INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Sędziwój z Leżenic h. Nałęcz      Portret, zapewne fikcyjny, Sędziwoja LEŻEŃSKIEGO, Wojewody Rawskiego - Bartosz Paprocki, Gniazdo Cnoty, Kraków 1578, s. 24 - w zbiorach Bibliteki Narodowej w Warszawie - źródło kopii cyfrowej: POLONA.pl

Sędziwój z Leżenic h. Nałęcz  

 
 
1 poł. XV - 1466
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sędziwój z Leżenic h. Nałęcz (zm. 1466), wojewoda sieradzki. Pochodził z możnowładczej rodziny mazowieckiej, był synem Jana zw. Głowaczewiczem lub Głowaczem (zm. przed r. 1448), woj. mazowieckiego, i Katarzyny. Jego bratem był Dobrogost z Nowego Dworu i Gostomi, kaszt. warszawski (zm. po r. 1449), siostrami zaś: Elżbieta, żona Jana Kanimira z Tuchowa, podkomorzego chełmskiego, i Ofka.

S. rozpoczął karierę urzędniczą od urzędu podkomorzego sandomierskiego, który sprawował w l. 1451–60. Należał do pokolenia «młodszych panów», którzy dopiero rozpoczynali wielkie kariery dzięki poparciu Kazimierza Jagiellończyka. Dn. 18 IX 1454 w bitwie pod Chojnicami dostał się do niewoli krzyżackiej wraz z grupą możnowładztwa małopolskiego z otoczenia króla (określony jako «familiaris domini regis»). Trzymany był w zamku tucholskim. W styczniu 1455 tamtejszy komtur wystąpił z propozycją wymiany znajdujących się tu jeńców, m. in. S-a, za Krzyżaków przebywających w niewoli polskiej. Jednak jeszcze 22 II t. r. był S. w niewoli, skoro dostojnicy mazowieccy w liście do w. mistrza zwracali się z prośbą o jego uwolnienie. Ponownie poświadczony został u boku króla 3 XII 1457 na sejmie walnym w Piotrkowie. Na majowym sejmie piotrkowskim 1458 r. jako tenutariusz inowłodzki poręczył zapis 1 tys. fl. pożyczonych królowi na potrzeby wojenne przez Wincentego z Giżyc, a zabezpieczonych na zamku Inowłódz i wsi Lubochnia. Dn. 11 VIII 1460 w Kaliszu świadkował na dokumencie zawarcia pokoju między królem a Konradem IX, ks. oleśnickim. Na grudniowym sejmie 1460 r. otrzymał urząd wojewody sieradzkiego. Z godnością tą wystąpił po raz pierwszy 1 I 1461 w Brześciu Kujawskim. Jako wojewoda sieradzki często uczestniczył w sejmach walnych, a także sejmikach generalnych, wykazując się lojalnością wobec monarchy. M. in. w grudniu 1461 w Nowym Mieście Korczynie znalazł się w grupie Wielkopolan wspierających stanowisko króla w sprawie sposobu rozstrzygnięcia konfliktu, powstałego po zabójstwie Andrzeja Tęczyńskiego, między mieszczanami krakowskimi a Tęczyńskimi. W r. 1462 poparł królewskiego kandydata Jana Gruszczyńskiego na biskupstwo krakowskie. Wystąpił jako świadek w dokumencie sądu przyznającego królowi prawa do ziem: rawskiej i gostynińskiej oraz dokumentach inkorporacyjnych (listopad – grudzień 1462).

W końcowej fazie wojny trzynastoletniej wzrosła aktywność polityczna S-a. W czerwcu i lipcu 1464 uczestniczył jako członek delegacji polskiej w bezowocnych rokowaniach pokojowych z Krzyżakami w Toruniu, zainicjowanych przez mediatorów hanzeatyckich. W październiku 1465 wraz z innymi członkami rady towarzyszył królowi na zjazd w Kaliszu, gdzie ostatecznie zawarto porozumienie z Małgorzatą i jej mężem Konradem IX, dotyczące zrzeczenia się przez nich pretensji do spadku mazowieckiego. W styczniu 1466 na synodzie łęczyckim, w imieniu króla zgłosił prośbę o udzielenie przez Kościół pomocy pieniężnej na potrzeby wojenne. Jednocześnie w imieniu rodziny zamordowanego Jakuba Boglewskiego, kaszt. ciechanowskiego, złożył skargę na jego zabójcę Jana Pieniążka z Witowic, archidiakona gnieźnieńskiego.

Mimo iż S. był dostojnikiem sieradzkim, rzadko uczestniczył w życiu publicznym tej ziemi. Jego obecność na sejmiku sieradzkim została poświadczona tylko kilka razy: 7 IV 1461, 18 VIII 1462, 2 V i 21 VI 1464. Nie miał również żadnych posiadłości w tej ziemi. Odziedziczył Głowaczów, miasto od r. 1445, oraz wsie: Leżenice, Bobrowniki, Chodków, Lipę, Paprotnię, Wolę Paprocką, Studzianki i Wolę Studziańską, położone w ziemi czerskiej w pow. wareckim. Posiadał także Bartodzieje, które (z dopłatą 80 grz.) w r. 1451 zamienił na Pawłowice i Wolę Pawłowską w woj. sandomierskim. Po r. 1460 nabył (za 1 tys. grz. i 1 włókę w Głowaczowie) Mysłów i Wolę Mysłowską w pow. łukowskim. W l. 1440–1515 Leżeńscy dzierżyli star. inowłodzkie. Tenuta inowłodzka, wg lustracji z r. 1576, składała się z miasta Inowłodza i 19 wsi, ale w ręku S-a i jego syna Hieronima poświadczone zostały tylko Inowłódz, Lubochnia i Brenica.

S. wziął udział w letniej kampanii wojennej 1466 r., wspomagając króla wystawioną przez siebie prywatną chorągwią, która uczestniczyła w zdobyciu Chojnic. Przebywał w tym czasie u boku króla w Bydgoszczy, a następnie w Toruniu. Wszedł w skład reprezentacji polskiej na rozmowy prowadzone we wrześniu t. r. w Nieszawie, lecz nie odegrał w nich większej roli. Zmarł w trakcie rokowań po trzydniowej chorobie, wywołanej grasującą w Prusach zarazą. Pochowany został w Toruniu 4 X 1466, jak świadczy Jan Długosz, który wziął udział w pogrzebie.

Z żony Anny, córki Sasina z Sierpca, której w r. 1458 oprawił 2 tys. grz., miał S. trzy córki: Małgorzatę, żonę Jana z Giżyc, Annę, żonę Mikołaja Tynickiego, i Zofię oraz czterech synów: Hieronima, studenta Uniw. Krak. w r. 1468, Sędziwoja i Mikołaja, którzy podjęli studia w Krakowie w r. 1482, oraz Abrahama.

 

Boniecki, XIV 213; Paprocki; Korytkowski. Arcybpi gnieźn., II 319; Urzędnicy, II/1, IV/1; – Biskup M., Trzynastoletnia wojna z Zakonem krzyżackim 1454–1466, W. 1967; Fałkowski W., Elita władzy w Polsce za panowania Kazimierza Jagiellończyka (1447–1492), W. 1992 s. 87, 103; Piętka J., Mazowiecka elita feudalna późnego średniowiecza, W. 1975 s. 100, 101; – Acta capituloroum, II nr 593, 758; Akta grodz. i ziem., IV nr 100, 102. VI nr 48, 63, IX nr 62, 65; Arch. Sanguszków, II nr 165; Biskup M., Spisy jeńców polskich z bitwy pod Chojnicami, ,,Przegl. Hist.” T. 56: 1965 s. 94; Cod. epist. saec. XV, I nr 193, 197 (błędna data), II nr 211, III nr 99; Cod. Univ. Crac., II nr 212; Długosz, Historia, V 390, 426, 441, 450, 456; tenże, Liber benef., II 557–8; Indeks studentów Uniw. Krak., s. 113, 230, 267; Iura Masoviae terrestria, W. 1972 I nr 108, 111, 112, 113, 116; Kod. m. Kr., I nr 171, II–IV nr 459; Kodeks dyplomatyczny Polski, W. 1887 IV nr 57, 60; Materiały archiwalne wyjęte […] z Metryki Litewskiej…, Wyd. A. Prochaska, Lw. 1890 nr 163; Matricularum summ., I nr 485, IV nr 274, 7744, 10506; Monografia opactwa cystersów we wsi Mogile, Kr. 1865 II nr 140; Regesta historico-diplomatica Ordinis S. Mariae Theutonicorum 1198 1525, Hrsg. v. E. Joachim, W. Hubatsch, Gottingen 1950 Cz. 1 vol. 2 nr 13443, 13522; Script. Rer. Pruss., IV 561; Spominki krakowskie, Mon. Pol. Hist., III 241; Vol. leg., I 88 (błędna tytulatura); – AGAD: Arch. Publ. Potockich, 304 k. 258, dok. perg. 597, 4102, Metryka kor., t. 11 k. 371–372, 540, t. 17 k. 115v–116, t. 26 k. 24–25, Księgi ziem. sieradzkie, ks. 12 k. 1, Księgi ziem. szadkowskie, ks. 5 s. 139, Księgi grodzkie sieradzkie, ks.12 s. 973, ks. 13 s. 269, 935; B. Czart.: rkp. 19 (Teki Naruszewicza) s. 606–607, 695–698, 833–836, 901–906, rkp. 3346 (Teki Pstrokońskiego) k. 74–75v.

Alicja Szymczakowa

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Grzegorz z Sanoka

około 1407 - 1477-01-29
arcybiskup lwowski
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.