Patelski Stanisław Michał (1724–1793), profesor teologii Uniw. Krak. Był synem Józefa i pochodził z diecezji krakowskiej. W półr. letn. 1741 immatrykulował się na Wydziale Filozoficznym Akad. Krak., 31 III 1744 uzyskał stopień bakałarza, a 25 IX r. n. tytuł magistra sztuk wyzwolonych. Jako docent extraneus prowadził w półr. zim. 1745/6 i latem 1746 wykłady bezpłatne na Wydziale Filozoficznym, następnie wyjechał do Poznania, gdzie objął z polecenia władz uniwersyteckich stanowisko profesora gramatyki i poezji w Akad. Lubrańskiego (8 VIII 1746 – lato 1749). Ceniony mówca, opublikował w Poznaniu orację Heros marte… (P. 1747), wygłoszoną w kościele Karmelitów na cześć proroka Eliasza, a z okazji dorocznego święta św. Filipa Nereusza wystąpił z mową Ascensio pennis divini amoris plena (P. 1749). Po powrocie do Krakowa otrzymał jesienią 1749 święcenia kapłańskie i jednocześnie podjął wykłady na Wydziale Filozoficznym. W l. 1754–5 senior szkoły Św. Szczepana oraz penitencjarz w kościele Najśw. Maryi Panny w Krakowie, na podstawie tezy inkorporacyjnej Quaestio physico-ethica de voluntate humana (Kr.) został powołany 30 I 1755 do Kolegium Mniejszego. Wkrótce potem opublikował dla uczniów gramatyki słowniczek wyrazów łacińskich i greckich Polonica interpretatio vocum latinarum et graecarum (Kr. 1757), stanowiący uzupełnienie do podręcznika gramatyki łacińskiej Łukasza Piotrowskiego i odtąd łącznie wydawany. Od 26 IV 1758 członek Kolegium Większego, latem t. r. objął urząd dziekana Wydziału Filozoficznego oraz został obrany prefektem Seminarium Biskupio-Akademickiego. W r. 1759 był prepozytem Kolegium Większego, nadto otrzymał godność kanonika kolegiaty Św. Anny oraz probostwo Św. Szczepana w Krakowie i dziekanię olkuską.

Już jako scholastyk kolegiaty Św. Anny, wyjechał P. 29 VI 1761 do Poznania, obejmując stanowisko prefekta Seminarium (14 VII 1761 – 28 II 1763). Pod jego kierunkiem klerycy tamtejszego Seminarium przygotowali w r. 1762 tezy dyskusji, opublikowanej pt. „Certamen Theologico-Scholasticum” (P.). Z okazji uroczystego otwarcia dla wiernych odremontowanej katedry poznańskiej wydał w lipcu 1762 Memoriale epitaphiorum, inscriptionum et aliorum scitu dignorum (P.), zawierające opis pomników i nagrobków znajdujących się w katedrze. Utwór, dedykowany kapitule poznańskiej, opracował z autopsji jeszcze przed r. 1755, w związku z grożącym wtedy niebezpieczeństwem zawalenia się katedry. W r. 1763 powrócił do Krakowa, gdzie objął urząd wiceprefekta Seminarium Akademickiego oraz wykłady polityki na Wydziale Filozoficznym (jako profesor «regius»), zaś jesienią t. r. został obrany dziekanem Wydziału Filozoficznego. Z zakresu prowadzonych wykładów opublikował w r. 1765 rozprawkę Assertationes politicae ex lectione eiusdem scientiae (Kr.). W dn. 26 XI 1765 zdobył stopień bakałarza teologii i otrzymał kanonię kolegiaty Św. Floriana, przechodząc jako profesor na Wydział Teologii, gdzie wykładał przeważnie teologię moralną i sakramentalną. Z wyjątkiem rozprawki Pia gratitudo (Kr. 1767), poświęconej dobrodziejom i fundatorom Akademii, drukował w tym czasie wyłącznie dysertacje teologiczne, m. in. Conclusiones theologicae de gratia divina (Kr. 1770), Conclusiones theologicae de indulgentiis (Kr. 1775), Sermo ante disputationem Tyneciae habitus (Kr. 1777), Conclusiones theologicae scholastico dogmaticae de visione Dei (Kr. 1778). W związku z podjętą przez Hugona Kołłątaja reformą Uniwersytetu został na mocy uchwały Szkoły Głównej Koronnej z 3 X 1780 odsunięty od zajęć uniwersyteckich, wraz z grupą starych profesorów teologii. Za odstąpienie kanonii Św. Floriana na rzecz Uniwersytetu otrzymał stopień doktora teologii i parafię w Starym Korczynie, gdzie też prawdopodobnie zmarł 10 XII 1793.

Estreicher; Uruski; – Dobrzyniecka J., Drukarnie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674–1783, Zesz. Nauk. UJ, Prace Hist. Z. 53, Kr. 1975; Nowacki J., Archidiecezja poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, P. 1964 I–II; – Album stud. Univ. Crac., V 66; Kołłątaj H., Raporty o wizycie i reformie Akademii Krakowskiej, Wyd. M. Chamcówna, Wr. 1967; Statuta nec non liber promotionum; – Arch. UJ: rkp. 1, 2, 3, 4, 6, 8, 23, 66, 90, 92.

Wanda Baczkowska