Bielski Semen, dumny bojar moskiewski, młodszy syn kn. Fedora Iwanowicza, który jako jeden z przywódców spisku kniaziów przeciw Kazimierzowi Jag. (1481) zbiegł do Moskwy. W r. 1533 był wojewodą w Kołomnie. Po zgonie Wasyla III za rządów Heleny dążył do tego, by księstwa Riazań dziedzictwo po matce, oraz Białą, z której się pisał jako potomek Włodzimierza Olgierdowicza wyzwolić z zależności od Moskwy. W czerwcu 1534 r. wysłany wraz z Ladskim na czele armji z Moskwy do Sierpuchowa dla obrony przed Tatarami, porozumiawszy się wprzód z królem Zygmuntem przeszedł na stronę litewską i 8 VIII 1534 w 400 koni zjawił się w obozie J. Radziwiłła w Dulębach pod Lubeczą. Przez Zygmunta Starego został przyjęty z otwartemi rękami w nadziei, że jego ucieczka z Moskwy stanie się przykładem dla innych kniaziów i bojarów; otrzymał bogate dzierżawy w wojew. wileńskiem i trockiem. W r. 1535 z wojskiem Jerzego Radziwiłła i hetmana Tarnowskiego wtargnął B. na Siewierszczyznę i uczestniczył w akcji, która skończyła się zdobyciem Homla i Staroduba. Wojna nie stworzyła jednak B-mu warunków do ziszczenia jego zamiarów, wskutek czego tak głośno objawiał swe niezadowolenie, że został nawet uwięziony. W styczniu 1536 r. przywrócony do łask i miejsca w Radzie Litewskiej, wygłosił wspaniałą mowę w obronie swej polityki. Jak raportował Nipszyc do Królewca: »Mówił jak Cicero, warto umieścić to wszystko w kronikach, i przekonał wszystkich o swej niewinności«. Niebawem pod pozorem pielgrzymki do Ziemi św. udał się do Konstantynopola i tu, szczodrze rozdając podarki, zjednał sobie pomoc Solimana Wspaniałego dla swych ambitnych planów. Z początkiem 1537 r. otrzymał rozkazy sułtańskie do sędziaków Sylistrji i Kafy, oraz hana Sahib-Gireja, aby dali B-mu pełną pomoc wojskową celem odzyskania jego dziedzictwa, Riazania i Białej. Równocześnie wezwał Soliman Zygmunta I, by natarł na Moskwę od granic litewskich i w ten sposób przystąpił do koalicji turecko-tatarskiej. B. szykował się z zapałem do nowej wojny, a nawet wypracował plan kampanji dla armji litewskiej, który przesłał Zygmuntowi. Jednakże król w obawie przed Turcją, która w czasie projektowanej wojny Litwy z Moskwą miała zamiar opanować księstwa naddunajskie, nie dał się wciągnąć w plany B-go.

Próbował B. zjednać teraz Krym, ale w drodze do ordy wpadł w ręce Islam-Gireja, a potem murzy nogajskiego Bakija, sprzymierzeńca Moskwy, i o mało nie został przez nich wydany w ręce Iwana. Ostatecznie, pozyskawszy Bakija, w r. 1539 przybył na Litwę do króla, aby go zjednać i przywieźć z Litwy nowe środki finansowe dla swej krymskiej negocjacji. Z wiosną 1540 r. B. przybył powtórnie na Krym, tym razem wśród sprzyjających okoliczności, gdyż Zygmuntowi zależało, w przededniu wojny z Moskwą, na współdziałaniu i przymierzu z Sahib-Girejem. Wydawszy ogromne sumy na upominki, zwalczył B. potężne wpływy stronnictwa moskiewskiego na Krymie, które pchało Tatarów do wojny z Polską, i stał się głównym sprawcą zawartego u schyłku 1540 r. przymierza Litwy z Krymem przeciw Moskwie. Za swe usługi otrzymał od króla Zygmunta 100 kóp groszy, a także i królowa Bona przysłała mu pewną sumę pieniędzy. W r. 1541 w wykonaniu tych planów uderzył han wraz z całą ordą, oraz Tatarami białogrodzkimi, azowskimi i pomocniczemi oddziałami tureckiemi na Moskwę, a B. brał udział w tej wyprawie, spełniając rolę przewodnika. Wbrew przypuszczeniom Litwa nie ruszyła się mimo starań B-go, wskutek czego ekspedycja wojenna hana spaliła na panewce. Stało się to wskutek nowych zawikłań na Węgrzech i związania sił państwa jagiellońskiego z sprawami południowemi. W ten sposób prysły ambitne plany kniazia Semena. Dalsze jego losy są nam nieznane.

Kolankowski L., Zygmunt August, Lw. 1913; Russ. Biogr. Słow.; Wolff, Kniaziowie lit.-rus.

Red.