Sobiesław (Subisław) II (zm. przed 1223), syn namiestnika gdańskiego Sambora (zob.).
Nie zachowały się współczesne S-owi wzmianki o nim. Najwcześniej, jako już nieżyjącego, wspominają go dyplomy namiestnika (a później księcia) gdańskiego Świętopełka z l. 1223 i 1246, następnie ks. Mściwoja II z l. 1277 i 1279. Z pierwszego dokumentu Świętopełka wynika, iż S. podarował klasztorowi cystersów w Oliwie wsie: Żarnowiec, Rumię i Starzyno (dwie ostatnie – faktycznie tylko w części) w ziemi puckiej, Wadzino (w granicach dzisiejszego Mezowa) koło Żukowa oraz Ostrowite («Ostriz») nad Motławą koło Tczewa. Wedle drugiego dokumentu Świętopełka, był S. właścicielem wsi Komorsk koło Nowego nad Wisłą. W r. 1277 Mściwoj II potwierdził bpowi włocławskiemu Albienowi posiadanie Komorska, wraz z przynależnym doń Warlubiem, na takim prawie, na jakim posiadał go niegdyś S., a w r. 1279 tenże sam książę wspomniał, iż opat oliwski Jan okazał mu przywilej S-a, nadający cystersom Żarnowiec i sąsiednią, nieistniejącą już dziś wieś Przybrody. Przed r. 1293 cystersi sporządzili falsyfikat na imię S-a, nadający rzekomo klasztorowi wsie Wadzino i Dzierżążno koło Żukowa, Pławno (dziś Chmielonko) koło Kartuz oraz Ostrowite i Skowarcz koło Tczewa. Falsyfikat zaopatrzono w datę 1215 r. i przywieszono na niebiesko-biało-zielonym sznurze owalną pieczęć o ostrych zakończeniach z wyobrażeniem w polu Gryfa oraz napisem w otoku «S. ZUBISLAI: FIL: ZAMBUR: DNI: POMER». Pieczęć tę dodano jednak do falsyfikatu dopiero po r. 1316 (R. Koebner), kiedy tak spreparowany akt cystersi zaczęli nazywać testamentem S-a. Za jedynie prawdziwe można uznać tylko te nadania, o których wspominał dokument Świętopełka z r. 1223. Była to bowiem pełna konfirmacja nadań dokonanych na rzecz cystersów oliwskich w najbliższym czasie po ufundowaniu klasztoru. Mógł natomiast istnieć autentyczny dokument S-a nadający Żarnowiec i Przybrody (okazywany w r. 1279 Mściwojowi II), jeśli wcześniej druga z tych wsi stanowiła integralną część pierwszej. W podobny sposób zrozumiał informację o nadaniach S-a opat Stanisław, autor „Kroniki oliwskiej” w XIV w. Wg niego S. nadał tylko Rumię, Żarnowiec, Mezowo, Ostrowite i Skowarcz (lub Starzyn). Trzeba w związku z tym sądzić, iż «uzupełnianie» nadań S-a polegało na dodawaniu do jego darowizn tych majątków, o których nie wiedziano, jaką drogą trafiły w ręce cystersów, a które leżały nieopodal dóbr przez niego nadanych. Podobnie dyskusyjnym jest problem pieczęci S-a, użytej do falsyfikatu z końca XIII w. Wg dawniejszych badaczy (R. Koebner, S. Kujot, M. Gumowski) był to falsyfikat, ostatnio coraz częściej próbuje się wykazać jej faktyczną przynależność do S-a (G. Labuda, F. Sikora, E. Rymar), pomimo że sfragistyka pomorska raczej wyklucza tak wczesne datowanie zabytku. W skali całego Pomorza byłby to bowiem pierwszy wypadek (nawet przed książętami zachodniopomorskimi) użycia samodzielnego wizerunku Gryfa jako indywidualnego godła. Ponieważ zaś rodzina namiestników (a potem książąt gdańskich) do 2. poł. XIII w. posługiwała się jako głównym znakiem lilią, być może pieczęć ta należała do zmarłego w r. 1254 Sobiesława III, syna Sambora II ks. lubiszewsko-tczewskiego, bowiem tylko on wyjątkowo pieczętował się Gryfem. O późniejszym pochodzeniu pieczęci świadczy także sposób pisania imienia właściciela: źródła pomorskie do początków 2. poł. XIII w. notują je w formie «Sobezlaus», dopiero potem «Subizlaus».
Niektórzy badacze (J. Spors, E. Rymar) twierdzą, że po śmierci Sambora (1207) S. został wyniesiony do godności namiestnika (księcia) gdańskiego i sprawował władzę w l. 1207–1214/16. G. Labuda odrzucił tę koncepcję, jak również pogląd, że posiadając tytuł książęcy S. i inni namiestnicy dysponowali zwartymi obszarami majątkowymi i wyznaczali apanaże członkom swoich rodzin. W ślad za Labudą większość historyków (J. Powierski, B. Śliwiński, K. Bruski) uznała, że namiestnicy gdańscy, jakkolwiek mieli wielkie wpływy, byli jednak tylko urzędnikami, a dobra uznawane za uposażenie S-a były w istocie jego prywatnym dziedzictwem po ojcu i to porozrzucanym na terytorium całego Pomorza. Charakter dóbr S-a ukazuje przykład Komorska i Warlubia, które wg dokumentu z r. 1277 bp włocławski trzymał na takim prawie, jakie przysługiwało niegdyś S-owi, a więc uznając zwierzchność księcia, lecz nie ponosząc ciężarów prawa książęcego. Data śmierci S-a nie jest znana. Opierając się na nekrologu żukowskim E. Bahr uznał, że zmarł on 28 XII 1207, a G. Labuda i P. Oliński korzystając z nekrologu oliwskiego za prawdopodobną datę wskazywali 28 XII 1217. Najnowsza historiografia przyjmuje l. 1213–17. S. prawdopodobnie został pochowany w klasztorze oliwskim.
Nie wiadomo, czy S. założył rodzinę.
Słown. Biogr. Pomorza Nadwiślańskiego, Gd. 1997 IV (Sobiesław II); Bahr E., Genealogie der pommerellischen Herzoge, „Zeitschr. des Westpreuss. Geschichtsvereins” Bd. 75: 1939; Śliwiński B., Poczet książąt gdańskich. Dynastia Sobiesławiców XII–XIII w., Gd. 1997; – Conrad K., Oliva und Danzig, „Preussenland” Jg. 24: 1986; Gumowski M., Pieczęcie książąt pomorskich, „Zap. Hist.” T. 16: 1950 s. 61; Historia Gdańska, Pod red. E. Cieślaka, Gd. 1978 I; Historia Pomorza, Pod red. G. Labudy, P. 1972 I cz. 1; Keyser E., Neue Forschungen über die Entstehung der Stadt Danzig, „Zeitschr. des Westpreuss. Geschichtsvereins” Bd. 75: 1939 s. 67–9; tenże, Olivaer Studien. Die Fälschungen des Klosters Oliva, tamże Bd. 66: 1926 s. 75; Koebner R., Urkundenstudien zur Geschichte Danzigs und Olivas von 1178 bis 1342, tamże Bd. 71: 1934 s. 15–17; Kujot S., Dzieje Prus Królewskich, cz. 1: do roku 1309, „Roczniki Tow. Nauk. w Tor.” T. 20/25: 1913/18 s. 300–5; Labuda G., Fragmenty dziejów Słowiańszczyzny Zachodniej, P. 1975 III 320; tenże, Z badań nad genealogią książąt Pomorza Gdańskiego w XII i XIII wieku, „Roczn. Gdań.” T. 41: 1981 z. 1; tenże, Ze studiów nad najstarszymi dokumentami Pomorza Gdańskiego, „Zap. Hist.” T. 18: 1953; Lingenberg H., Die älteste Olivaer Geschichtsschreibung (bis etwa 1350) und die Gründung des Klosters Oliva, Lübeck 1994; tenże, Die Anfänge des Klosters Oliva und die Entstehung der deutschen Stadt Danzig, Stuttgart 1982; tenże, Das pommerellische Herzogtum vom Ende des 12. Jahrhunderts bis zum Aussterben des Herrscherhauses 1294 und dessen Folgen, „Westpreuss. Jahrbuch” Bd. 45: 1995; Oliński P., Cysterskie nekrologi na Pomorzu Gdańskim od XIII do XVII wieku, Tor. 1997; Powierski J., Śliwiński B., Bruski K., Studia z dziejów Pomorza w XII wieku, Słupsk 1994; Rymar E., Niektóre aspekty dyskusji wokół początków dynastii książęcej na Pomorzu Nadwiślańskim, „Roczn. Gdań.” T. 42: 1983 z. 1; tenże, Rodowód książąt pomorskich, Szczecin 1995 I; Sikora F., Początki klasztoru cysterek w Żarnowcu, „Zap. Hist.” T. 48: 1983 s. 15–21; Spors J., Dokument fundacyjny Sambora I dla Oliwy z roku 1178, „Studia Źródłozn.” T. 22: 1977 s. 113; tenże, Podziały administracyjne Pomorza Gdańskiego i Sławieńsko-Słupskiego od XII do początku XIV wieku, Słupsk 1983; tenże, Z genealogii pierwszych książąt wschodniopomorskich, w: Z badań nad społeczeństwem i kulturą Pomorza Środkowego, Słupsk 1973; Wenta J., Dziejopisarstwo w klasztorze cysterskim w Oliwie na tle porównawczym, Gd. 1990; – Mon. Pol. Hist., IV, V, VI; Pomm. Urk.-buch, nr 17, 18, 93, 288, 302, 498, 652 (granice Ostrowitego); Preuss. Urk.-buch, nr 161; Das Totenbuch des Prämonstratenserinnen-Klosters Zuckau bei Danzig, Hrsg. v. M. Perlbach, Danzig 1906.
Błażej Śliwiński