Suchodolski Stanisław (zm. 1682), rotmistrz królewski, łowczy i podstoli czernihowski.
Pochodził zapewne z rodziny Suchodolskich h. Janina licznie rozrodzonej w woj. lubelskim, był bratankiem Andrzeja (zob.).
W młodości zaciągnął się S. do wojska kwarcianego; od r. 1649 walczył z powstańcami Bohdana Chmielnickiego, być może w chorągwi kozackiej star. lityńskiego Andrzeja Suchodolskiego. Po bitwie pod Batohem (czerwiec 1652) otrzymał list przepowiedni na wystawienie chorągwi kozackiej w sile 150 koni, która w r. 1653 wzięła udział w kampanii żwanieckiej króla Jana Kazimierza, najpierw w pułku woj. ruskiego Stanisława Lanckorońskiego, a następnie w pułku woj. krakowskiego Władysława Dominika Zasławskiego-Ostrogskiego. S. uczestniczył w walkach na Ukrainie przeciwko siłom kozackim, począwszy od wiosennej wyprawy kaszt. kijowskiego Stefana Czarnieckiego i ówczesnego hetmana polnego kor. Stanisława Potockiego w r. 1654 (walki o charakterze pacyfikacyjnym od Winnicy po Humań) aż po bitwę z siłami kozacko-moskiewskimi pod Ochmatowem (29 I 1655). Liczebność chorągwi dowodzonej przez S-ego spadła w 1. kwartale 1655 do 91 koni. Zapewne znajdował się S. w dywizji dowodzonej przez hetmana w. kor. Potockiego, która 29 IX t.r. poniosła klęskę pod Gródkiem Jagiellońskim w bitwie z przeważającymi siłami kozacko-moskiewskimi. Grupa ta (a więc być może także S.) w ślad za dywizją Lanckorońskiego złożyła 13 XI na ręce gen. R. Douglasa przysięgę wierności Karolowi X Gustawowi pod Nowym Miastem Korczynem.
Poczynając od bitwy pod Warką (7 IV 1656), S. walczył przeciw Szwedom. W czerwcu t.r. uczestniczył w zakończonym sukcesem oblężeniu Warszawy, które relacjonował w wysyłanych przez siebie awizach. Zapewne wziął też udział w bitwie pod Warszawą (28–30 VII), a następnie, w r. 1657, w walkach przeciw siłom siedmiogrodzkim ks. Jerzego II Rakoczego. Uczestniczył w działaniach w Prusach Królewskich w r. 1659 pod komendą hetmana polnego kor. Jerzego Sebastiana Lubomirskiego, a następnie w kampanii ukrainnej w r. 1660 pod komendą hetmanów kor. (bitwy pod Cudnowem i Słobodyszczami jesienią t.r.). Chorągiew S-ego weszła do konfederacji wojsk kor. pod laską Samuela Świderskiego (w pułku Aleksandra Polanowskiego), za co została pozbawiona zasług za okres od 4. kwartału 1661 do 2. kwartału 1663, czyli za czas konfederacji.
Dn. 7 VII 1662 za zasługi wojenne otrzymał S. urząd łowczego czernihowskiego. Wziął udział w kampanii zadnieprzańskiej Jana Kazimierza 1663/4 na czele stukonnej chorągwi w pułku Sobieskiego. Aż do wiosny 1665 walczył pod dowództwem Czarnieckiego z Kozakami na Ukrainie prawobrzeżnej (oblężenie Stawiszcz i Lisianki). W czerwcu t.r. chorągiew S-ego weszła do nowego związku sił koronnych pod laską Adama Ostrzyckiego. Na jej czele w pułku strażnika obozowego Aleksandra Woyny, uczestniczącego w działaniach zbrojnych rokoszu Lubomirskiego, S. brał udział w l. 1665–6 w bitwach pod murami Częstochowy (4 IX 1665) oraz pod Mątwami (13 VII 1666). Po zakończeniu rokoszu utrzymał chorągiew pancerną w kompucie kor. W r. 1667 uczestniczył w kampanii podhajeckiej pod komendą Sobieskiego, hetmana polnego kor., w składzie jego pułku.
Na sejmie nadzwycz. 1668 r. był S. posłem od wojska. Wybrany w obozie pod Trembowlą 6 IX 1670, reprezentował również wojsko na sejmie zwycz. t.r. Posłowie wojskowi mieli m.in. bronić dobrego imienia Sobieskiego, wówczas już hetmana w. kor., atakowanego przez regalistów. S. i pozostali posłowie przedstawili mu swoje działania na sejmie oraz atmosferę panującą podczas obrad w liście z Warszawy 18 IX. Wysłannicy wojska byli przyjęci przez króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego, mieli też audiencję w izbie poselskiej i senacie. S. pozostał w Warszawie do zakończenia obrad sejmu. T.r. walczył pod komendą Sobieskiego z Tatarami w bitwach pod Bracławiem (26 VIII) i Kalnikiem (21 X) na Ukrainie. Sprawę zaległych poborów chorągwi S-ego w woj. lubelskim miał uregulować sąd skarbowy województwa po zakończeniu kampanii ukrainnej. S. wziął udział w wyprawie Sobieskiego na czambuły tatarskie w r. 1672. Dn. 29 XII 1673 marszałkował czernihowskiemu sejmikowi przedkonwokacyjnemu. Zapewne nie uczestniczył w elekcji Jana Sobieskiego, gdyż stacjonował na Ukrainie ze względu na działania przeciw ordzie i siłom kozackim Piotra Doroszenki; działający w tym samym czasie Stanisław Suchodolski, który w r. 1674 podpisał elekcję z woj. podlaskim, wywodził się z Suchodolskich h. Pobóg z woj. podlaskiego i Litwy. S. na sejmiku deputackim czernihowskim 10 IX t.r. wybrany został na deputata do Tryb. Kor. Dn. 6 V 1676 w Warszawie odebrał zasługi na «dragonię JKMci», a 14 IX t.r. przewodniczył obradom sejmiku deputackiego czernihowskiego. Był także marszałkiem sejmiku deputackiego wołyńskiego (29 III 1677). Dn. 26 VI 1679 szlachta wołyńska zebrana na sejmiku relacyjnym wybrała go na posła do króla Jana III Sobieskiego. Przed wrześniem 1680 został podstolim czernihowskim. T.r. ponownie pełnił funkcję deputata woj. czernihowskiego w Tryb. Kor.
Nie wiadomo, kiedy S. otrzymał star. lityńskie (woj. bracławskie); zapewne przejął je po Michale Kozubskim, który uzyskał je w r. 1664. Posiadał wieś Kocorowe, a także miasteczko Ozdziutycze w woj. wołyńskim. Dn. 30 I 1668 otrzymał przywilej na nadanie Ozdziutyczom prawa magdeburskiego i organizację tam targów i jarmarków. Trzymał w zastawie od Zamoyskich części wsi na Wołyniu. W r. 1664 dzierżawił Juszkowce w woj. bracławskim. W woj. kijowskim miał dobra składające się z 824 dymów, które niemal w całości utracił w okresie powstań kozackich. Należał do grupy posiadaczy dóbr ziemskich na Wołyniu, którzy reprezentowali utracone woj. czernihowskie. Suchodolscy, być może także S., posiadali w tym województwie dobra tzw. Suchodolszina na wschód od Głuchowa nad brzegami Łochwy, prawym dopływem Klewani. S. zmarł przed 17 I 1682 (data sprzedaży pozostałych po nim dóbr).
S. był żonaty z Urszulą z Krasickich; miał proces o zabójstwo jej brata, Jana. Po śmierci S-ego wdowa poślubiła Jana Zielińskiego, star. ciechanowskiego, a po rozwodzie z nim wyszła ponownie (przed r. 1685) za Adama Józefa Lubowieckiego, star. oświęcimskiego i jadownickiego, pułkownika królewskiego (1692). Nie wiadomo, czy S. pozostawił potomstwo.
W poł. XVII w. w wojsku kor. służyło kilku Suchodolskich, m.in. Andrzej, star. nowodworski (1677), Piotr, krewny S-ego, służył w jego chorągwi pancernej (w l. 1667 i 1675 odbierał zasługi dla tej jednostki), oraz Teodor, który służył w dragonii.
Boniecki, XII (Krasiccy), XV (Lubowieccy); Elektorów poczet, s. 352; Niesiecki, VIII; Słown. Geogr., XVb (Juszkowce); Urzędnicy, III/4; – Chłapowski K., Starostowie w Małopolsce 1565–1668, w: Społeczeństwo staropolskie, W. 1986 IV 150 (brak S-ego wśród star. lityńskich); Jakovenko N. M., Ukrains’ka šljachta z kinca XIV do serediny XVII st., w: Volin’ i Central’na Ukraïna, Kyïv 1993 s. 208; Janas E., Konfederacja wojska koronnego w latach 1661–1663, L. 1998 s. 274; Korzon T., Dola i niedola Jana Sobieskiego 1629–1674, Kr. 1899 I 51; Kul’akovski P., Černihovo-Siverščina 1618–1648, Kyïv 2006 s. 309; Kulecki M., Wygnańcy ze Wschodu, W. 1997; Litwin H., Napływ szlachty polskiej na Ukrainę 1569–1648, W. 2000; Nagielski M., Działania zbrojne rokoszu Jerzego Lubomirskiego w 1665 r., Studia i Mater. do Hist. Wojsk. 1991 XXXIV 144–5; tenże, Komput wojsk JKMci pod Skwarzawą spisany w obozie die 4 augusti 1663, w: Staropolska sztuka wojenna XVI–XVII wieku, W. 2002 s. 254; Sokalski M., Między królewskim majestatem a szlachecką wolnością, Kr. 2002; Stolicki J., Wobec wolności i króla, Kr. 2007; Ujma M., Sejmik lubelski 1572–1696, W. 2003; Wimmer, Materiały do zagadnienia organizacji armii 1648–1655, V; toż za l. 1655–60, IV; toż za l. 1660–7, VI cz. 1 s. 234–5; Wimmer J., Wojsko polskie w drugiej połowie XVII wieku, W. 1965; Zieliński H., Wyprawa Sobieskiego na czambuły tatarskie, „Przegl. Hist.-Wojsk.” T. 2: 1930 z. 1 s. 6; – Akta grodz. i ziem., X; Chrapowicki J. A., Diariusz. Cz. 2, Lata 1665–1669, Oprac. A. Rachuba, T. Wasilewski, W. 1988; Ciesielski T., Nagielski M., Komputy wojska koronnego 1651–1663, Studia i Mater. do Hist. Wojsk. 2003 LX 267; Pisma do wieku Jana Sobieskiego, I cz. 1; Przyboś K., Ferenc M., Diariusz sejmu zwyczajnego 1670 roku, Kr. 2005 s. 57 (posłowie wojskowi); – AGAD: Arch. Skarbu Kor., Dz. VI ks. 12 s. 304 (Andrzej, star. lityński), ks. 13 s. 141 (Piotr), ks. 18 s. 78 (Piotr), s. 459, ks. 19 s. 203 (Teodor), ks. 20 s. 351 (Andrzej, star. nowodworski), Akta Skarbowo-Wojsk., Dz. 85 nr 89 s. 1–8, Metryka Kor., Sigillata, nr 5 k. 107; B. Czart.: rkp. 1957 s. 6–8; B. Narod.: rkp. 934 (155 – błędnie jako Stanisław S. w rzeczywistości chorąży lub. Adam S.); B. Ossol.: rkp. 9532/II (wydatki skarbu kor. na wojsko w l. 1652–5) k. 156; B. Uniw. Wrocł.: Akc. 1949/440 k. 567v; Österreichisches Staatsarchiv, Haus-, Hof- und Staatsarchiv w Wiedniu: Polen I nr 77 f. 144–4v.
Mirosław Nagielski