INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Stanisław Eugeniusz Skwarczyński     

Stanisław Eugeniusz Skwarczyński  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1997-1998 w XXXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Skwarczyński Stanisław Eugeniusz (1888–1981), generał brygady WP, szef Obozu Zjednoczenia Narodowego. Ur. 17 XI we wsi Wierzchnia Dolna w pow. kałuskim, był synem Wincentego i Marii z Gnoińskich, bratankiem Pawła (zob.), młodszym bratem Adama (zob.).

Od r. 1899 S. uczęszczał do I Wyższej Szkoły Realnej we Lwowie, a w r. 1907, po złożeniu egzaminu maturalnego, wstąpił na Wydz. Architektury Politechn. Lwow. Był jej słuchaczem do r. 1914, ale studiów nie ukończył. Jako student należał do akademickiego stow. «Życie», a od r. 1908 do Polskiej Partii Socjalistycznej i do Związku Walki Czynnej, od r. 1910 do Związku Strzeleckiego; był absolwentem strzeleckiej szkoły oficerskiej i uzyskał odznakę oficerską, tzw. parasol. W oddziałach strzeleckich Józefa Piłsudskiego, uznanych 22 VIII 1914 za legionowe, służył od 6 VIII jako komendant Placu i Etapu w Krakowie. W dn. 14 IX t.r. został przeniesiony najpierw na stanowisko dowódcy taboru w kompanii saperów, a 9 X mianowany przez komendanta Piłsudskiego podporucznikiem ze starszeństwem od 28 XI i dowódcą plutonu w 2. kompanii VI batalionu 1. pp Legionów Polskich. Dn. 22 X kompania ta walczyła koło Trupienia pod Dęblinem; 18 XI S. został ranny pod Krzywopłotami i leczył się w szpitalu w Korneuburgu koło Wiednia. Po wyzdrowieniu wrócił na front nad Nidą i 27 IV 1915 otrzymał stanowisko dowódcy kompanii w V batalionie I Brygady Legionów. Na czele tego pododdziału uczestniczył w dalszych bojach legionowych, m. in. 18 V pod Kozinkiem, potem na Lubelszczyźnie; 15 VI 1915 został mianowany porucznikiem; brał udział w walkach 17 IX t.r. nad Stochodem, a później do 7 X 1916 na Polesiu wołyńskim. Od 8 X 1916 S. z kompanią kwaterował w rejonie Baranowicz, a od 29 XI t.r. w Pułtusku. Po kryzysie przysięgowym w lipcu 1917 został wcielony do armii austro-węgierskiej (15 IX) jako kapral tzw. jednoroczny; dowodził plutonem w etapowych formacjach na froncie włoskim. We wrześniu 1918 zbiegł z armii austro-węgierskiej i 15 IX jako porucznik objął stanowisko komendanta Okręgu Łódź w Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), a potem uczestniczył tam w rozbrajaniu Niemców.

W dn. 2 XII 1918 S. został mianowany kapitanem WP i od 10 XII t.r. do 31 I 1919 był dowódcą III batalionu 28. pp. Na jego czele walczył z oddziałami czeskimi pod Cieszynem, a od 1 II do 30 VIII 1919 przebywał na obszarze galicyjskiej części polsko-ukraińskiej strefy frontowej jako dowódca batalionu zapasowego 28. pp, potem, do 14 IV 1920 na czele tego batalionu kwaterował w głębi kraju. Od 25 IV do 14 VI uczestniczył w wyprawie kijowskiej jako dowódca II batalionu 5. pp Legionów, następnie 15 VI objął zastępczo dowództwo tegoż pułku po mjr Jerzym Dobrodzickim. W dn. 1 VII (wg „Rocznej karty ewidencyjnej” S-ego, 4 VII – wg K. Babińskiego) S. został ranny koło Olewska (wschodni Wołyń) w prawe biodro i prawą dłoń. Przebywał następnie w szpitalu na warszawskim Mokotowie; 11 VII zweryfikowano go do stopnia podpułkownika. W dn. 10 VIII wrócił ze szpitala, 25 VIII został mianowany dowódcą 5. pp Legionów i walczył potem na froncie do końca wojny.

Od 15 III do 16 IV 1921 S. przebywał w Warszawie jako słuchacz Kursu Wyższych Dowódców, 17 IV wrócił na stanowisko dowódcy 5. pp Legionów i 8 VI 1922 był zatwierdzony jako oficer zawodowy WP w stopniu podpułkownika ze starszeństwem od 1 VI 1919. Od 6 I do 21 IV 1923 uczestniczył w kursie Doświadczalnego Centrum Wyszkolenia w Rembertowie, następnie wrócił na poprzednie stanowisko, ale od 1 IX do 16 XII przebywał na urlopie kuracyjnym. Dn. 17 XII 1924 został mianowany pułkownikiem, a 7 XII 1926 objął stanowisko dowódcy piechoty dywizyjnej w 3. Dyw. Piechoty (DP) Legionów. Potem 8 VIII 1928 zaczął sprawować zastępczo obowiązki dowódcy tejże dywizji, a 28 I 1929 mianowano go jej dowódcą. W dn. 25 X 1930 przeniesiony został na stanowisko dowódcy 1. DP Legionów w Wilnie, ale 6 XII otrzymał skierowanie na kurs w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych (CWSW) w Warszawie. W dn. 1 I 1931 został mianowany generałem brygady i po kursie, 4 VIII t.r. wrócił na stanowisko dowódcy 1. DP Legionów. W dn. 4 VIII 1932 otrzymał odznakę absolwenta CWSW. W grudniu 1934 był 10 dni słuchaczem Wyższej Szkoły Wojennej, a w r. 1937 dwukrotnie przez kilkanaście dni uczestniczył w Kursie Doskonalenia dla Wyższych Dowódców Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie.

W dn. 8 I 1938 przeniesiono S-ego w stan spoczynku. Dn. 11 I t.r. został po odwołanym przez Edwarda Śmigłego-Rydza płk Adamie Kocu, któremu zarzucono forytowanie działaczy Ruchu Narodowo-Radykalnego «Falanga», szefem Obozu Zjednoczenia Narodowego (OZN). Objęcie przez niego szefostwa OZN miało doprowadzić do zmniejszenia tarć w obozie rządzącym i przyczynić się do zwiększenia udziału w OZN środowisk legionowo-peowiackich. Mianowanie S-ego, nie biorącego dotychczas udziału w życiu politycznym, szefem OZN zostało odebrane jako ściślejsze podporządkowanie obozu Rydzowi-Śmigłemu; w gruncie rzeczy był on jedynie wykonawcą poleceń. W kwietniu 1938 wykluczył z OZN posła Jerzego Budzyńskiego z grupy «Jutro Pracy», co wywołało protest 12 posłów z klubu parlamentarnego OZN. W przededniu wybuchu wojny wypowiedział się przeciw powołaniu rządu zaufania narodowego.

W planie operacyjnym «Zachód» przewidywano S-ego na stanowisko dowódcy Grupy Operacyjnej «Wyszków», ale 13 VIII 1939 mianowano go dowódcą Korpusu Interwencyjnego, powołanego do obrony interesów polskich w Gdańsku. Następnie 1 IX 1939 mianowany został dowódcą południowego zgrupowania odwodowej Armii «Prusy», które walczyło na obszarach północnej Kielecczyzny. Po opuszczeniu terytorium państwa polskiego S. znalazł się w Rumunii i był tam internowany do lutego 1941 w obozie generalskim w Tŭlcea. Dn. 8 II t.r. wraz z grupą 11 generałów został wydany Niemcom przez rząd rumuński. Internowano go najpierw w oficerskim obozie jenieckim (Oflag) VI E Dorsten, a od r. 1943 do 1 IV 1945 w Oflagu VI B Doessel.

Po wojnie S. przebywał na emigracji w Wielkiej Brytanii i był tam wiele lat prezesem zarządu w Instytucie Józefa Piłsudskiego w Londynie. Opublikował Fragmenty wspomnień (Londyn 1980). Zmarł 8 VIII 1981 w Londynie. Pochowany został na cmentarzu Elmers End. Był odznaczony m. in. Orderem Virtuti Militari V kl. (1921), Krzyżem Oficerskim (1927) i Komandorskim (1936) Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Walecznych (czterokrotnie), Krzyżem Niepodległości (1931), Złotym Krzyżem Zasługi (1930), Krzyżem Oficerskim francuskiej Legii Honorowej (1928).

S. był żonaty od 3 VII 1935 z Anną z Prądzyńskich (ur. 1888), 1. v. Skwarczyńską, wdową po bracie S-ego, Adamie.

 

Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie, Wyd. 2, W. 1991 (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest? (fot.); Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, W. 1994; Dzien. Personalny Min. Spraw Wojsk., W. 1920 nr 13 s. 24, nr 30 s. 689, 1921 nr 8 s. 340, 1922 nr 16 s. 447, 1924 nr 131 s. 730, 1926 nr 52 s. 427, 1927 nr 27 s. 341, 1928 nr 9 s. 119, 1929 nr 4 s. 69, 1930 nr 6 s. 77, nr 15 s. 523, 1931 nr 1 s. 1, 1932 nr 2 s. 338, 1936 nr 2 s. 17; Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich, W. 1917; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; – Babiński K., Zarys historii wojennej 5-go Pułku Piechoty Legionów, W. 1929 s. 49, 58–9, 63, 82; Holzer J., Mozaika polityczna Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1974; Jędruszczak T., Piłsudczycy bez Piłsudskiego, W. 1963; Jędruszczakowie H. i T., Ostatnie lata Rzeczypospolitej, W. 1970; Jurga T., Obrona Polski 1939, W. 1990; Majchrowski J., Silni-zwarci-gotowi. Myśl polityczna Obozu Zjednoczenia Narodowego, W. 1985; Stawecki P., Następcy komendanta. Wojsko a polityka wewnętrzna Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1935–1939, W. 1969; Wojna Obronna Polski 1939, W. 1979; Wrzosek M., Polski czyn zbrojny podczas pierwszej wojny światowej 1914–1918, W. 1990 s. 163, 203 (mylnie jako Adam); Zaborowski W., Zarys historii wojennej 28-go pułku Strzelców Kaniowskich, W. 1928 s. 8; – Dziennik Rozkazów Wojskowych, W. 1918 nr 10 s. 23; Lipiński W., Dziennik, W. 1989; Wojna Obronna Polski 1939. Wybór źródeł, W. 1968; – CAW: Akta personalne S-ego: t. 2598 (podteczki wewnętrzne: 18576 i 17922), t. V M 57/4818; Rzymskokatol. paraf. Stanisławów: Kopia świadectwa ślubu S-ego.

Mieczysław Wrzosek

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to tekst zaktualizowany, uwzględniający opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.
 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Polska Organizacja Wojskowa, wojna z bolszewikami 1919-1920, Związek Walki Czynnej, rozbrajanie Niemców 1918, kampania wrześniowa 1939, emigracja w Wielkiej Brytanii, Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych x4, kryzys przysięgowy 1917, Kurs Wyższych Dowódców w Warszawie, dowodzenie dywizją piechoty, Legiony Polskie - I Brygada, internowanie w Rumunii, Wyższa Szkoła Realna we Lwowie, NIEPODLEGŁA armia, Wyższa Szkoła Wojenna w Warszawie, Obóz Zjednoczenia Narodowego, Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie, wyprawa kijowska 1920, znak oficerski "Parasol", bitwa nad Stochodem 1916, bitwa pod Krzywopłotami 1914, dowodzenie batalionem piechoty, cmentarz Elmers End w Londynie, Doświadczalne Centrum Wyszkolenia Armii w Rembertowie, oflag VI B Doessel-Warburg, oflag VI E Dorsten, front włoski I Wojny Światowej, małżeństwo z wdową po bracie, armia "Prusy", kariera wojskowa XX w., kurs w Centrum Wyższych Studiów Wojskowych, dowodzenie pułkiem piechoty Legionów Polskich, stowarzyszenie akademickie "Życie", Order Virtuti Militari (II RP, komandoria), Legia Honorowa (francuska), Order Odrodzenia Polski (II RP), szkoła oficerska Związku Strzeleckiego, Związek Strzelecki (Lwów), rana w boju XX w., Złoty Krzyż Zasługi II RP, Wydział Architektury Politechniki Lwowskiej, Polska Partia Socjalistyczna (pod zaborami), wcielenie przymusowe do armii austro-węgierskiej, walki z Czechami pod Cieszynem 1919, Order Virtuti MIlitari (II RP, V kl.), obóz internowania w Tulczy (dla generałów), Politechnika we Lwowie - 1901-1918 (Szkoła Politechniczna)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

Postaci powiązane

 

Adam Skwarczyński

1886 - 1934-04-02 polityk
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Wohl

1912-07-24 - 1985-05-25
reżyser filmowy
 

Karol Adwentowicz

1871-10-19 - 1958-07-19
aktor teatralny
 

Adam Piłsudski

1869-09-25 - 1935-12-16
wiceprezydent Wilna
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Henryk Sachs

1870-07-20 - 1934-01-08
wykładowca
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.