Stanisław ze Szczkowa h. Ogon (zm. 1441), podkomorzy inowrocławski.
Blisko spokrewniony z Ogończykami Boniewskimi, był jednym z trzech synów Mirosława ze Szczkowa; braćmi jego byli Jan (najstarszy) i Trojan. Miał też dwie siostry, Katarzynę za Wincentym z Korytkowa h. Nałęcz i Annę. Ponieważ odziedziczyły one części dóbr szczkowskich, trzeba je uważać raczej za siostry przyrodnie lub może stryjeczne. Jego bratem stryjecznym był łowczy brzeski Mikołaj z Boniewa i Siewierska.
S. występuje w najstarszych zachowanych zapiskach przedeckich od r. 1399, najpierw przy bracie Janie w sporze z Bogusławem z Siewierska, który skarżył się, że S. zadał mu dwie krwawe rany, Jan zaś dowodził przez świadków, że było to «za początkiem» powoda. S. odznaczył się w «wielkiej wojnie» z zakonem krzyżackim i otrzymał od króla Władysława Jagiełły 2 III 1411 zapis 150 grzywien na wsi Boguszyce (pow. radziejowski). W nieznanym czasie, może za zasługi w późniejszych wojnach, król rozszerzył ów zapis na wieś Gołębin (pow. brzeski kujawski). W r. 1418 nabył S. jakieś działy w Szczkowie, Chociszewie i Cieplinach. Między 10 VI 1430 a 8 XII 1432 został podkomorzym inowrocławskim. Już w pierwszym źródłowym wystąpieniu z tym urzędem w r. 1432 towarzyszył Władysławowi Jagielle we Lwowie przy nadaniu soli z kopalni w Drohobyczu dla tamtejszej kapit. katedralnej. Dn. 3 I r.n. w Krakowie był świadkiem zatwierdzenia przez króla zawartej w Grodnie umowy z nowym w. ks. lit. Zygmuntem Kiejstutowiczem. Do odpowiedniego dokumentu przywiesił pieczęć swego brata stryjecznego, Mikołaja z Boniewa i Siewierska, nie posiadając widocznie własnej ze względu na świeżość nominacji. Kilka dni później (9 I) należał do świadków krakowskiego przywileju króla dla Korony. Przy boku Władysława Jagiełły pojawił się jeszcze raz w Korczynie, poręczając w gronie dostojników swą pieczęcią ponowne zatwierdzenie układu polsko-litewskiego (27 II 1434). W maju t.r. w Brześciu, w siedmioosobowym królewskim sądzie komisarskim, uczestniczył przy rozstrzyganiu sporu między owdowiałym kaszt. brzeskim Krystynem ze Smólska a jego córkami, domagającymi się tej wsi jako macierzyzny. Sąd przyznał słuszność córkom kasztelana. Ponownie pojawił się w stolicy Kujaw w grudniu 1435 w gronie licznych dostojników z całej Korony, w związku z rokowaniami o pokój z zakonem krzyżackim. Zgromadzeni zajęli się m.in. sprawą kujawskiego szlachcica Jana z Wilkowic i Krzykosu h. Ślepowron, którego skazali na ścięcie i utratę czci (16 XII t.r.). Następnie w Sieradzu 4 III 1436 opieczętował S. dokument pokoju brzeskiego. Dn. 11 IX t.r. był obecny w inowrocławskim sądzie ziemskim. Jako urzędnik tej ziemi pojawiał się tam zapewne częściej, jednak brak inowrocławskich ksiąg sądowych z XV w. ogranicza wiedzę o tych zjazdach. Dn. 20 III 1437 przed sądem ziemskim brzeskim oskarżył S. w nieznanej sprawie kmiecia Macieja, pochodzącego z posiadanej przez S-a królewszczyzny Gołębin. Maciej zaprzeczył oskarżeniu, nazywając je potwarzą, a S. uznał ten zarzut za obelgę, rzuconą przez kogoś niższego stanu. Określenie kary odłożyli sędziowie na roki wielkie lub na sejmik, zaś w sprawie oczyszczenia się S-a z zarzutu potwarzy «pro expurgacione honoris» znaleźli artykuł w księdze praw (liber juris), że kmieć «nyemosze prziganycz […] swemu nyerownu», wobec czego S. nie musi przeciw niemu dowodzić swej czci.
Dn. 16 XII 1438 był S. po raz ostatni na sejmie piotrkowskim, gdzie świadkował (mylnie nazwany Piotrem Szczkowskim) na przywileju wystawionym przez króla Władysława III z okazji osiągnięcia przez niego pełnoletności. Po raz ostatni wystąpił w źródłach 4 V 1441. Zmarł przed 23 V 1441, kiedy to wdowa po nim Niedamira zwracała zastawione S-owi królewszczyzny Boguszyce i Gołębin, otrzymując zapisane na nich sumy. Udział w tej transakcji wyłącznie wdowy zdaje się świadczyć, że S. zmarł bezpotomnie. Następne pokolenie dziedziców Szczkowa trzeba by w takim razie uznać za jego bratanków (synów Trojana). Pozostawienie królewszczyzn przy Niedamirze mogło jednak być także śladem dokonanego już podziału rodzinnego.
Pawiński A., Sejmiki ziemskie, początek ich i rozwój aż do ustalenia się udziału posłów ziemskich w ustawodawstwie sejmu walnego 1374–1505, W. 1895 dod. 100; – Akta grodz. i ziem., II 56; Akta Unii, nr 58, 60; Cod. epist. saec. XV, II; Cod. Pol., I; Kod. Wpol., V; Die Staatsverträge des Deutschen Ordens in Preussen im 15. Jahrhundert, Hrsg. v. E. Weise, Königsberg 1939 I 181; Teki Pawińskiego, VII; – AGAD: Księga grodzka brzeska, nr 1a s. 118, Księgi ziemskie brzeskie, nr 1–5 (k. 247), Księga ziemska przedecka, nr 2; AP w Bydgoszczy: Inowrocław Franciszkanie, C 1 s. 9–10, Strzelno Kl. A 56; AP w P.: Księga ziemska poznańska, nr 12 k. 109v.
Janusz Bieniak
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.