INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Romana Popiel (po mężu Święcka)      Romana Popiel, wizerunek na podstawie fotografii Jana Mieczkowskiego z ok. 1876 r.

Romana Popiel (po mężu Święcka)  

 
 
1849-02-22 - 1933-12-12
Biogram został opublikowany w latach 1982-1983 w XXVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Popiel, zamężna Święcka, Romana (1849–1933), aktorka. Ur. 22 II w Warszawie, była córką tancerza Jana Popiela (zob.) i Magdaleny z domu Sauret. Początkowo uczęszczała do warszawskiej szkoły baletowej, występując równocześnie w baletach. W r. 1866 ukończyła Szkołę Dramatyczną przy Warszawskich Teatrach Rządowych (WTR). Już w l. 1853–63 występowała w WTR w rolach dziecięcych, m. in. jako Henryk w „Klarze” J. Korzeniowskiego. Debiutowała 21 XII 1866 w teatrze lwowskim w roli Adrianny w sztuce Th. Barrière’a „Pożar w klasztorze”. We Lwowie pozostała przez 4 sezony (1866–70), szybko wybijając się w dość różnorodnym repertuarze. Grała w komediach i dramatach, a jednocześnie śpiewała i tańczyła w operetkach. To dało jej dyscyplinę gestu i głosu, który był wprawdzie «niewielki, ale giętki, ciepły, srebrzysty, wygimnastykowany». Do legendy przeszedł jej śmiech, rozlegający się «w doskonale wyrobionej gamie chromatycznej», o czystej intonacji. Była najlepszą polską «naiwną», w tym emploi zasłynęła już w początkach swojej kariery w takich rolach, jak: Cecylia („Pociecha rodziny” A. Burgeoisa i A. Decourcelle’a), Irena („On będzie moim” K. Kaszewskiego), Jadwiga („Zbudziło się w niej serce” W. M. Königswintera), Helena („Gapiątko z St. Flour” J. F. A. Bayarda i G. Lenoine’a); w związku ze świetnie odegraną przez nią we Lwowie w r. 1870 rolą Pauliny w komedii A. Asnyka „Walka stronnictw” poeta poświęcił jej wiersz „Abdykacja” «Sukienkę miała w paseczki…», który stał się jednym z najpopularniejszych jego utworów. Latem 1867 występowała z zespołem lwowskim w Lublinie, a w r. 1868 w Czerniowcach i Stanisławowie. Od 4 do 16 V 1870 grała gościnnie w WTR otrzymując propozycje engagement na stołeczną scenę. Dn. 11 XI 1870 odbył się we Lwowie jej występ pożegnalny.

Po raz pierwszy jako aktorka WTR P. zagrała w warszawskim Teatrze Rozmaitości 19 XII 1870 rolę Matyldy w „Każdy wiek ma swoje prawa” M. Hartmanna. W WTR pozostała przez 10 sezonów, wyjeżdżając w l. 1874–6 wraz z aktorami warszawskimi na występy w teatrze dworskim w Skierniewicach. W Warszawie grała wiele swoich ról lwowskich, dodając do nich nowe, m. in. w sztukach Asnyka, H. Meilhaca, L. Halévy’ego, E. Paillerona. Szczególnie zasłynęła jako Antonina w „Iskierce” Paillerona. W komediach Fredry znalazła szczególne uznanie w rolach Klary („Śluby panieńskie”) i Matyldy („Wielki człowiek do małych interesów”). Największą jej zasługą było ożywienie emploi «naiwnej», stanowiącego już w owym czasie przeżytek dawniejszego teatru. Osiągnęła to dzięki niefałszowanej spontaniczności, zaskakująco trafnej interpretacji i wyśmienitej, precyzyjnej technice. Nużąco podobnym «naiwnym» ówczesnej sceny przeciwstawiła serię odważnie stylizowanych, graniczących z pastiszem obrazków rodzajowych, tak modnych w tych czasach. Jej «pozbawione sztucznej pieszczotliwości» i «zalotnego krygowania się» naiwne zbudowane były, jak postacie charakterystyczne, z drobnych rysów realistycznych mistrzowsko wykończonych. Mniej przekonywająco wypadły jej role o wyraźnym rysunku dramatycznym. Brakowało w nich «tragicznego patosu» i «dramatycznej namiętności» (Władysław Bogusławski). Pomimo to część z nich (np. Księżna w „Cudzoziemce” A. Dumasa) znalazły uznanie surowej krytyki.

Dn. 3 VII 1880 P. poślubiła w Wilanowie zubożałego ziemianina Wandalina Święckiego. Wraz z nim wyjechała w kilkumiesięczną podróż zagraniczną (Niemcy, Szwajcaria, Francja, Anglia, Włochy). Dn. 16 II 1881 wznowiła występy w WTR, w kwietniu t. r. występowała gościnnie w teatrze lwowskim, potem znowu w WTR, ale krótko, po raz ostatni 28 V 1881 w roli Amelii („Gałązka heliotropu” Asnyka). Po powtórnym pobycie P. za granicą (maj – październik 1881) dyrekcja WTR, mimo ostrych sprzeciwów krytyki, nie przedłużyła z nią umowy. Powrotowi na scenę sprzeciwiła się też podobno rodzina męża. Odtąd mieszkała nadal w Warszawie uczestnicząc dość często w przedstawieniach i koncertach, ale wyłącznie na cele dobroczynne. Jak wspomina Halina Ostrowska-Grabska, «nazwisko jej na afiszu zapewniało sukces każdej imprezie, toteż różne komitety rywalizowały o pozyskanie jej udziału». W l. 1907–9 uczyła w klasie dykcji i deklamacji przy Warszawskim Tow. Muzycznym, a w l. 1912–13 pracowała na pensji Antoniny Walickiej. Lata 1914–19 spędziła w Rosji. Po powrocie do kraju kontynuowała pracę pedagogiczną w Seminarium Nauczycielskim i w Oddziale Dramatycznym przy Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie (1927/8), udzielała także lekcji prywatnych. Zmarła w Warszawie 12 XII 1933; została pochowana na cmentarzu Powązkowskim. Była odznaczona Orderem Polonia Restituta.

Z małżeństwa z Wandalinem Święckim P. miała trzy córki: Marię, śpiewaczkę operową, Zofię Święcką-Martin, malarkę, i Romanę, żonę Ludwika Czarnowskiego (zob.).

 

Miller K., Portret, litogr. (reprod. w: „Mucha” 1875 nr 5); Ostrowski K., Portret rzeźba (popiersie, P. pozowała do kilku innych jego rzeźb); Żelechowski K., Portret na ścianie garderoby L. Solskiego, w: Teatr im. Słowackiego w Kr.; – Słown. Teatru Pol., (bibliogr. ikonogr., fot.); – Bogusławski W., Siły i środki naszej sceny, Wyd. 2., W. 1961 (fot.); Mikulski T., „Sukienkę miała w paseczki…”, w: Miniatury krytyczne, W. 1976 s. 208–12; Pini-Suchodolska J., Romana Popiel, W. 1962 (fot.); Wilski Z., Polskie szkolnictwo teatralne 1811–1944, Wr. 1978; – Grzymała-Siedlecki A., Świat aktorski moich czasów, Wyd. 2, W. 1973 (fot.); Kotarbiński J., Aktorzy i aktorki, W. 1924 s. 159–65 (fot.); Małkowska H., Teatr mojego życia, Ł. 1976; Ostrowska-Grabska H., Bric à brac, 1848–1939, W. 1978 (fot. portretu, rzeźby K. Ostrowskiego); – „Kur. Warsz.” 1933 nr 345 wyd. wieczorne s. 12, nr 346 wyd. wieczorne s. 9.

Marek Chimiak

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.