 1615–1616, Wr. 1970; Sajkowski A., Krzysztof Opaliński wojewoda poznański, P. 1960 s. 15–17; Załęski, Jezuici, II; – Akta sejmikowe woj. pozn., I cz. 2; Arch. nacji pol. w uniw. padewskim; Ossoliński J., Pamiętnik, Oprac. W. Czapliński, W. 1976; Pamiętniki o wyprawie chocimskiej r. 1621, Wyd. Żegota Pauli, Kr. 1853 s. VIII, 10; Oświęcim, Diariusz 1643–51; Starożytności hist. pol., I 146; Turski F., Kazanie na pogrzebie Pana Piotra ze Bnina Opalińskiego, wojewody poznańskiego, P. 1624; Vol. leg., III 136, 216, 449, 450; – AGAD: Metryka Kor. t. 137 k. 339v., t. 156 k. 425, t. 166 k. 444, t. 171 k. 47v.; Arch. Archidiec. w P.: Liber mort. Bukowiec Górny; Arch. Klaszt. Bernardynów w Kr.: Nekrolog Bernardynów sierakowskich, Bern. W. 60; Arch. Państw. w P.: Poznań Grodz. 28 k. 696, 29 k. 183, 563, 634v., 636, 644, 745, 30 k. 249v., 486, 541, 31 k. 510v., 32 k. 109v., 172r., 33 k. 175v., 182v., 34 k. 86v., 419, 420, 571v.–587, 35 k. 550, 610v., 730v., 738, 741v., 1248, 37 k. 1002, 39 k. 1098v., 40 k. 1013v., 673 k. 510v.–514, Wschowa Grodz. 9 k. 393v., 422v., 423v., 10 k. 35v., 52, 143, 11 k. 165v., 167, 170v., 37 k. 306; B. Czart.: rkp. 1626 s. 401–404, Teki Naruszewicza rkp. 1173 k. 95–97; B. PAN w Kr.: rkp. 1051 k. 71–73v., 515–518.
Włodzimierz Dworzaczek