INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stanisław Florian Steblecki  

 
 
1860-05-04 - 1896
Biogram został opublikowany w latach 2004-2005 w XLIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Steblecki Stanisław Florian (1860–1896), podróżnik, osadnik w Afryce.

Ur. 4 V w Koropużu (pow. rudecki), był synem Konstantego, rządcy w dobrach rodziny Niezabitowskich, i Anieli ze Żminkowskich.

W l. 1870–5 uczęszczał S. do III Gimnazjum im. Franciszka Józefa I we Lwowie. Zainspirowany ekspedycjami D. Livingstone’a i H. M. Stanleya, już wtedy planował wyprawę do Afryki. W r. 1879 lub 1880 rozpoczął studia prawnicze na Uniw. Lwow., które przerwał po drugim roku.

W poł. r. 1883, pod wpływem rozgłosu towarzyszącego wyprawie do Afryki Stefana Rogozińskiego, wyjechał S. ze starszym bratem Kazimierzem do Egiptu; obaj pracowali tam jako robotnicy portowi, kopacze i agenci handlowi, usiłując zorganizować wyprawę mającą na celu przejście w poprzek Afryki od delty Zambezi do ujścia Konga. W grudniu t.r. zaprosił S. listownie do udziału w wyprawie swoich szkolnych kolegów: Antoniego Pisulińskiego, studiującego biologię na UJ, i Władysława Jautza, farmaceutę we Lwowie. Przybyli oni do Kairu w poł. kwietnia 1884, po czym wszyscy przenieśli się do Port Saidu. Dzięki zamieszkałej tam Polce, Annie Neumanowej, otrzymał S. z konsulatu niemieckiego rekomendacje do placówek niemieckich w Adenie i Zanzibarze, a z konsulatu portugalskiego list polecający do konsula w Adenie, który z kolei miał polecić jego i kolegów konsulowi w Kilimani (obecnie Quelimane) w Mozambiku. Jautz wyłożył 6 tys. franków na koszty podróży oraz zakup ekwipunku i w rezultacie pod koniec sierpnia t.r. podróżnicy opuścili Egipt. Drogą morską przez Aden i Zanzibar dotarli w październiku do Mozambiku, gdzie chcieli przyłączyć się do portugalskiej wyprawy mjr. Alexandra de la Roche de Serpa-Pinty do jeziora Niasa. Plan okazał się nierealny, ponieważ udział obcych w mającej cele polityczne wyprawie nie był możliwy, a ponadto z powodu choroby Serpa-Pinty została ona odłożona. Był to praktycznie koniec przedsięwzięcia S-ego, albowiem z braku funduszy nie mógł podjąć samodzielnej ekspedycji. Udali się wtedy do Kilimani, gdzie podpisali kontrakt z filią domu handlowego «Sharrer Tiede et Co» na prowadzenie faktorii w dorzeczu Sziry (Shire). Pisuliński został na wybrzeżu (pracował potem w Tete nad Zambezi), natomiast S., wraz z bratem i Jautzem, udał się w grudniu do Szamu (Shamu) nad Szirą, niedaleko jej ujścia do Zambezi, do faktorii zniszczonej rok wcześniej przez kaferskie plemię Massangirich. Podróżnicy odbudowali faktorię oraz założyli plantację bananów i papai. W marcu 1885 chory na febrę Jautz opuścił Afrykę; pozostali podróżnicy spłacali mu nadal części swego długu. «Factoria dos Polacos» została w r. 1886 wykupiona przez braci Stebleckich i Pisulińskiego, który dołączył do nich w r.n.

S. podejmował liczne podróże w dorzecze Sziry, prowadząc handel wymienny z plemionami tubylczymi i skupując głównie kość słoniową. Zajmował się również łowiectwem, sprzedawał trofea myśliwskie, gromadził zbiory owadów. Utrzymywał dobre kontakty z plemieniem Makololów i często odwiedzał ich wodza Malauriego. W r. 1888 Malauri próbował za jego pośrednictwem sprowadzić broń palną, aby przeciwstawić się Portugalczykom; nie chcąc narazić się na zarzut wspierania czarnych przeciw białym, S. odmówił mu pomocy. Portugalczycy jednak, podejrzewając S-ego o sprzyjanie Brytyjczykom, którzy uważali się za protektorów Makololów, w maju t.r. spowodowali zapewne podpalenie magazynu faktorii w Szamu; oprócz towaru spłonęły wtedy zbiory przyrodnicze i etnograficzne. W 2. poł. t.r., dorobiwszy się na handlu wymiennym znacznej fortuny (na samej kości słoniowej zarobił t.r. kilkaset funtów), S. postanowił założyć plantację w okolicach Blantyre i w tym celu wykupywał ziemię od wodzów tamtejszych plemion. Z początkiem r. 1889 wyjechał na kilka miesięcy do Afryki Południowej dla poratowania zdrowia. Po powrocie latem t.r. zajmował się skupem sezamu, wymieniając go na wyroby przemysłowe, ale z powodu zbrojnych działań Portugalczyków pod dowództwem Serpa-Pinty przerwał tę działalność. T.r. wspólnie z Pisulińskim zgromadził kolekcję ponad tysiąca sztuk owadów, więcej niż trzystu gatunków; nabył ją w r. 1891 kustosz Muz. AU w Krakowie Konstanty Jelski. Do r. 1890 wykupił S. ok. 500 km2 w większości bezludnych terenów na wschodnich stokach wyżyny Sziry (Shire-Highland). Na ziemi tej koło Blantyre założył dochodową plantację kawy i w r. 1891 przeniósł się w ten rejon. Toczył odtąd spory z władzami brytyjskimi o zwierzchnictwo nad tym obszarem i nie chciał jednoznacznie uznać brytyjskiego protektoratu. Wg Pisulińskiego, Polacy rozważali ogłoszenie «republiki nad Cirą (coś na kształt wolnego państwa Conga)»; w czasie całego pobytu w Afryce podkreślali oni swą narodową odrębność. S. zmarł w r. 1896 na malarię. Dalsze losy plantacji nie są znane.

Brat S-ego Kazimierz Steblecki (1858–1896), ur. 10 IV w Koropużu, uczęszczał w l. 1869–76 do III Gimnazjum im. Franciszka Józefa I we Lwowie, następnie studiował na Uniw. Lwow. nauki przyrodnicze. Od wyjazdu do Afryki w r. 1883 podróżował wspólnie z bratem. W r. 1890, wraz z Pisulińskim, wyprawił się do kraju Angonich na południowy zachód od jeziora Niasa. Nie wiadomo, czy przeniósł się pod Blantyre z bratem, czy pozostał w Szamu. W r. 1892 uprawiał kawę w spółce z Włochem Lamague. Zmarł w r. 1896 na malarię. Obaj bracia Stebleccy pozostawali w związkach z Afrykankami i mieli z nimi potomstwo. Wiadomo o mulacie Stanisławie Stebleckim, który w l. dwudziestych XX w. był bratem w polskiej misji jezuickiej w Rodezji.

Wszystkie informacje o S-m w Afryce pochodzą od Pisulińskiego, który jako jedyny wrócił do kraju i opublikował fragmentaryczne wspomnienia. Natomiast do historii odkrywania Afryki przedsięwzięcie S-ego już jako wyprawę, wprowadził Stanisław Srokowski, siostrzeniec Pisulińskiego.

 

Polska i Polacy w cywilizacjach świata. Słownik encyklopedyczny, Red. W. Pobóg-Malinowski, W. 1939 II z. 1; PSB (Pisuliński Antoni); Słabczyński W., Słabczyński T., Słownik podróżników polskich, W. 1992 (bibliogr.); Zieliński, Mały słownik pionierów, z. 24 (Pisuliński Antoni); – Babicz J., Walczak W., Zarys historii odkryć geograficznych, W. 1970; Gołąbek S., Wychodźstwo polskie do Afryki, „Przegl. Oriental.” 1972 nr 1; Kmicikiewicz E., Les Explorateurs Polonais, w: Pologne 1919–1939, Neuchâtel 1946 III 431; Księga pamiątkowa półwiekowego jubileuszu Gimnazjum im. Franciszka Józefa I we Lwowie, Lw. 1909 s. 356; Kuczyński A., Polskie opisanie świata, Wr. 1994; Nowakowski S., Geografia jako nauka, W. 1934 s. 337; tenże, Historia rozwoju horyzontu geograficznego, W. 1965; Przyboś A., Antoni Pisuliński (1860–1950), „Przegl. Geogr.” R. 23: 1950–1 s. 180–3; Ratajski L., Afryka, W. 1960 s. 26; Srokowski S., Polacy nad Zambezą, „Wiad. Geogr.” R. 11: 1933 z. 3–4 s. 21–8; Szaflarski J., Poznanie Czarnego Lądu, W. 1968; Szyfelbejn-Sokolewicz Z., Wstęp do etnografii Afryki, W. 1968 s. 33; Ziembicki W., Antoni Pisuliński, „Łowiec” R. 48: 1927 nr 5 s. 86–7; – Pisuliński A., Jak wyruszyliśmy na wyprawę do Afryki, „Na szerokim świecie” R. 10: 1937 nr 45; tenże, Szkice z podróży i polowań w Afryce, „Łowiec” R. 18: 1895 nr 1–9; – „Dookoła świata” R. 2: 1955 nr 35; „Na szerokim świecie” R. 10: 1937 nr 44; – Arch. Archidiec. w Przemyślu: Zespół Akt Metrykalnych Diec. Przemyskiej Obrządku Łacińskiego, Ekstrakty Ksiąg Metrykalnych paraf. Rudki za r. 1858 i 1860; – Mater. w posiadaniu rodziny Pisulińskich z Rzeszowa, listy Pisulińskiego do brata, Jana (kwiecień 1884 – kwiecień 1893).

Adam Krawczyk

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wojciech Tadeusz Jastrzębowski

1884-02-25 - 1963-03-09
plastyk
 

Ludwik Stanisław Korotyński

1860-05-12 - 1919-07-28
literat
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.