Pokutyński Stanisław (1823–po 1903), inżynier konstruktor, fabrykant. Ur. 11 V w Krakowie, był – wedle własnej relacji – synem oficera napoleońskiego. Po udziale w powstaniu styczniowym wyemigrował do Francji, dokąd przybył w r. 1863. Mając stałą pracę, nie pobierał przyznanego mu przez rząd francuski zasiłku w wysokości 35 franków miesięcznie. Brak śladów jego uczestnictwa zarówno w emigracyjnym życiu politycznym, jak i naukowym.
P. był utalentowanym inżynierem konstruktorem i całe życie na emigracji poświęcił pracy wynalazczej. Pierwszy patent uzyskał w r. 1865. W l. 1865–99 opatentował dziesięć wynalazków. Był współwłaścicielem fabryki wyrobów metalowych, mieszczącej się w Paryżu przy Boulevard de Strasbourg 21. Oficjalna nazwa firmy brzmiała: «Stanislas de Pokutyński et Cie. Fabrique Pilava à Paris», rysunek herbu rodziny Pokutyńskich Pilawa pełnił rolę znaku fabrycznego (marque de fabrique). P. pracował nad udoskonaleniem maszyny parowej, skonstruowaniem uniwersalnego silnika i jego wszechstronnym zastosowaniem, ulepszeniem licznika wodnego mierzącego pobór wody przez indywidualnych odbiorców, a w latach dziewięćdziesiątych nad pojazdami mechanicznymi. Opatentował własny pomysł przekładni zębatej dla pojazdu samochodowego. Dwa z tych wynalazków – uniwersalny silnik typu Pokutyński oraz wodomierz – przyniosły konstruktorowi uznanie i rozgłos. Obrotowa maszyna parowa typu Pokutyński zwana «moteur universel» mogła być poruszana bez zmiany zasad konstrukcyjnych przez parę, wodę, ciśnienie powietrza, benzynę i sztuczny gaz. Maszyna uzyskiwała 12 tys. obrotów na minutę i dzięki nowym rozwiązaniom była lekka, niewielkich rozmiarów, łatwa w obsłudze i wyjątkowo tania w eksploatacji. «Moteur universel» P-ego mógł służyć do poruszania mniejszych maszyn i urządzeń technicznych w fabrykach i warsztatach rzemieślniczych, a nawet do sterowania balonami. Udane próby wynalazku P-ego przeprowadzone były wobec licznie zgromadzonych specjalistów w fabryce Gouin w Paryżu w r. 1887. Wyjątkowo udaną konstrukcją był opracowany przez P-ego wodomierz. Niewielkich rozmiarów, lekki, czuły i tani, z powodzeniem konkurował z licznikami wodnymi francuskich konstruktorów. Przebadany w laboratorium magistratu Paryża, uzyskał pozwolenie instalowania go w Paryżu i przedmieściach w całej Francji jak również w Hiszpanii, Włoszech, Austrii i Algierze. Konstrukcje P-ego prezentowane na międzynarodowych wystawach zdobywały złote medale i dyplomy honorowe.
P. był entuzjastą wynalazczości. Wszelkie zdobyte środki finansowe przeznaczał na kosztowne doświadczenia i wdrożenia własnych pomysłów konstruktorskich, co podkopało byt jego firmy. P. pracował ponad siły. W r. 1902 chory, samotny i pozbawiony środków do życia, znalazł się w katastrofalnej sytuacji. W grudniu 1902 został przyjęty do Zakładu Św. Kazimierza w Paryżu, a w marcu r. n. uzyskał od rządu francuskiego wsparcie w wysokości 40 franków miesięcznie. Data śmierci P-ego nie jest znana. Ostatnia wzmianka pochodzi z r. 1903.
P. rodziny nie założył.
Catalogue des brevets d’inventions, Paris 1865 s. 79, 110, 1869 s. 279, 1883 s. 218; – „Bulletin Officiel de la propriété industrielle et commerciale” (Paris) 1886 s. 283, 1890 s. 243, 1893 s. 144, 1894 s. 87, 1896 s. 229, 1899 s. 340; „Kur. Pol. w Paryżu” 1885 nr 40, 1887 nr 82; – Archives Nationales w Paryżu: F15 4225 (Secour aux réfugiés polonais 1870–1908).
Mariusz Kulczykowski